صرع
صرع کودکان چیست؟
صرع نشانه‌ای از یک بیماری است که می‌گوید تمام یا قسمتی از مغز کار خود را بخوبی انجام نمی‌دهد و به جرقه یا طوفان الکتریکی در مغز تشبیه می شود. وقتی تشنج بدون علت خاص (تب، مننژیت، افت قند خون، کاهش کلسیم خون، ضربه به سر، تومور مغزی و غیره) بروز کند و دو بار یا بیشتر تکرار شود، به آن صرع گفته می شود. پس بروز یک حمله تشنج بدون علت خاص صرع نمی باشد و حداقل دو حمله لازم است تا بگوییم کودک بیماری صرع دارد.
آیا صرع کودکان با دارو قابل درمان است؟
در بیشتر موارد کودکان و بیماران مبتلا به صرع با مصرف داروی صرع حملاتشان کنترل می گردد. بعضی از این داروها به مدت طولانی است که مورد استفاده قرار می گیرد اما بعضی از آنها اخیراً کشف شده اند.
کدام داروی صرع کودکان قدیمی تر هستند؟
فنوباربیتال:
داروی فنوباربیتال یکی از قدیمی ترین انواع داروی صرع است که در سال ۱۹۱۲ میلادی کشف شده است. این دارو ارزان بوده و در درمان اکثر موارد صرع مؤثر می باشد، اما در سالهای اخیر، بخاطر عوارض جانبی آن، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در کودکان برخلاف بزرگسالان داروی فنوباربیتال می تواند باعث فعالیت بیشتر آنها شده و حتی آنها را پرخاشگر کند. در تعداد کمی از افراد، ممکن است فنوباربیتال موجب حساسیت پوستی شده باعث قرمز شدن پوست و بروز تاول ها بشود. مصرف مقادیر زیاد این دارو می تواند باعث خواب آلودگی، ناتوانی جنسی، افسردگی و ضعیف شدن ضریب هوشی و حافظه گردد. مصرف طولانی مدت داروی فنوباربیتال می تواند باعث کاهش ذخیره بعضی از ویتامین ها مانند ویتامین دی در بدن گردد.
کاربامازپین:
کاربامازپین در دهه ۱۹۵۰ میلادی کشف شد و برای درمان صرع جزیی و حملات صرع بزرگ مؤثر و نسبتاً بی خطر می باشد. در عین حال، کاربامازپین می تواند صرع کوچک آبسانس را بدتر نماید. گاهی اوقات ممکن است بدن بیماران با خوردن این دارو دچار کهیر بشود و یا اینکه یاعث اختلال در سلولها و یا گلبولهای خونی آنها بشود.
فنی توئین:
داروی فنی توئین از سال ۱۹۳۸ میلادی بعنوان داروی صرع در دسترس قرار گرفت. این دارو بخوبی فنوباربیتال در درمان صرع مفید بود و همچنین عارضه خواب آلودگی فنوباربیتال را نداشت.فنی توئین در درمان حملات صرع جزئی و حملات صرع بزرگ مؤثر می باشد. بعضی از بیماران با خوردن این دارو دچارقرمز شدن پوست می شوند که در این صورت باید مصرف آن را متوقف نمایند. مصرف مقادیر زیاد این دارو باعث بروز سرگیجه، افزایش تعداد تشنج ها، خواب آلودگی، عدم تعادل و دوبینی می شود. مصرف طولانی مدت داروی فنی توئین می تواند منجر به تورم لثه ها، جوشهای صورت، پرموشدن صورت و کاهش ذخیره بعضی از ویتامین ها در بدن گردد.
پریمیدون:
داروی پریمیدون با نام تجاری لیسکانتین هنگامی که خورده می شود در بدن تجزیه شده و به فنوباربیتال تبدیل می شود، بنابراین دارای همان عوارض جانبی فنوباربیتال هم می باشد ولی اثر آن بخصوص در تشنجهای جزئی بهتر از فنوباربیتال است
سدیم والپروات:
داروی سدیم والپروات در دهه ۱۹۶۰ میلدی در فرانسه بصورت اتفاقی کشف شد. امروزه از این دارو در درمان صرعهای حساس به نور، حملات میوکلونیک و صرع کوچک استفاده می شود. با این حال این دارو در تمام انواع صرع مؤثر می باشد. در کودکان کوچکتر از دو سال، لازم است که این دارو با احتیاط مصرف شود زیراگاهی اوقات باعث صدمات شدید کبدی در آنها می شود. بعضی از افراد با مصرف این دارو دچار کم شدن پلاکتهای خون می شوند.
شایعترین عوارض جانبی داروی سدیم والپروات عبارتند از: تحریک گوارشی، ریزش مو، لرزش، ورم کردن مچ پاها، افزایش وزن و خواب آلودگی.
کلونازپام:
داروهای گروه بنزودیازپین ها مثل دیازپام و کلونازپام در موارد اضطراب و بعنوان خواب آور استفاده می شوند. داروی کلونازپام در صرع کوچک و سایر انواع صرع بکار می رود. با این حال در بعضی از بیماران، بعد از مدتی که از این دارو استفاده نمودند (حدود سه ماه) اثر آن از بین رفته است و هیچ تأثیری در درمان صرع آنها ندارد.
