واکسن آنفلوآنزا در بیماران عصبی عضلانی

بیماری آنفلوآنزا و خطرات آن چیست؟

بیماری آنفلوآنزا  یک بیماری حاد تنفسی ناشی از ویروس آنفلوآنزا است که گاه در موارد شدید آن می تواند موجب بستری شدن و یا حتی مرگ و میر شود. شایع ترین علایم بیماری آنفلوآنزا شامل تب، سرفه، سردرد، اسهال، درد عضلات بدن، استفراغ و گلودرد است. بیشترین زمان احتمال ابتلا به آنفولانزا ماه های مهر تا اسفند است که بعد از شروع به سرعت گسترش پیدا می کند. در اغلب موارد علایم بیماری آنفلوآنزا طی ۲ تا ۵ روز بهبود می یابد اگرچه تا دو هفته احساس ناخوشی باقی می ماند.

1

واکسن آنفلوآنزا چه ویژگی دارد؟

واکسن آنفلوآنزا که به صورت سوسپانسیون در سرنگ های آماده مصرف و به شکل مایع شفاف و بی رنگ در سرنگ های تک دوز موجود است، محتوی آنتی ژن های سطحی ویروس آنفلوآنزا است. میزان مصرف واکسن آنفلوآنزا برای بزرگسالان و کودکان و بزرگ تر از ۳۶ ماه ۵/۰ میلی لیتر یا دوز کامل است. در کودکان بین شش تا ۳۵ ماه، مقادیر ۲/۵ تا ۵/۰ میلی لیتر مصرف شده است. کودکانی که برای اولین بار واکسن دریافت می کنند، لازم است بعد از گذشت دست کم چهار هفته، دوباره واکسن دریافت کنند. واکسن به صورت داخل عضلانی یا زیر جلدی عمیق تزریق می شود.

واکسن آنفلوآنزا در بیماران عصبی عضلانی چه فایده ای دارد؟

بیماری عصبی عضلانی یا بیماری نوروماسکولار همان طور که از نام آن مشخص است شامل اختلالات رشته های عصبی و عضلات بدن می باشد.  بیماری عصبی عضلانی بر اساس مکانیسم بروز بیماری، سن بروز، نوع وراثت و سیر پیشرفت بیماری به چند نوع تقسیم می شود: ۱- بیماری عضلانی یا میوپاتی، ۲- بیماری رشته های عصبی یا نوروپاتی، ۳- بیماری محل اتصال عصب و عضله یا نوروماسکولار.

2

در بیماری عصبی عضلانی اختلالات مربوط به رشته های عصبی مانند بیماری گیلن باره، بیماری شارکو-ماری-توث و بیماری اِس اِم اِیمی شود. دسته گسترده بیماریهای ارثی و اکتسابی عضلات بدن مانند دیستروفی عضلانی، بیماریهای التهابی عضلانی و انواع بیماریهای متابولیک عضلانی نیز جزو بیماری عصبی عضلانی هستند. بیماری میاستنی گراویس که اشکال در محل اتصال رشته های عصبی به عضلات است نیز جزو بیماری عصبی عضلانی می باشد.

در انواع بیماری عصبی عضلانی به علت ضعف عضلانی منتشر و ابتلای عضلات تنفسی به آن، ابتلا به بیماری آنفلوآنزا موجب ایجاد عوارض شدید این بیماری مانند بیماری بسیار شدید ریوی و ذات الریه و نیاز به بستری شدن و درمان داخل وریدی خواهد شد. نقش واکسن آنفلوآنزا در بیماران عصبی عضلانی مقاوم سازی بدن در برابر ابتلا به این بیماری است. نوع واکسن آنفلوآنزا در بیماران عصبی عضلانی از جمله بیماران مبتلا به بیماری دیستروفی عضلانی دوشن که از داروهایی مانند کورتون یا دفلازکورت استفاده می کنند و یا بیماران مبتلا به بیماری اِس اِم اِی باید از نوع غیرفعال و غیر زنده باشد که به صورت تزریق داخل عضلانی صورت می گیرد.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

دندان قروچه

سن شایع و علایم دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه به معنای عادت ساییدن دندان‌ها است که معمولاً در خواب رخ می‌دهد ولی ساییدن یا کوبیدن دندان‌ها در طول روز نیز شایع است. گزارشاتی وجود دارند که حدود پنجاه در صد کودکان در خواب دندان قروچه دارند. وقتی دندانهای پیشین شیرخوار در حدود ۱۰ ماهگی در می آید، دندان قروچه اتفاق می افتد. این عادت در میان کودکان کمتر از سن ۱۱ سال بسیار شایع تر است. چون دندان قروچه اغلب در طی خواب رخ می دهد، بیشتر افراد متوجه آن نمی شوند، اما سردرد مداوم یا آرواره و فک زخمی نشان دهنده ی بروز دندان قروچه است. در طی بروز دندان قروچه انقباض فراوان عضلات در یک طرف صورت رخ می دهد که نتیجه آن تولید صداهای آزاردهنده دندان قروچه در شب می باشد که این صداها ممکن است چنان بلند باشند که دیگران را از خواب بیدار کنند. دندان قروچه در هر مرحله از خواب می تواند باشد ولی در نیمه اول خواب که هنوز خواب عمیق نشده است بیشتر بروز می کند.

1

علت اصلی دندان قروچه چیست؟

یکی از شایع ترین موارد دندانپزشکی شامل نامنظم قرار گرفتن دندان ها و تماس نامناسب بین دندان های بالایی و پایینی است که موجب دندان قروچه در کودکان می شود. استرس، تنش عصبی و خشم  علت دیگر دندان قروچه در کودکان می باشد. برای مثال آزمون مدرسه، به دنیا آمدن یک خواهر یا برادر جدید و یا عوض شدن معلم مدرسه ممکن است باعث نگرانی یک کودک شود. حتی دعوا با والدین و یا خواهر و برادر‌ها می‌تواند برای دندان قروچه کودک کافی باشد. میان دندان قروچه کودک و انسداد راه های هوایی فوقانی ارتباط وجود دارد. در کودکانی که لوزه های بزرگ دارند این لوزه ها با مسدودکردن راه های هوایی باعث اختلالات خواب و تنفس دهانی و بروز دندان قروچه در کودکان می شود. دندان قروچه در کودکان مبتلا به ناتوانی های هوشی و ذهنی شایعتر دیده می شود. کمبود موادغذایی، آلرژی، کرم انگل روده ای و بعضی اختلالات غددی نیز جزو علل دیگر دندان قروچه کودک هستند. یکی از علائمی که ممکن است در آلودگی با کرم تنیا ساژیناتا دیده شود نیز بروکسیسم یا دندان قروچه در کودکان است.

بطور خلاصه مهمترین علل بروز دندان قروچه عبارت است از:

  •    استرس های احساسی مانند عصبانیت یا تشویش
  •   درگیری های ذهنی
  • فشارهای فیزیکی همچون ابتلا به بیماری، سوءتغذیه یا از دست دادن آب بدن
  • بی‌نظمی و نامرتبی دندان‌ها
  •  مصرف نامناسب داروها (به خصوص آمفتامین)
  •  در آوردن دندان جدید (در بین نوزادان و کودکان)
  •   انواع آلرژی
  •  بیماری انگلی

2

عوارض عمده دندان قروچه چیست؟

وقتی دندان قروچه در یک کودک اتفاق می افتد، نه تنها باعث خرابی و از دست دادن دندان‌ها می‌شود، بلکه باعث کاهش شنوایی، مشکلات فک صورت و مفاصل و عضلات آن و حتی می‌تواند باعث تغییر شکل ظاهری صورت شود. در بیمار  مبتلا به دندان قروچه اگر  درد اطراف گوش، گیجی یا صدای زنگ در گوش می‌شود ویا اگر دچار درد یا تق‌تق کردن در فک می‌باشد و یا اگر در شب دندان قروچه می‌کند باید به دندانپزشک خود مراجعه کند چرا که بدون درمان های لازم ممکن است دندان‌ها، استخوان‌ها و لثه در اثر فشار دچار ساییدگی شده، خورده یا شکسته شوند. دندان قروچه مداوم ممکن است باعث خوردگی لثه‌ها و استخوان‌های حمایت‌کننده از آنها در دهان شود. در برخی موارد، دندان‌قروچه باعث شکستگی، شل شدن و افتادن دندان می شود. دندان‌قروچه باعث پوسیدگی دندان تا ریشه می شود. دندان قروچه مداوم باعث می‌شود مینای دندان از بین رفته و در نتیجه این شرایط عاج دندان در معرض محیط خارجی قرار گیرد. عاج دندان لایه داخلی دندان است که زیر مینای دندان قرار گرفته و نرم می‌باشد. به این ترتیب فرسایش این ناحیه از دندان سریع‌تر از مینای سخت دندان انجام شده و در نهایت ناحیه پالپ دندان دچار عفونت می‌شود.

4

راههای درمان دندان قروچه چه هستند؟

دندان قروچه در  کودکان چه علت روحی روانی داشته باشد و چه علت جسمی، را باید بتوان با تکنیک‌های آرامش‌بخش قبل از خواب آن را کنترل کرد. کودک را همراهی کنید قبل از خواب یک دوش آب گرم بگیرد یا چند دقیقه به یک موسیقی آرام گوش دهد یا حتی کتاب بخواند. برای دندان‌قروچه‌هایی که براثر استرس ایجاد می‌شوند درباره علت از کودک سوال کنید و درصدد پیدا کردن راهی برای کمک به او باشید. البته گاه در مسایل پیچیده تر باید از یک مشاور کودک برای حل آن کمک بگیرید. بیشتر بچه‌ها زمانی که دندان‌های شیری‌شان را از دست می‌دهند دندان قروچه را ترک می‌کنند اما برخی تا نوجوانی این عادت را با خود دارند.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

درمان میگرن

میزان شیوع سردرد کودکان چقدر است؟

سردرد در کودکان بسیار شایع بوده، شایعترین علت مراجعه کودکان به پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان می باشد. میزان شیوع سردرد کودکان از ۴۰ تا ۸۰ درصد متفاوت است البته شیوع سردرد مداوم یا میگرن کودکان کمتر بوده و حدود ۲ تا ۱۵ درصد گزارش شده است. در حدود ۹۰ درصد از سردرد در کودکان ناشی از علل مهمی نیستند و نیاز به پیگیری ندارند. علل شایع تر این بیماری در کودکان شامل کم خوابی، گرسنگی یا تشنگی، ضربه های کوچک به سر، تماشای بیش از حد تلویزیون یا بازی با کامپیوتر، ضعف بینایی یا بیماری آستیگماتیسم، فشارهای عصبی، تنش، اضطراب می باشند. گاهی هم برخی از عفونت‌ها مثل سرماخوردگی، عفونت‌های گوش یا سینوس‌ها و یا عفونت‌های ادراری، می‌تواند باعث ایجاد این بیماری در کودکان شود. ۱۰ درصد باقیمانده  علت سردرد شامل تومور داخل مغزی، افزایش فشار داخل مغزی و عفونت مغزی می باشند.

3

میگرن کودکان چه نوع سردردی است؟

میگرن کودکان یعنی سردردی که تکرار شونده باشد. سردرد در میگرن کودکان اغلب یک‌طرفه بوده و کودک در سر خود احساس ضربانی شبیه کوبیدن چکش می‌کند و برخی علایم مثل سرگیجه، دل‌درد، تهوع و استفراغ، دیدن جرقه‌های نورانی و یا حساسیت به نور و بو هم ممکن است وجود داشته باشند. میگرن کودکان حداقل یک ساعت و  گاهی تا ۲ روز هم ادامه می‌یابد. در این سردردها اغلب یک عامل محرک مثل خستگی، فعالیت بیش از حد بدنی، کمبود خواب، استرس و یا حتی خوردن برخی مواد غذایی وجود دارد به طوری که هر فردی نسبت به یکی از این عوامل حساس است و وقتی در آن شرایط قرار می‌گیرد دچار سردرد می‌شود. میگرن کودکان در سن کمتر از ۲ سال بندرت رخ می دهد. با بالا رفتن سن، میزان بروز حملات سردرد این بیماران نیز افزایش می یابد، به طوری که تصور می شود تا سنین دبستان در حدود ۵  تا ۱۰ درصد کودکان به نوعی به میگرن کودکان مبتلا شوند. قبل از سن بلوغ تعداد پسرانی که به میگرن مبتلا می شوند دو برابر دختران است، اما پس از بلوغ این تعداد کاهش می یابد و به تعداد دخترانی که به میگرن مبتلا می شوند افزوده می شود.

2

عوامل بروز حمله میگرن کودکان چیست؟

مکانیسم پیشنهادی قبلی برای بروز حملات میگرن عبارت بوده است از گشادی یا تنگی اولیه عروق مغزی و درنهایت کاهش اکسیژن رسانی به بافت مغزی است. امروزه البته تحقیقات نشان می دهد که مکانیسم اولیه بروز میگرن ناشی از تغییراتی است که در کانالهای یونی سلولهای مغزی اتفاق می افتد. مکانیسم مشابه حملات سردرد میگرنی در بروز حملات تشنج دخیل می باشد. غذاهایی که در اغلب اوقات بیشترین اثر را در تشدید میگرن دارد عبارت است از پنیر وشکلات و در درجه سوم پرتقال. پنیر و شکلات دارای تیرامین، است. تیرامین رگهای خونی را گشاد می کند. امروزه اعتقاد بر این است که اکثر سردردهای میگرنی طی بیماری های ویروسی و تب رخ می دهند. با این وجود سردرد می تواند بعلت خواب کمتر از حد معمول پدیدار شود. در برخی بچه ها تشنگی ، ضربه  به سر ، تماشای بیش از حد تلویزیون یا کامپیوتر ، عفونت های گوش ، سینوزیت ، عفونت های ادراری ، سرماخوردگی ، آنفلوآنزا ، عدم خوردن یک وعده غذایی در روز که منجر به پایین آمدن سطح قند خون می شود. از دیگر عوامل می توان به استرس، اضطراب  و ترس در خانه و یا مدرسه، توده مغزی، فشار خون بالا، مشکلات دندان، مشکلات چشمی، مشکلات مفصل گیجگاهی– فکی، هیجان، مسافرت، مصرف شکلات و گوشت‌های آماده مثل سوسیس  و کالباس به دلیل داشتن نیترات اشاره کرد.

2

توصیه های لازم برای درمان میگرن چیست؟

بهترین راهکار برای درمان میگرن رعایت نکاتی است که موجب پیشگیری از بروز حملات میگرن می شود. آنچه کودک و والدین باید درباره درمان میگرن بدانند اجتناب از خوردن غذاهایی است که ممکن است سبب تشدید حملات میگرن شود. همچنین باید شرایط تنش زا و اضطراب آور را تا حد توان کنترل کرد، بدین ترتیب که کودک با بزرگ شدن و رسیدن به دوران بلوغ در کنترل محیط خود و فشارهای روانی موفق تر خواهد شد. به منظور کنترل استرس ها و ایجاد آرامش روانی در صورتی که بتوان از طریق آموزش صحیح به کودک یاد داد چگونه با مشکلات دست و پنجه نرم کند، می توان امیدوار بود در مواقعی که شکست های متعدد رخ می دهد، آرامش خود را حفظ کند.

کی لازم است درمان میگرن با دارو انجام شود؟

در صورتی که کودک مبتلا به میگرن در هر هفته حداقل یک حمله سردرد داشته باشد، درمان دارویی برای مدت زمان کمی طولانی حداقل سه تا شش ماهه و برای پیشگیری از  میگرن ضروری است. همچنین در مواردی که  سردرد موجب اختلال در فعالیت کودک در مدرسه، خانه یا اجتماع شود نیز درمان دارویی مشابه لازم است. در غیر این صورت فقط درمان با داروهای مسکن در زمان حمله سردرد میگرنی کفایت می‌کند.

ba3286-2-1

چه داروهایی برای درمان میگرن کاربرد دارند؟

داروهای مفید در درمان میگرن شامل داروهای فاز حاد سردرد بوده که عمدتاً از داروهای مسکن مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده می شود. البته استفاده از آسپیرین در کودکان برای کنترل حملات سردرد میگرنی توصیه نمی شود. برای پیشگیری از حملات سردرد نیز از داروهای مختلفی مانند پروپرانولول، سدیم والپروآت، آمی تریپتیلین، توپیرامات، پره گابالین و لوتیراستام استفاده می شود. البته تجویز این داروها و دوز مصرفی آنها حتماً باید با مراجعه حضوری و ویزیت بیمار توسط پزشک اعصاب کودکان انجام گیرد.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

بیش فعالی در کودکان

بیش فعالی در کودکان چه تعریفی دارد؟

بیش فعالی کودکان یا ADHD یک وضعیت رفتاری عصبی است که با بی توجهی و عدم تمرکز، پرخاشگری، خستگی ناپذیری و ناآرامی کودک مشخص می شود. علایم بیش فعالی مانند پرتحرکی و پرخاشگری می تواند در زندگی روزمره کودک، روابط اجتماعی کودک با هم سن و سالان و همچنین در تحصیل او مشکلات عمده ای ایجاد نماید. در بسیاری از موارد کودک مبتلا به بیش فعالی از مدرسه اخراج می شود. گزارشات متعددی وجود دارد که کودک مبتلا به بیش فعالی کودکان در آینده احتمال بیشتری برای رانندگی خطرناک، سیگار کشیدن، ارتکاب بزهکاری اجتماعی و سوءمصرف مواد دارد.

2

بیش فعالی در کودکان چقدر شایع است؟

بیش فعالی کودکان یکی از شایع ترین و جدی ترین مشکلات عصبی رایج در سنین کودکی و نوجوانی شناخته می شود. در حال حاضر حدود سه میلیون کودک در سراسر جهان برای مشکلات کمبود توجه و تمرکز از دارو استفاده می کنند. در ۳ تا ۴ درصد کودکان مدرسه ای و ۴ درصد بزرگسالان بیماری بیش فعالی شایع است. پسران بیش از سه برابر دختران علایم بیماری بیش فعالی کودکان را بروز می دهند. اگرچه در بعضی از بررسی ها ثابت شده است که میزان شیوع این بیماری در پسرها و دخترها مساوی است ولی دخترها علایم پرتحرکی و پرخاشگری را از خود نشان نمی دهند و به همین علت تشخیص داده نمی شوند.

علایم تشخیصی بیش فعالی در کودکان چیست؟

اغلب والدین، معلمان و مراقبین مهد کودک ها و مراکز بهداشتی با کمی دقت می توانند علایم بیش فعالی کودکان را شناسایی نمایند. بیماری بیش فعالی با کمبود توجه و تمرکز، بی توجهی، ناآرامی، کاهش بازدهی در مدرسه و مشکلات اخلاقی و رفتاری مشخص می شود. کودکان مبتلا به کمبود توجه و تمرکز از نظر تغذیه و رشد جسمی نیز دچار مشکل هستند.از جمله علایم کودکان مبتلا به کمبود توجه و تمرکز حواس پرتی، منفی گرایی، لجبازی، عدم ثبات عاطفی و هیجان پذیری است. در صورتی که این علایم به مدت ۶ ماه ادامه داشته باشد، بیماری بیش فعالی کودکان تشخیص داده می شود.

0

بیش فعالی در کودکان تا چه اندازه می تواند ارثی باشد؟

تحقیقات نشان می دهد که بیش از ۷۶ درصد کودکان مبتلا به بیش فعالی کودکان، فرد مبتلای دیگری نیز در خانواده خود دارند. علاوه بر زمینه ژنتیک علل دیگری مانند: تولد نارس، سیگار کشیدن مادر حین بارداری، استرس زیاد مادر حین بارداری، مصرف الکل در دوران بارداری، و آسیب های تروماتیک و ضربه ای به مغز در بروز بیش فعالی نقش دارند. نوع رژیم غذایی(رنگ دهنده ها) ، محیطهای فیزیکی- اجتماعی کودک، ناهماهنگی در مواد شیمیایی طبیعی بدن(نوروترانسمیتر ها)، ناهماهنگی مغزی در مراکزی که مسئول توجه و فعالیت در فرد است(مانند لوب فرونتال و مخچه) جزو علل دیگر بیش فعالی کودکان هستند.

درمان بیش فعالی در کودکان چیست؟

بررسی های مختلف نشان می دهد که برای درمان بیش فعالی کودکان، درمان دارویی باید در کنار رفتاردرمانی به کار گرفته شود. والدین و معلمان لازم است در زمینه رفتار درست با کودک مبتلا به بیش فعالی کودکان آموزش ببینند. رفتاردرمانی بصورت آموزش مهارت های ارتباطی به کودک و نیز مدیریت درست رفتارهای نامناسب کودک تعریف می شود.

درمان دارویی برای کاهش علایم بیماری بیش فعالی کودکان بسیار مؤثر می باشد اگرچه اثر این داروها مانند اثر آنتی بیوتیک ها در کنترل سریع یک عفونت نیست و بسیار آرام تر و به تدریج علایم بیماری را کاهش می دهد. گاه بیمار علاوه بر بیش فعالی به افسردگی و اضطراب هم مبتلا است که در این مواقع لازم است همزمان از داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی هم استفاده نمود.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

اندازه دور سر کودک

اندازه دور سر کودک حین تولد چقدر است؟

اندازه دور سر کودک به سن بارداری نوزاد حین تولد بستگی دارد. به طوری که اگر مادر دوره بارداری کامل نه ماهه را طی کرده باشد، اندازه دور سر کودک حدود ۳۳ تا ۳۵ سانتی متر خواهد بود و درحالیکه با بارداری پیش از موعد و تولد نوزاد نارس دور سر کودک حدود ۳۲ و یا کمتر می باشد.

baby_eat_food--3

میزان رشد اندازه دور سر کودک بعد از تولد چگونه است؟

میزان رشد اندازه دور سر کودک در دوره یک سال اول شیرخوارگی بسیار سریع رخ می دهد. در طی یک سال اول دور سر کودک بیش از ۱۲ سانتی متر رشد می کند که ۹ سانتی متر آن مربوط به ۶ ماه اول و ۳ سانتی متر آن در ۶ ماهه دوم سال اول عمر اتفاق می افتد. میزان رشد دور سر کودک به این صورت است که در سه ماهه اول ماهی ۲ سانتی ‌متر به دور سر کودک اضافه می شود. در سه ماهه دوم ماهی یک سانتی ‌متر و در شش ماهگی تا یک سالگی، هر ماه نیم سانتی ‌متر به دور سر کودک اضافه می‌شود.

آیا اندازه دور سر کودک باید با همسالان او یکسان باشد؟

خیر، میزان رشد دور سر کودک در یک سال اول عمر عدد ثابتی است یعنی دور سر کودک در سه ماهه اول عمر باید ۶ سانتی متر رشد نماید و سپس از ۳ تا ۱۲ ماهگی دور سر کودک ۶ سانتی متر رشد می کند. ولی دور سر کودک حین تولد متناسب با میزان دور سر پدر و مادر در یک طیف محدودی می تواند متغیر باشد. پس اگر رشد دور سر کودک براساس سن طبیعی باشد و از همه مهم تر اگر تکامل حرکتی و ذهنی کودک طبیعی باشد، دور سر کودک می تواند متفاوت از کودک هم سن او باشد.

Microcephaly-comparison-500px3

علت کوچکی اندازه دور سر کودک یا میکروسفالی چیست؟

دور سر کوچک یا میکروسفالی علتهای متعددی دارد که شامل عوامل ارثی و محیطی میشوند.

درصورت بروز نقص در یک نوع ژنی که در رشد و تحول سلول‌های عصبی نقش اساسی دارد میکروسفالی ایجاد می شود.

بالا بودن سطح فنیل آلانین در مادری که به صورت مغلوب، ژن ابتلا به بیماری فنیل کتونوری را داراست و علامت دیگری از این بیماری ندارد؛ موجب بروز میکروسفالی در جنین می شود که ابتلا به این بیماری همراه با عقب ماندگی ذهنی است.

عوامل دیگری مانند تماس جنین با اشعه ایکس، داروهای مورد استفاده مادر مانند کورتون و عفونتهای ویروسی مادر همچون آبله مرغان و سرخک می تواند موجب بروز میکروسفالی در نوزاد شود.

دور سر کوچک می‌تواند باعث ناتوانی وسیع گفتاری و حرکتی شود. کودکان مبتلا به دور سر کوچک بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های عصبی دیگر مانند صرع، فلج مغزی، عقب ماندگی ذهنی و ناتوانیهای بینایی و شنوایی قرار می گیرند. در بررسی های دانشمندان آمده است که حدود ۴۵ درصد کودکان مبتلا به میکروسفالی دچار صرع، حدود ۲۰ درصد آنها دچار فلج مغزی و حدود ۵۰ درصد این بیماران دچار عقب ماندگی ذهنی هستند.

علت بزرگی اندازه دور سر کودک یا ماکروسفالی چیست؟

وقتی بر اساس جدول استاندارد، دور سر کودک بیش از ۲ انحراف معیار بالای حد متوسط برای همان سن، جنس و نژاد باشد، می گوییم این کودک ماکروسفالی دارد. تقریباً ۲ درصد جمعیت طبیعی، ماکروسفالی دارند ولیکن یافته غیرطبیعی در مغزشان یافت نمی شود.  به عبارتی بزرگی اندازه دور سر کودک می‌تواند به شکل یک صفت ارثی از سوی پدر و مادر به فرزندان منتقل شود.

head-circunference-2

علل دیگر ماکروسفالی شامل خونریزی یا توده داخل مغزی، تجمع مایع داخل مغزی، عفونت های مغزی، تجمع خون در پرده‌های مغزی، ضخیم شدن استخوان‌های جمجمه یا ذخیره غیرطبیعی مواد چربی یا موکوپلی ساکارید در مغز، کم کاری تیرویید، کمبود ویتامین D و  بیماریهای ارثی و ژنتیک علل بزرگی دور سر کودک هستند.

تشخیص و درمان اختلالات  اندازه دور سر کودک چیست؟

بیماری های اندازه دور سر کودک با معاینه کودک توسط فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان تشخیص می شود.برای تشخیص نهایی این بیماری اقدامات دیگری مانند ام آرآی مغزی و بررسی آزمایشگاهی لازم است. در صورتی که علت اصلی و زمینه ای اشکال در اندازه دور سر کودک تشخیص داده شود، درمان آن با درمان علت زمینه ای بیماری می باشد.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

بیماری عصبی-پوستی

بیماری عصبی-پوستی چیست؟

همانطور که می دانید در دوران جنینی دو ارگان پوست و سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) در اثر تمایز از اکتودرم ایجاد مـی شـوند، به همین دلیل گاه بیماری های مشترکی شامل درگیری پوستی و عصبی ایجاد می شود که بیماری عصبی-پوستی (Neurocutaneous) یا فاکوماتوزیس (phakomatosis) نامیده می شود. مهمترین بیماری های عصبی-پوستی عبارت است از:

  • بیماری نوروفیبروماتوز
  • بیماری تـوبروز اسـکلروزیس
  • بیماری استورج وبر

1

آیا نوروفیبروماتوز شایع ترین بیماری عصبی-پوستی است؟

نوروفیبروماتوز یا بیماری فون رکلینگ هاوزن شایع ترین بیماری عصبی-پوستی است و میزان شیوع آن در حدود ۱ در هر ۳۰۰۰ نفر جمعیت است. بیماری نوروفیبروماتوز به دو نوع نوروفیبروماتوز ۱ و ۲ طبقه بندی می شود. نوروفیبروماتوز نوع ۱ شایع تر بوده و در نیمی از موارد به علت جهش خودبخودی در ژن نوروفیبرومین روی کروموزوم ۱۷ ایجاد می شود. مهمترین علایم نوروفیبروماتوز نوع ۱ شامل لکه های پوستی به صورت لکه های شیر قهوه ای (Café au lait) اغلب به تعداد ۶ عدد با بیشتر در همه نقاط بدن به ویژه زیر بغل، کشاله ران و روی سینه ها دیده می شوند. علایم دیگر این بیماری شامل؛ نوروفیبروم یا تومورهای کوچک نرم و بدود درد در مسیر اعصاب محیطی، ندول سفید رنگ Lisch در عنبیه،  تومورهای مغزی به ویژه گلیوم اپتیک و مخچه، کیست های استخوانی، شکستگی های پاتولوژیک، ناهنجاری های کاسه ی سر، اگزوفتالمی ضربان دار، بلوغ زودرس، فئوکروموسیتوما، اسکولیوز، سیرنگومیلی، ماکروسفالی، هیدروسفالی، اختلالات عقلی-هوشی و حملات صرع.

علایم نوروفیبروماتوز نوع ۲ که نوع کمتر شایع این بیماری است بیشتر به صورت نورومای دوطرفه شنوایی بوده و ضایعات پوستی در آن کمتر دیده می شود.

3

ویژگی های بیماری تـوبروز اسـکلروزیس چیست؟

میزان شیوع بیماری توبروز اسکلروزیس، ۱ در هر ۸ هزار نفر می باشد. شایع ترین علامت این بیماری که به علت جهش ژنتیکی ایجاد می شود، تشنج و عقب ماندگی ذهنی است. علایم دیگر این بیماری شامل؛ لکه های سفید یا هیپوپیگمانتاسیون پوستی، تومورهای خوش خیم رابدومیوم قلبی، تومورهای خوش خیم مغزی، لکه‌های به رنگ صورتی کم رنگ در قسمت پایین کمر که دارای ظاهری شبیه پوست پرتقال، جوش های قرمز یا قهوه‌ای در گونه‌ها و بینی به نام آدنوم سباسه، کلسیفیکاسیون اطراف بطنی در مغز و هامارتوم رتین شبکیه چشم.

یکی از علایم شایع در بیماری توبروز اسکلروزیس بروز تشنج به صورت اسپاسم شیرخوارگی است. اسپاسم شیرخوارگی نوعی تشنج به صورت حملات پرشی است که بصورت حملات تشنج چند ثانیه ای و اختلال تکاملی نمایان می شود. در اسپاسم شیرخوارگی دو نوع تشنج بصورت خم شدن شیرخوار به جلو و باز شدن دستها و یا عقب رفتن سر شیرخوار و جمع شدن دستها اتفاق می افتد.

2

بیماری استورج وبر چه نوعی از بیماری عصبی-پوستی است؟

بیماری استورج وبر یا آنژیوماتوز مغزی-صورتی با ضایعات عروقی قرمز رنگ به نام آنژیوم های قرمز در مسیرهای عصب سه شاخه و صرع مشخص می گردد. شروع حملات صرع در این بیماری در نخستین سال زندگی است و کمتر بعد از چهار سالگی بروز می کند. ویژگی حملات صرع به صورت تشنج در سمت مخالف همانژیوم های پوستی و بیشتر یک طرفه می باشند ولی بعدا ممکن است فراگیر شود. از جمله علایم دیگر بیماری استورج وبر بروز عقب ماندگی ذهنی، گلوکوم به علت افزایش فشار داخل چشمی، و کلیفیکاسیون در قشر مغز می باشد.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

عوارض ریتالین

آیا می دانید بیش فعالی چیست؟

بیش فعالی یا ADHD یک وضعیت رفتاری عصبی است که با بی توجهی و عدم تمرکز، پرخاشگری، خستگی ناپذیری و ناآرامی کودک مشخص می شود. علایم بیش فعالی مانند پرتحرکی و پرخاشگری می تواند در زندگی روزمره کودک، روابط اجتماعی کودک با هم سن و سالان و همچنین در تحصیل او مشکلات عمده ای ایجاد نماید. در بسیاری از موارد کودک مبتلا به بیش فعالی از مدرسه اخراج می شود. گزارشات متعددی وجود دارد که کودک مبتلا به بیش فعالی در آینده احتمال بیشتری برای رانندگی خطرناک، سیگار کشیدن، ارتکاب بزهکاری اجتماعی و سوءمصرف مواد دارد.

0

بیش فعالی یکی از شایع ترین و جدی ترین مشکلات عصبی رایج در سنین کودکی و نوجوانی شناخته می شود. در حال حاضر حدود سه میلیون کودک در سراسر جهان برای مشکلات کمبود توجه و تمرکز از دارو استفاده می کنند. در ۳ تا ۴ درصد کودکان مدرسه ای و ۴ درصد بزرگسالان بیماری بیش فعالی شایع است. پسران بیش از سه برابر دختران علایم بیماری بیش فعالی را بروز می دهند. اگرچه در بعضی از بررسی ها ثابت شده است که میزان شیوع این بیماری در پسرها و دخترها مساوی است ولی دخترها علایم پرتحرکی و پرخاشگری را از خود نشان نمی دهند و به همین علت تشخیص داده نمی شوند.

تحقیقات نشان می دهد که بیش از ۷۶ درصد کودکان مبتلا به بیش فعالی، فرد مبتلای دیگری نیز در خانواده خود دارند. علاوه بر زمینه ژنتیک علل دیگری مانند: تولد نارس، سیگار کشیدن مادر حین بارداری، استرس زیاد مادر حین بارداری، مصرف الکل در دوران بارداری، و آسیب های تروماتیک و ضربه ای به مغز در بروز بیش فعالی نقش دارند. نوع رژیم غذایی(رنگ دهنده ها) ، محیطهای فیزیکی- اجتماعی کودک، ناهماهنگی در مواد شیمیایی طبیعی بدن(نوروترانسمیتر ها)، ناهماهنگی مغزی در مراکزی که مسئول توجه و فعالیت در فرد است(مانند لوب فرونتال و مخچه) جزو علل دیگر بیش فعالی هستند.

بهترین راهکار برای درمان بیش فعالی چه هستند؟

بررسی های مختلف نشان می دهد که برای درمان بیش فعالی، درمان دارویی باید در کنار رفتاردرمانی به کار گرفته شود. والدین و معلمان لازم است در زمینه رفتار درست با کودک مبتلا به بیش فعالی آموزش ببینند. رفتاردرمانی بصورت آموزش مهارت های ارتباطی به کودک و نیز مدیریت درست رفتارهای نامناسب کودک تعریف می شود. درمان دارویی برای کاهش علایم بیماری بیش فعالی بسیار مؤثر می باشد اگرچه اثر این داروها مانند اثر آنتی بیوتیک ها در کنترل سریع یک عفونت نیست و بسیار آرام تر و به تدریج علایم بیماری را کاهش می دهد. گاه بیمار علاوه بر بیش فعالی به افسردگی و اضطراب هم مبتلا است که در این مواقع لازم است همزمان از داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی هم استفاده نمود.

3

آیا داروی ریتالین را در درمان بیش فعالی می شناسید؟

متیل فنیدیت با نام تجاری ریتالین رایج ترین دارو برای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه است که به شکل قرص در بازار دارویی موجود است. ریتالین با اثر بر قشر مغز و تالاموس از بازجذب مجدد یک ماده شیمیایی به نام دوپامین در سلول های عصبی جلوگیری می کند. دوپامین یکی از مواد شیمیایی است که در انتقال عصبی نقش دارد. مدت اثر ریتالین چهار تا شش ساعت است؛ بنابراین باید این دارو را یک یا دو بار در روز مصرف کرد. بین کودکان از نظر پاسخ هایشان به این داروها تفاوت های زیادی وجود دارد، برخی کودکان سریعا و به مقدار کم دارو پاسخ می دهند، در حالی که کودکان دیگر فقط به مقدار زیاد دارو پاسخ می دهند. دوز ریتالین براساس نیازها و عکس العمل‌های فردی تعیین می‌گردد. درکودکان (۶سال و بالاتر) بادوز ۵ تا ۱۰ میلی گرم سه بار در روز شروع شده و درهفته ۱۰-۵ میلی گرم در دوز روزانه افزوده می‌شود. حداکثر دوز روزانه ۶۰ میلی گرم است.

مهمترین عوارض ریتالین چیست؟

مهمترین عوارض ریتالین شامل موارد زیر هستند:

۱. از دست دادن اشتها و سوء تغذیه و کاهش وزن
۲. لرزش و پرش عضلات
۳. تشنج و سردرد
۴. نامنظم شدن ضربان قلب و تنفس که در مواردی می تواند به شکل خطرناکی ادامه پیدا کند
۵. تکرار حرکات و اعمال بی هدف
۶. بروز حالت های پارانویید(سوء ظن)، توهم و هذیان
۷. ضایعات پوستی مزمن و احساس حرکت و جنبش حشرات در زیر پوست

3

آیا بی احتیاطی در مصرف منجر به عوارض ریتالین می شود؟

به منظور جلوگیری از بروز عوارض ریتالین در کودکان لازم است نکاتی را در مصرف آن رعایت شود. میزان مصرف قرص ریتالین بر اساس شرایط بیماری و نوع واکنش بدن به دارو تعیین می شود. در زمان مصرف قرص ریتالین پزشک اعصاب کودکان بیمار را راهنمایی خواهد کرد که میزان مصرف را افزایش یا کاهش دهید. به علاوه اگر برای مدت زیادی است که قرص ریتالین مصرف می کند، مصرف دارو را به طور ناگهانی و بدون مشورت با پزشک اعصاب کودکان قطع نکند.

قطع ناگهانی مصرف قرص ریتالین ممکن است باعث بروز نشانه های ترک دارو شود، به ویژه اگر برای مدت طولانی و به طور منظم مصرف می شده است.نشانه های ترک دارو عبارتند از افسردگی، فکر به خودکشی یا دیگر مشکلات و تغییرات روحی. برای پیشگیری از بروز نشانه های ترک پزشک مصرف دارو را به تدریج کاهش می دهد. برای جزئیات بیشتر لازم است با پزشک اعصاب کودکان مشورت شود.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

تفاوت صرع و تشنج

علت تشنج چیست؟

وقتی به هر علتی افزایش ناگهانی در انرژی الکتریکی سلول های خاکستری مغز اتفاق بیفتد، تشنج رخ می دهد. اگر زمینه قبلی در مغز بیمار وجود نداشته باشد، علت تشنج ناشی از عواملی مانند تب، ضربه به سر، عفونت مغزی، تومور مغزی، سکته مغزی، اختلال الکترولیتی مانند کاهش قند و کلسیم خون می باشد.

seizures

علت بیماری صرع را می دانید؟

گاه تشنج در کودکان به علت زمینه اختلال قبلی در کانال های یونی سلول های مغزی اتفاق می افتد که به این بیماری صرع گفته می شود. تعریف دقیق از بیماری صرع اینکه وقتی تشنج در کودکان بدون علت خاص (تب، مننژیت، افت قند خون، کاهش کلسیم خون، ضربه به سر، تومور مغزی و عفونت مغزی) بروز کند و دو بار یا بیشتر تکرار شود، به آن صرع گفته می شود. پس بروز یک حمله تشنج بدون علت خاص صرع نمی باشد و حداقل دو حمله لازم است تا بگوییم کودک بیماری صرع دارد.

تفاوت صرع و تشنج را می دانید؟

تفاوت صرع و تشنج این است که در تشنج علت خاصی قبل از بروز حمله تشنج وجود دارد که این علت می تواند تب، ضربه به سر، عفونت مغزی یا مننژیت، تومور مغزی، سکته مغزی، اختلال الکترولیتی مانند کاهش قند و کلسیم خون باشد. نکته مهم در تفاوت صرع و تشنج اینکه بیماری صرع در زمینه اختلال قبلی در کانال های یونی سلول های مغزی و یا آسیب ها و ضایعات قبلی مغزی اتفاق می افتد و علت اخیر ندارد. اگرچه زمانی می توان اصطلاح بیماری صرع را بکار برد که بیش از دو حمله از این نوع بروز کرده باشد.

2

از نظر اقدامات تشخیصی تفاوت صرع و تشنج چیست؟

تفاوت صرع و تشنج از نظر اقدامات تشخیصی نیز بیشتر به ماهیت این دو بیماری باز می گردد. به طوری که در بیماری تشنج باید به دنبال علت اخیر بیماری بگردیم و وقتی علت بروز حمله تشنج مانند تب، ضربه به سر، عفونت مغزی یا مننژیت، تومور مغزی، سکته مغزی، اختلال الکترولیتی مانند کاهش قند و کلسیم خون را پیدا کردیم دیگر اقدامات تشخیصی دیگری لازم نیست. اما ماهیت بیماری صرع نکته اصلی تفاوت صرع و تشنج  از نظر تشخیصی است چرا که در این بیماری کلیه اقدامات تشخیصی مانند تصویربرداری مغزی به صورت ام آر آی و نوار مغز ضروری است.

از نظر درمان تفاوت صرع و تشنج را می دانید؟

نکته بسیار مهم در تفاوت صرع و تشنج از نظر اقدامات درمانی نیز مبتنی بر همان تعریف مکانیسم اصلی این دو بیماری و تفاوت بنیادی آنها است. اگر تشنج در کودکان به علت خاص مانند (تب، مننژیت، افت قند خون، کاهش کلسیم خون، ضربه به سر، تومور مغزی و غیره) باشد، درمان تشنج با رفع و معالجه علت اولیه می باشد.

3

در تشنج بدون علت اولیه یا همان بیماری صرع که دو بار یا بیشتر اتفاق بیافتد، برخورد درمانی این است که همه انواع صرع باید تحت درمان قرار گیرند. اصلی‌ترین درمان اختلال صرع دارویی است اما چنانچه علت زمینه‌ای وجود داشته باشد اول باید آن را بررسی کنیم. درمان صرع طولانی‌مدت، مداوم و منظم است. حداقل دو سال از آخرین حمله تشنج صرعی درمان ادامه می یابد و در برخی موارد با تشخیص پزشک اعصاب کودکان نیاز است که مدتهای طولانی تری یا حتی مادام العمر بیمار دارو استفاده نماید. حال با توجه به عبارات فوق و نکات اساسی و مهم در تفاوت صرع و تشنج لازم است ابتدا تشخیص دقیق این دو بیماری انجام شود تا در مراحل بعدی بتوان به درمان مناسب و مقتضی رسید.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

مرکز نوار مغز کودکان

نوار مغز کودکان چیست؟

نوار مغز ثبت فعالیت های الکتریکی نورون های مغز انسان از روی پوست سر می باشد. نوار مغز یک روش تشخیصی است که برای ارزیابی تشنج، سردرد، سرگیجه، میگرن، اختلال هوشیاری، ضربه به سر و هر حالتی که باعث اختلال مغزی شود بکار می رود. مهمترین کاربرد نوار مغزی برای تشخیص و پیگیری بیماری صرع کودکان است.

4

در یک مرکز نوار مغز کودکان، چگونه امواج مغزی ثبت می شود؟

برای ثبت امواج الکتریکی مغز از دستگاه نوار مغز استفاده می شود که انواع ۸، ۱۶ و ۳۲ کاناله آن وجود دارد. سپس الکترودهایی بر روی پوست سر بیمار نصب می شود و این الکترودها که از صفحات کوچک فلزی تشکیل شده و به سیم‌های باریکی متصل هستند. این الکترودها شارژهای الکتریکی کوچکی را که در اثر فعالیت سلول‌های مغزی تشکیل می‌شوند، آشکار می‌کنند. این شارژهای الکتریکی توسط دستگاه تقویت شده و سپس به صورت منحنی‌هایی روی صفحه نمایشگر یا روی نوارهای کاغذی به نمایش در می‌آیند.

چه شرایطی برای مراجعه به مرکز نوار مغز کودکان لازم است؟

عدم قطع داروی ضد صرع؛ قطع ناگهانی داروهای ضد تشنج بسیار خطرناک می باشد. گاه با قطع سریع داروی ضد صرع، حمله طولانی و شدید تشنج اتفاق می افتد.

بیماری تب دار و امواج غیرطبیعی در نوار مغز کودکان؛ به همین دلیل اغلب زمان نوار مغز را بعد از مرحله حاد بیماری تب دار یا سرماخوردگی در نظر می گیرند.

کودک را خسته و کم خواب نگهدارید؛ خستگی و کم خوابی باعث می شود کیفیت بررسی نوار مغز کودکان بهتر شود و کودک نیاز کمتری به مصرف داروی خواب آور دارد و زودتر به خواب می رود و هم اینکه در کم خوابی نوار مغز موج های غیر طبیعی مغزی را بهتر نشان می دهد.

بهتر است کودک حین انجام نوار مغز خواب باشد؛ در صورت عدم کنترل حرکات بدن یا حرکات چشم کودک، نوار مغز کودکان دچار مشکل می شود. بنابراین در کودکانی که نمی توانند حرکات خود را کنترل نمایند باید در خواب از آنها نوار مغز گرفت، به همین دلیل با تجویز پزشک اعصاب کودکان از داروی خواب آور استفاده می شود.

برای کمک به خوابیدن  کودک از داروی خواب آور استفاده می شود؛ برای آرامش و خوابیدن کودک از داروئی بی ضرر به نام کلرال هیدرات استفاده می شود که بر اساس سن و وزن کودک در واحد نوار مغز کودکان در اختیارتان قرار می گیرد.

سکوت و آرامش در حین گرفتن نوار مغز کودکان مهم است؛ ایجاد هر گونه صداهای بلند و زنگ موبایل ممکن است باعث ایجاد پارازیت در نوار مغز گردد.

111

آیا برای انجام نوار مغز کودکان آمادگی و شرایط خاصی لازم است؟

در بسیاری از موارد برای انجام نوار مغز نیازی به آمادگی خاصی نمی باشد فقط روز قبل باید کودک را استحمام نمائید. گاهی پزشک اعصاب کودکان توصیه می کند که کودک چند ساعت نخوابد و در شرایط کم خوابی برای انجام تست مراجعه کند. این حالت باعث می گردد که اختلال به طور واضح تری در نوار مغز خود را نشان دهد.

اقدامات لازم پس از گرفتن نوار مغز چیست؟

نوار مغز هیچ گونه عارضه ای شامل اشعه ندارد و پس از پایان کار ثبت نوار مغز الکترودها از سر کودک جدا شده و خمیر مخصوص با آب شسته و پاک می شود. اگر برای انجام آزمایش داروی خواب‌آور به کودک داده شد، ممکن است نیاز باشد که کودک تا رفع اثر دارو استراحت نماید. ممکن است پوست کودک در محل اتصال الکترودها کمی قرمز یا ملتهب شود که پس از چند ساعت کاملا برطرف خواهد شد.

در مرکز نوار مغز کودکان نتیجه چگونه تفسیر می شود؟

تفسیر نوار مغز در کودکان کار مشکلی است و تنها از عهده متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب کودکان برمی‌آید. الگوی امواجی که ثبت می شود در حالات مختلف با یکدیگر متفاوت است. به طور مثال، دامنه و ارتفاع امواج الکتریکی در حالت خواب با حالت بیداری متفاوت است.

444

در ضمن در صورت بروز تشنج، برحسب نوع آن، امواج خاصی به نام امواج سوزنی بر روی نوار مغز ظاهر می‌شوند که از روی فرکانس و دامنه آنها می‌توان تا حدودی نوع تشنج را مشخص کرد. البته گاهی برای بعضی از انواع خاص بیماری صرع کودکان مانند صرع کوچک آبسانس لازم است با تحریک بیمار به وسیله انجام تنفس‌های عمیق یا با تجویز برخی داروها و مواد خاص، بروز فعالیت‌های غیرعادی در مغز را تحریک می‌کنند تا با شناسایی و ثبت امواج الکتریکی غیرعادی حاصل از آن، نوع تشنج و بیماری زمینه‌ای فرد را تشخیص دهند.

آیا انجام نوار مغز برای انسان خطر دارد؟

انجام نوار مغز، کاملاً ایمن بوده و فقط گاهی در افراد مبتلا به صرع در اثر تحریک مغز (مثلاً در اثر نور درخشان و چشمک زن و یا تنفسهای عمیق و سریع) می تواند باعث تشنج شود.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

مننژیت در کودکان

مننژیت در کودکان چیست؟

وقتی در مننژ که پرده ای است که سطح مغز و نخاع را می پوشاند، التهاب ایجاد شود، به این اختلال مننژیت در کودکان نامیده می شود. مننژیت در کودکان به دو نوع مننژیت باکتریایی و مننژیت ویروسی تقسیم می شود. علایم مننژیت ویروسی اغلب خفیف تر از مننژیت باکتریال هستند و گاه مننژیت باکتریایی می تواند جان بیمار را به خطر بیندازد. البته اگر ویروس علاوه بر ایجاد التهاب در پرده مننژ، التهاب بافت مغز را هم ایجاد نماید منجر به بیماری بسیار خطرناک آنسفالیت می شود. مننژیت باکتریایی در هر سنی می تواند اتفاق افتد اگرچه بیشتر در کودکان زیر پنج سال دیده می شود. مننژیت ویروسی بر خلاف مننژیت باکتریال بیشتر به صورت اپیدمی و همه گیر رخ می دهد و اغلب در کودکان بالای پنج سال دیده می شود.

00

به چه دلیلی یک بیمار دچار مننژیت در کودکان می شود؟

ویروس های سرخجه، اوریون، آنفلوانزا، آبله مرغان و منونوکلئوز عفونی مهمترین ویروس های عامل مننژیت ویروسی هستند که امروزه با انجام واکسیناسیون از ابتلا به این ویروس ها جلوگیری می شود. در مننژیت باکتریال شایع ترین علت میکروب نایسریا مننژیتیدیس، هموفیلوس آنفلوآنزا و پنوموکک هستند که اغلب به دلیل نبود ایمنی کافی نسبت به میکروب بیماری زا در بدن کودک است که در اثر تماس کودک با افرادی که حامل میکروبهای خطرناک بیماریزا هستند و با نفوذ میکروب به داخل پرده های مغزی اتفاق می افتد.

علایم مننژیت در کودکان چیست؟

شایع ترین علایم مننژیت در کودکان شامل تب، بی اشتهایی، گیجی و بی حالی، بی قراری شدید، ضایعات پوستی قرمز رنگ، برآمدگی ملاج شیرخوار، تشنج، سفتی گردن، سردرد و استفراغ می باشد. وقتی کودک بزرگتر از دو سال است و دچار مننژیت می شود، به علت علایم بارزتر مانند سفتی گردن، سردرد  و استفراغ تشخیص زودهنگام مننژیت آسان تر است. در کودکان کمتر از دو سال علایم غیر اختصاصی مانند تب و بی اشتهایی بیشتر رخ داده و به همین دلیل گاه اشتباهات تشخیصی بیشتر بروز می کند.

1

تشخیص مننژیت در کودکان چگونه است؟

وقتی شک به مننژیت وجود دارد، لازم است بیمار بستری شود و آزمایشات تشخیصی مانند کشت خون و به خصوص آزمایش آنالیز مایع مغزی نخاعی با انجام آزمایش نمونه گیری انجام شود تا ضمن تشخیص مننژیت، نوع عامل بیماری زا شامل عامل ویروسی یا باکتری تشخیص داده شود. برای گرفتن مایع مغزی نخاعی از روش بی خطری استفاده می شود بطوریکه کودک به پهلو خوابانده شده و با یک سوزن باریک از لابلای مهره های کمری مایع مغزی نخاعی گرفته شده و برای بررسی مورد ارزیابی قرار می گیرد.

آیا در تشنج ناشی از تب احتمال ابتلا به مننژیت در کودکان وجود دارد؟

حدود ۲ تا ۵ درصد کودکان مبتلا به تب و تشنج دچار عفونت سیستم اعصاب مرکزی به صورت مننژیت  و آنسفالیت هستند، لذا اولین اقدام در این بیماران ارزیابی های لازم برای تشخیص مننژیت و آنسفالیت مغزی است. علایمی که بیشتر در کودکان مبتلا به مننژیت دیده می شود شامل این موارد هستند: مراجعه به کلینیک طی ۴۸ ساعت اخیر، بروز تشنج حین ورود کودک به اورژانس، تشنج جزئی که فقط یک اندام کودک را مبتلا نموده است و وجود سفتی گردن حین معاینه اولیه کودک.

3

برای چه کودک مبتلا به تب و تشنج آزمایش مایع مغزی نخاعی برای تشخیص مننژیت لازم است؟

در کودک مبتلا به تب و تشنج، همه کودکان کمتر از ۱۲ ماه، کودکان ۱۲ تا ۱۸ ماه که بی حال و ناخوش هستند، وقتی تشنج از نوع کمپلکس( بیش از یک حمله در ۲۴ ساعت، زمان تشنج بیش از ۱۵ دقیقه و تشنج فوکال با درگیری یک اندام) باشد و در کودک بالای ۵ سال که برای اولین بار دچار تب و تشنج شود، انجامLP ، برای بررسی مایع مغزی نخاعی جهت تشخیص مننژیت لازم است.

درمان مننژیت در کودکان چگونه است؟

درمان مننژیت باکتریال به عنوان نوع خطرناک این بیماری با آنتی بیوتیک وریدی به مدت بیش از دو هفته بوده ولیکن در صورت تشخیص مننژیت ویروسی درمان دارویی نیاز نبوده و تنها درمان علامتی و مایع درمانی لازم است.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار