اقدامات اولیه حین تشنج کودک

یکی ازمهمترین مسائلی که تمام والدین و افراد خانواده باید نسبت به آن توجه و آگاهی داشته باشند ، چگونگی برخورد اولیه با بیمار بعد از حمله تشنجی است. به زبان ساده تر بعد از اینکه کودک دچار تشنج شده ، پدر و مادر چه اقداماتی باید انجام دهند ؟

قبل ازورود به این مقوله لازم است در مورد بیماری تشنج اطلاعاتی هر چند اولیه داشته باشیم تا کاملا بیماری را بشناسیم و از این طریق راحت تر با این بیماری می توانیم برخورد کنیم.

• تشنج در کودکان

و یا به عبارتی تغییر ناگهانی فعالیت های حرکتی در فرد است که ناشی از اختلال در فعالیت الکتریکی مغز بوده و غالبا در کودکان بسیار شایع است..تشنج شامل انقباضات غیر ارادی تعداد زیادی از عضلات بدن است. تشنج یک واکنش ناخود آگاه بدن است که معمولا همراه با تب است و عموما به دنبال سرما خوردگی آنفولانزا یا عفونت گوش در کودکان اتفاق میفتد. تشنج در کودکان بالای ۶ ماه تا ۵ سال بیشتر است و علت تشنج در این سنین معمولا تب می باشد.

یکی از شایع ترین انواع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب است که البته معمولا سرنوشت خوبی دارد، اما گاهی نیز به علت یک بیماری خطرناک مانند مننژیت (التهاب و عفونت پرده‌های مغزی) ایجاد می‌شود. تشنج ناشی از تب معمولا در کودکان ۱ تا ۵ سال رخ می‌دهد، هر چند گاهی این نوع تشنج قبل از یک سالگی یا بعد از پنج سالگی هم دیده می‌شود. اغلب تشنج های ناشی از تب اثرات طولانی مدتی بر جای نمی گذارند. تشنج های ساده صدمه ای به مغز وارد نمی کنند و باعث عقب ماندگی ذهنی یا ناتوانی های یادگیری نمی شوند و بدان معنا نیستد که کودک اختلالات زمینه ای جدی تری پیدا خواهد کرد. تشنج های ناشی از تب نشان از اپی لیسی ندارند، یعنی تمایل به بروز تشنج های عود کننده که در اثر سیگنال های غیر طبیعی الکتریکی در مغز ایجاد شده باشند، اما باید مراقب بود و جلوی تشنج را گرفت و در پیشگیری از آن کوشا بود.

• شکل تشنج در نوزادان

علایم تشنج در نوزادان متفاوت است ممکن است به صورت حرکات شدید اندام ها، پرش های عضلانی تکراری، لرزش پلک ها، سفت شدن اندام ها، حرکات شبیه مکیدن یا جویدن در دهان، گریه غیر طبیعی یا حرکات غیر طبیعی چشم ها دیده شود در بعضی نوزادان تنها علامت تشنج توقف تنفس به مدت بیش از ۲۰ ثانیه و کبود شدن نوزاد است.

غالبا تشنج در اولین ساعات بروز تب پدیدار شده و گاهی حتی والدین متوجه تب کودک نمی شوند. و پس از وقوع تشنج متوجه تب در نزد کودک می شوند. تشنج به صورت از دست رفتن ناگهانی هوشیاری ، قفل شدن فک، سیاه شدن دور لب، سفت شدن تمام بدن و به دنبال آن حرکاتی شبیه دست و پا زدن بروز می کند.

باید توجه داشت که حمله تشنج معمولا کوتاه مدت بوده و در عرض ۲-۱ دقیقه برطرف می شود. و به ندرت ممکن است حرکات تشنجی در یک طرف بدن و یا فقط در چشم‌ها باشد که در این موارد علامت خطرناکی است و نیاز به بررسی بیشتری دارد . هر چه تشنج در سنین پایین تر بروز کند احتمال تکرار آن بیشتر است .

شایع ترین عارضه تشنج ها این است که، این نوع تشنج ها عود کننده اند و در صورتی خطر عود آنها بالاست که:

• نخستین تشنج کودک در اثر تب کم ایجاد شود.
• فاصله زمانی میان آغاز تب و بروز تشنج کوتاه باشد.
• یکی از بستگان درجه اول کودک سابقه تب و تشنج را داشته باشد.
• سن کودک در زمان نخستین تشنج ناشی از تب کمتر از ۱۵ ماه باشد.

اقدامات لازم در هنگام تشنج:

• اولین اقدام در هنگام بروز تشنج حفظ خونسردی است .
• دومین اقدام در هنگام بروز تشنج این است که کودک را محکم نگیرید و مانع از حرکات غیر ارادی او نشوید.
• سومین اقدام در هنگام بروز تشنج این است که میزان لباس های کودک را کم کرده و تا حدودی محیط را خنک تر کنیم .
• چهارمین اقدام این است که اگر آدامس و یا جسم خارجی درسانیده تا اقدامات در مانی موثر صورت گیرد.ر دهان کودک است آن را از دهان کودک خارج کنیم.
• پنجمین گام در هنگام بروز تشنج این است که کودک را در پهلو بخوابانید بازوی وی را زیر سرش قرار دهید. به این ترتیب، اگر کودک استفراغ کرده باشد، مواد استفراغی وارد ریه وی نخواهد شد.

مهمتری گام این است که بلافاصله کودک را از طریق اورژانس را به پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان اگر در زمان آغاز تشنج، چیزی در دهان کودک قرار دارد، آن را خارج کنید تا از شوک پیشگیری شود. نیازی نیست دندان‌های کودک را از هم باز کنید، فقط مطمئن شوید زبان کودک تحت فشار نباشد. بعضی از والدین هنگام تشنج کودک به خصوص در همراه بودن با تب سعی می‌کنند او را پاشویه کنند و یا زیر آب سرد بگیرند. به یاد داشته باشید هیچ کدام از این روش‌ها موثر نیستند. بعد از توقف تشنج اگر کودک‌تان تب داشته باشد، می‌توانید از شیاف استامینوفن استفاده کنید. 

اقدامات اولیه حین تشنج کودک

و نکته پایانی اینکه از آنجا که تشنج ناشی از تب گاهی ناشی از علل مهم و خطرناک است و همچنین به دلیل این‌که بعضی از علل تشنج‌های بدون تب مثل کمبود قند و کلسیم نیاز به درمان اختصاصی دارد، بلافاصله پس از بروز تشنج به اورژانس زنگ بزنید و یا کودک را سریعا به پزشک فوق تخصص مغز واعصاب کودکان برسانید .

دکتر محمدکاظم بخشنده  فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار از ژاپن

اعتماد به نفس در  کودکان 

تعریف اعتماد به نفس چیست؟

قبل از هر چیزی لازم است تا تعریفی ساده و بنیادی از اعتماد به نفس داشته باشیم . اعتماد به نفس از دیدگاه بسیاری از پژوهشگران یعنی اینکه یک نفر به توان و توانمندی های خود باور و اعتقاد داشته باشد . همچنین تعریف کاربردی و ساده ی دیگری از دنیل گلمن وجود دارد که عبارت است از اینکه : اعتماد به نفس یعنی این‌که انسان خودش را عمیقاً ارزشمند و توانمند بداند.

راهنمایی های در مورد چگونگی پرورش اعتماد به نفس در کودکان

یکی از مهمترین ابزارهای کودکان در مقابل چالش های محیطی اعتماد به نفس است . کودکانی که احساس خوبی از خود دارند ، بسیار راحت تر با مسایل و مشکلات محیط پیرامونی خود کنار می آیند.پس برای کمک بهتر به کودکان خود لازم است که با راهکارهایی جهت افزایش اعتماد به نفس آشنا شویم تا بنای اولیه ی شکل گیری این حس را به خوبی در کنار زندگی روزمره به کودکان خود بیاموزیم.

راهکارهای پیشنهادی جهت تقویت اعتماد به نفس به شرح ذیل می باشد : 

• تا جایی که امکان دارد به کودکانتان مهر بورزید و آنها را از عشقتان سیراب کنید.

           این دوست داشتن را به شکل محسوس به کودکان منتقل کنید . چه به صورت کلامی( در غالب واژه هایی مانند دوست دارم ، عزیز منی ، خوشگلمی ، ……) و چه غیرکلامی در غالب رفتارهایی مانند بغل کردن ، بوسیدن ، نوازش کردن … .

• عشق بدون قید و شرط ، پایه ای قوی برای اعتماد به نفس ایجاد می کند .

فرزند شما نیاز به احساس پذیرش و دوست داشتن دارد، از خانواده شروع کنید و به گروه های دیگر مانند دوستان،هم سالان و همکلاسی ها، تیم های ورزشی و جامعه گسترش دهید.ادر مقابل انجام رفتارهای ناشایست وخارج از عرف نسبت به کودکان ، کودک خود را بغل کنید و به او بگوئید که متاسف هستید و او را دوست دارید. عشق بدون قید و شرط، پایه ای قوی برای اعتماد به نفس ایجاد می کند.

• تا جایی که امکان داردازکودکان خودتعریف کرده و آنها را را ستایش کنید (خصوصا استعدادها و توانایی های خاص ) .

لازم است که به فرزندتان بازخورد مثبت بدهید، زیرا بچه ها – به ویژه جوانان – آنچه را که فکر می کنید را با ارزش و دستاوردهای خود اندازه گیری می کنند. اما در ستایش خود واقع بینانه باشید ؛ اگر کودکی موفق نشود یا هیچ استعدادی را در مهارت خاصی نشان ندهد، تلاش او را ستایش کنید، اما نتایج غیر واقعی را تحسین نکنید . به او بگویید مهم نیست کاری که انجام می دهد به نتیجه خاصی منجر شود بلکه مهم تلاش کودک است.

• به کودکان خود بیاموزید که در زندگی خود دارای هدف خاصی باشند ، وبه معنای ساده تر هدف دار باشند.

زمانی که کودکان شما شروع به فعالیت ورزشی خاصی کردند برای او بسیار عالی است که از ابتدا خود را در غالب تیم ملی و یا در غالب الگو های ورزشی خاص ان رشته ورزشی ببیند . اما مهم ترین اصل در این زمینه تطابق استعداد ها با واقعیت های موجود است . یعنی اینکه اگر کودکی در فوتبال اموزشگاهی توفیقی نداشته قطعا ذهنیت حضور در تیم ملی با واقعیت نداشتن استعداد در آن رشته خود باعث بروز مشکلاتی جدید می شود.پس والدین موظفند که ای او خوب است که فکر کند می تواند در نهایت به تیم المپیک برود. اما اگر او در تیم اش در دبیرستان موفق نشود و هنوز فکر کند که یک بازیکن المپیک کالیبر است، در این صورت نیاز به تمرکز بیشتر بر اهداف واقع بینانه دارد.فرزندتان را برای تعیین اهداف معقول و ن رشته ببیند برای کمک به جلوگیری از احساس شکستش کمک کنید. برای هدف هایش، با صحبت با او، هدف های کوتاه مدت و کوچکی را نشانش دهید.

• به کودکان خود بیاموزید که مثبت اندیش باشند .

قبل از آموزش هر نوع احساسی در کودکان لازم است که کودکان از طریق ما یاد بگیرد اول خودش را دوست داشته باشد ، بعد دیگران را. الگوی کودک خود باشید. مهمترین اصل برای ارتقای اعتماد بنفس این است که والدین برای کودکان خود الگو های زنده و نزدیک باشند. به کودکان خود بیاموزیم منعطف باشند و در مقابل سختی ها شکننده نباشند.”سعی کنید، سعی کنید، دوباره امتحان کنید”، شایسته است، به خصوص در آموزش اینکه نباید کوتاه آمد و بیخیال شد اما، این نیز مهم است که اعتقادات احساسات فرزندتان را به جای گفتن “بله، فقط تشویقش کنید” یا “نباید احساس بدی داشته باشی” مهم بدانید …  این کمک می کند تا بچه ها یاد بگیرند که به احساسات خود اعتماد کنند و راحت تر آنها را به اشتراک بگذارند. بچه ها یاد خواهند گرفت که ناکامی ها بخش عادی از زندگی هستند و می توانند مدیریت شوند ؛ اگر فرزند شما در یک آزمون خوب نبود، به او دلداری ندهید یا به او نگویید که هرگز خوب درس نخوانده بود. در عوض، در مورد چگونگی انجام مراحل بعد، که می تواند اوضاع را بهتر کند صحبت کنید. هنگامی که موفق شود، برای موفقیتش به خودش افتخار خواهد کرد.

• استقلال و ماجراجویی را تحریک کنید.

بچه هایی که به خودشان اطمینان دارند مایل به انجام کارهای جدید بدون ترس از شکست هستند. در مورد کودکان جوانتر، شما باید از دور نظارت کنید. شرایطی را تنظیم کنید که در آن او بتواند کارهای خود را انجام دهد و مطمئن شود که وضعیت امن است، اما بعد فضا را به او بدهید؛ به عنوان مثال، نشان دهید که چگونه می توان یک ساندویچ را تهیه کرد و سپس اجازه دهید که بدون کمک شما خودش انجام دهد. اکتشاف را تشویق کنید، چه این سفر به پارک جدید و یا غذاهای جدید باشد. گشت های روزانه و تعطیلات، سرگرمی های جدید، و سفر با همکلاسی ها می توانند همه افق های فرزند شما را گسترش داده و اعتماد به نفس او را برای رسیدگی به شرایط جدید افزایش دهند.

• ورزش و سایر فعالیت های جسمانی را تشویق کنید.

دیگر نه تنها پسران، بلکه ورزش به ایجاد اعتماد به نفس در دختران نیر کمک می کند ؛ آنها یاد می گیرند که می توانند تمرین کنند، پیشرفت کنند و به اهدافشان دست یابند مزایای دیگر:آنها یاد می گیرند که نقاط قوت خود را تشخیص دهند، ضعف های خود را قبول یا تقویت کنند، شکست را بر عهده بگیرند، دایره دوستان خود را گسترش دهند و کار گروهی را یاد بگیرند یکی دیگر از پاداش های تقویت اعتماد به نفس:یاد می گیرند که به بدن خود احترام بگذارند. با شیوع چاقی در میان کودکان، مهم است حتی اگر فرزند شما ورزشی را دنبال نمی کند باز هم به بدن خود احترام بگذارد. سعی کنید فعالیت بدنی خود را پیدا کنید، رقص، هنرهای رزمی، دوچرخه سواری یا پیاده روی و  . . . .

• پیگیری اشتیاق آنها را پشتیبانی کنید. 

اگر استعداد فرزندان شما در گیتار زدن در یک گروه باشد، از علاقه او حمایت می کند، تا با کارهایی مانند مشق مدرسه مواجه نشود. این به این معنی نیست که شما حاکمیت را برای نوجوان خود آزاد بگذارید تا تمام شب را در گاراژ بماند، بلکه کمک کنید او به نوک قله بعدی برسد.

• قوانین سازگاری را تنظیم کنید.

بچه ها با اطمینان بیشتر می دانند که چه کسی مسئول است و انتظار چه چیزی را دارد ، حتی اگر فرزند شما فکر می کند که قوانین خیلی سخت است، اما زمانی که شما قوانین را تنظیم و پیاده سازی می کنید و می خواهید که انجام شود، او به خودش در مورد آنچه که می تواند و نمی تواند انجام دهد اعتماد دارد. هر خانوار قوانین متفاوتی دارد و با توجه به سن فرزند شما در طول زمان تغییر خواهد کرد. هر آنچه که در خانواده تان اتفاق می افتد، مهم است. یادگیری و انجام قوانین به کودک احساس امنیت و اعتماد به نفس می دهد. برای فرزندان بزرگتر، ممکن است قواعد و مسئولیت های آنها بیشتر شود اما، مهم این است که به یاد داشته باشید که شما پدر و مادر هستید نه بهترین دوست. بعضی روزها هنگامی که فرزند شما احساس فشار می کند، ممکن است قدرت و اعتماد به نفس برای گفتن ابن جمله را پیدا کنند، “نه، من نمی توانم این کار را انجام دهم.

• به کودکانتان گزینه هایی را برای انتخاب بدهید.

دادن اختیارات به کودکان – در یک مجموعه معقول از گزینه های انتخاب شده توسط شما باعث می شود آنها احساس قدرت کنند به عنوان مثال، در صبحانه ممکن است کودک شما گزینه تخم مرغ یا پنکیک را بدهد. یادگیری انتخاب های ساده در حالی که جوان است، کمک خواهد کرد که فرزندتان برای انتخاب های سخت تر که با بزرگ شدنش مواجه می شود آماده شود.

دکتر محمدکاظم بخشنده  فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار از ژاپن