اتوسوکسیماید:
این دارو فقط در دمان صرع کوچک مؤثر می باشد. بعضی از بیماران با خوردن این دارو دچار قرمز شدن پوست می شوند. عوارض جانبی دیگر این دارو عبارتست از: معده درد، خستگی، سردرد و سرگیجه.
کدام داروی صرع کودکان جدیدتر هستند؟
لوتیراستام:
این دارو یکی از بهترین داروها در کنترل انواع مختلف صرع بزرگ، صرع جزئی و صرع پرشی است.مهمترین عوارض لوتیراستام شامل ناهنجاریهای رفتاری ، خواب آلودگی و خستگی مفرط می باشد.
گاباپنتین:
این دارو بیشتر در درمان صرع جزئی همراه با سایر داروهای ضدصرع مصرف شود. این دارو عوارض جانبی کمی دارد اما مصرف مقادیر زیاد آن می تواند باعث بروز سرگیجه، لرزش و خواب آلودگی شود. در بعضی از بیماران باعث افزایش وزن نیز می شود.
لاموتریژین:
در ابتدا دارای همان محدودیتهای گاباپنتین از لحاظ اجازه مصرف بود، اما امروزه می توان آن را در انواع مختلف حملات و بصورت تک دارویی (بدون بکار بردن همزمان با سایر داروهای ضدصرع) مصرف نمود. در تعداد کمی از بیماران، داروی لاموتریژین می تواند باعث قرمز شدن پوست شود و به نظر می رسد که احتمالاً در بیمارانی که در شروع مصرف این دارو، مقادیر زیادی از آن را مصرف می کنند، این وضعیت بروز می کند. مصرف مقادیر زیاد این دارو می تواند منجر به خواب آلودگی، دوبینی (دیدن دوتایی اشیاء) و سرگیجه گردد.
توپیرامات:
توپیرامات را می توان همراه با سایر داروهای ضدصرع در انواع مختلف صرع بکار برد. عوارض جانبی این دارو معمولاً در هنگام شروع مصرف آن ایجاد می شود و شامل اختلال گوارش، خستگی، عدم تعادل و به ندرت ایجاد سنگهای کلیوی می باشد. همچنین بیمارانی که از این دارو مصرف می کنند ممکن است دچار کاهش وزن شوند.
تیاگابین:
جدیدترین دارویی است که برای استفاده در درمان صرع جزئی همراه با سایر داروهای صرع بکار می رود. عوارض جانبی مهم این دارو عبارتند از: سرگیجه، لرزش، خستگی، افسردگی و گاهی اوقات اسهال.
ویگاباترین:
فقط برای درمان صرع جزئی همراه با سایر داروهای ضدصرع اجازه مصرف گرفته است. با این حال ممکن است در انواع صرع در کودکان نیز مفید باشد.
اخیراً نگرانی هایی از اثر داروی ویگاباترین بر روی بینایی پیدا شده است که با مصرف طولانی مدت این دارو دیده می شود. به همین دلیل پزشکان علاقه چندانی به استفاده از این دارو ندارند و همچنین بیمارانی که از این دارو مصرف می کنند هم لازم است که بطور مرتب وضعیت بینایی آنها معاینه شود.
استازولامید:
داروی استازولامید یک داروی ادرارآور (مدر) می باشد یعنی با خوردن این دارو، ادرار بیمار افزایش می یابد. از این دارو عمدتاً در درمان بیماری آب سیاه چشم استفاده می شود. با این حال گاهی اوقات بعنوان یک داروی کمکی در درمان صرع هم از آن استفاده می گردد که می تواند بسیار هم در این موارد مؤثر باشد.
مشکل اصلی در استفاده از داروی استازولامید این می باشد که در بعضی از بیماران بعد از چند ماه که از مصرف آن بگذرد دیگر اثر چندانی نخواهد داشت. همچنین این دارو می تواند باعث قرمز شدن پوست شود.
سایر عوارض جانبی مهم این دارو عبارتند از: تشنگی بیش از حد، گزگز دستها و پاها، خستگی و از بین رفتن اشتها.
کلوبازام:
داروی کلوبازام از گروه داروهای بنزودیاپین ها (مثل دیازپام) می باشد. این دارو می تواند همراه با داروهای ضدصرع مصرف شود و در انواع صرع بسیار هم مؤثر می باشد، .اما بعد از چند ماه که از مصرف آن گذشت، اثر آن بتدریج کم خواهد شد.
دیازپام:
داروی معروف دیازپام از گروه داروهای بنزودیازپین ها می باشد و معمولاً بصورت مرتب از آن در درمان صرع استفاده نمی شود، بلکه در مواردی که یک تشنج طول می کشد از این دارو استفاده می کنند تا تشنج متوفق شود. در چنین مواردی می توان از قرصها و یا شیاف آن استفاده نمود. در بیمارستان نیز میتوان از نوع تزریقی آن استفاده کرد.
دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار
