علایم تشنج کودکان چیست ؟

تشنج کودکان ممکن است به صورت های زیر بروز کند:

۱-  اختلال هوشیاری، یعنی اطرافیان رانشناسد متوجه زمان ومکان نباشد، به صدازدن شما پاسخ ندهد یا بی هوش روی زمین بیفتد.

۲- انحراف چشمها (سیاهی چشم) به سمت بالا، چپ یا راست و یا اینکه کودک برای چند لحظه به نقطه ای خیره شود.

۳- حرکات غیر ارادی در اعضای بدن کودک که ممکن است قسمتی از بدن یا تمام اعضا را درگیر کند. این حرکات بصورت سفتی اندام یا دست و پازدن یا حرکات لرزشی و تکان دهنده در یک و یا چند اندام اتفاق می افتد.

۴- ممکن است کودک در زمان حمله کنترل ادرار خود را از دست بدهد.

۵- گاه کودک دچار حرکات اتوماتیک وار و تکراری می شود یا اینکه یک منظره را به صورت توهم بینایی می بیند.

۶- گاهی تشنج بصورت تغییر ناگهانی رفتاری در کودکان نمایان می شود.

کودک چه هنگام دچار تب می شود؟

در بیشتر موارد درجه حرارت طبیعی کودک سالم بین ۳۶ تا ۳۷ درجه سانتی گراد است. اگر درجه حرارت مقعدی کودک بالای ۳۸ درجه سانتیگراد باشد، یعنی تب دارد. تب کردن در کودکان امری عادی است که اگر جلوی آن گرفته نشود خطرات مرگباری خواهد داشت. تب نشان دهنده شروع یک بیماری و از مهم ترین علائم بیماری های ویروسی و عفونی مانند سرما خوردگی می باشد. تب عموماً علامتی دال بر واکنش بدن کودک به عفونت است.

بیماری تب و تشنج چیست؟

وقتی کودک در محدوده سنی یک ماه تا ۷ سال به هر علتی دچار تب شده میزان تب نیز بیشتر از ۳۸/۴ درجه سانتی گراد باشد و بعلت تب دچار تشنج شود، درصورتیکه عفونت مغزی مانند مننژیت نداشته باشد، میزان قند، کلسیم و الکترولیتهای خونی طبیعی باشد و سابقه تشنج بدون تب یا تشنج نوزادی نداشته باشد، به این حالت بیماری تب و تشنج گفته می شود.

تب و تشنج چقدر در کودکان شایع است؟

به طور کلی شایعترین نوع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب می باشد. شیوع این بیماری در کودکان از ۲ تا ۵ درصد متفاوت گزارش شده است. شایعترین سنی که کودکان بعلت تب دچار تشنج می شوند، از ۱۲ تا ۱۸ ماهگی است.

آیا فاکتورهای خطری برای ابتلا به تشنج ناشی از تب می شناسید؟

مواردی مانند وجود سابقه تب و تشنج در فامیل درجه یک یا دو بیمار، شرح حال سابقه بستری بیش از ۳۰ روز در دوره نوزادی و وجود تأخیر تکامل حرکتی و ذهنی در کودک موجب افزایش احتمال ابتلا به تشنج ناشی از تب می شود.

ژنتیک و توارث در بروز تب و تشنج چقدر نقش دارد؟

تجربه نشان داده است که تب و تشنج در کودکانی بیشتر بروز می کند که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند. همچنین بررسی ها و تحقیقات آزمایشگاهی ثابت نموده است که جهش در ژنهای کانال سدیم، پتاسیم و رسپتور GABA با بروز تشنج ناشی از تب ارتباط دارد.

وقتی کودک دچار تشنج ناشی از تب شود، چه ارزیابی تشخیصی لازم است؟

حدود ۲ تا ۵ درصد کودکان مبتلا به تب و تشنج دچار عفونت سیستم اعصاب مرکزی هستند، لذا اولین اقدام ارزیابی های لازم برای تشخیص مننژیت و آنسفالیت مغزی است. علایمی که بیشتر در کودکان مبتلا به مننژیت دیده می شود شامل این موارد هستند: مراجعه به کلینیک طی ۴۸ ساعت اخیر، بروز تشنج حین ورود کودک به اورژانس، تشنج جزئی که فقط یک اندام کودک را مبتلا نموده است و وجود سفتی گردن حین معاینه اولیه کودک.

برای چه کودک مبتلا به تب و تشنج آزمایش مایع مغزی نخاعی لازم است؟

همه کودکان کمتر از ۱۲ ماه، کودکان ۱۲ تا ۱۸ ماه که بی حال و ناخوش هستند، وقتی تشنج از نوع کمپلکس( بیش از یک حمله در ۲۴ ساعت، زمان تشنج بیش از ۱۵ دقیقه و تشنج فوکال با درگیری یک اندام) باشد و در کودک بالای ۵ سال که برای اولین بار دچار تب و تشنج شود، انجامLP ، برای بررسی مایع مغزی نخاعی لازم است.

آیا برای بیماران مبتلا به تب و تشنج  انجام نوار مغز و تصویربرداری مغزی لازم است؟

در تب و تشنج اگر بیمار تأخیر تکاملی داشته باشد و نیز در صورت ابتلا به تشنج از نوع کمپلکس به نظر می رسد انجام الکتروآنسفالوگرافی یا نوار مغز بسیار کمک کننده است. انجام تصویربرداری مغزی در موارد معاینه عصبی غیرطبیعی، وجود امواج صرعی در نوار مغز و سابقه تشنج طولانی و پایدار ضروری می باشد. در ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد کودکان مبتلا به تشنج طولانی ناشی از تب (زمان تشنج بیش از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه)، ضایعاتی در ناحیه تمپورال مغزی وجود دارد که در آینده منجر به صرع لوب تمپورال می شود.

در بیمار مبتلا به تب و تشنج چه ویژگیهایی نشانه فاکتور خطر صرع کودکان است؟

حدود ۲ تا ۱۰ درصد مبتلایان به تشنج ناشی از تب، در طی دو سال بعد مبتلا به صرع می شوند. البته در انواع تب و تشنج ساده خطر ابتلا به صرع کودکان مانند افراد جامعه است. فاکتورهای خطر ابتلا به صرع شامل تأخیر تکامل حرکتی و ذهنی، تشنج از نوع کمپلکس، سابقه خانوادگی صرع و بروز تشنج در زمان کمتر از یکساعت از زمان شروع تب می باشد.

درمان تب و تشنج در کودکان چگونه انجام می شود؟

بیماری تب و تشنج خوش خیم بوده و به جز در انواع حمله طولانی مدت آن عوارض عمده ای ندارد. آنچه در این بیماران مهم است چک تب در کودکان مبتلا و کنترل آن و همچنین مصرف داروهایی مانند دیازپام یا کلوبازام خوراکی حین تب می باشد. همچنین می توان از ژل دیازپام حین حمله تشنج ناشی از تب استفاده نمود. گاه در بیماران خاصی که فاکتورهای خطر بروز صرع دارند، یا درصورت مشاهده امواج صرعی در نوار مغز و با تجویز پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان داروهایی مانند فنوباربیتال یا سدیم والپروآت تجویز می شود.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار 

میگرن کودکان چیست؟

میگرن کودکان یعنی سردردی که تکرار شونده باشد. سردرد در میگرن کودکان اغلب یک‌طرفه بوده و کودک در سر خود احساس ضربانی شبیه کوبیدن چکش می‌کند و برخی علایم مثل سرگیجه، دل‌درد، تهوع و استفراغ، دیدن جرقه‌های نورانی و یا حساسیت به نور و بو هم ممکن است وجود داشته باشند.
میگرن کودکان حداقل یک ساعت و  گاهی تا ۲ روز هم ادامه می‌یابد. در این سردردها اغلب یک عامل محرک مثل خستگی، فعالیت بیش از حد بدنی، کمبود خواب، استرس و یا حتی خوردن برخی مواد غذایی وجود دارد به طوری که هر فردی نسبت به یکی از این عوامل حساس است و وقتی در آن شرایط قرار می‌گیرد دچار سردرد می‌شود.

میگرن کودکان چقدر شایع است؟

میگرن کودکان در سن کمتر از ۲ سال بندرت رخ می دهد. با بالا رفتن سن ، میزان بروز حملات سردرد این بیماران نیز افزایش می یابد ، به طوری که تصور می شود تا سنین دبستان در حدود ۵  تا ۱۰ درصد کودکان به نوعی به میگرن کودکان مبتلا شوند. قبل از سن بلوغ تعداد پسرانی که به میگرن مبتلا می شوند دو برابر دختران است، اما پس از بلوغ این تعداد کاهش می یابد و به تعداد دخترانی که به میگرن مبتلا می شوند افزوده می شود.

علت بروز میگرن کودکان چه می باشد؟

قبلا تصور می شد که حملات سردرد میگرنی بعلت گشادی یا تنگی اولیه عروق مغزی و درنهایت کاهش اکسیژن رسانی به بافت مغزی است. امروزه البته تحقیقات نشان می دهد که مکانیسم اولیه بروز میگرن ناشی از تغییراتی است که در کانالهای یونی سلولهای مغزی اتفاق می افتد. مکانیسم مشابه حملات سردرد میگرنی در بروز حملات تشنج دخیل می باشد.

عواملی که حملات میگرنی را تحریک می کنند چه هستند؟

قبلا تصور می شد که غذاها در اغلب اوقات بیشترین اثر را در تشدید میگرن دارد عبارت است از پنیر وشکلات و در درجه سوم پرتقال. پنیر و شکلات دارای تیرامین، است. تیرامین رگهای خونی را گشاد می کند. امروزه اعتقاد بر این است که اکثر انواع سردرد میگرنی طی بیماری های ویروسی و تب رخ می دهند. با این وجود سردرد می تواند بعلت خواب کمتر از حد معمول پدیدار شود. در برخی بچه ها تشنگی ، ضربه  به سر ، تماشای بیش از حد تلویزیون یا کامپیوتر ، عفونت های گوش ، سینوزیت ، عفونت های ادراری ، سرماخوردگی ، آنفلوآنزا ، عدم خوردن یک وعده غذایی در روز که منجر به پایین آمدن سطح قند خون می شود.

از دیگر عوامل می توان به استرس، اضطراب  و ترس در خانه و یا مدرسه، توده مغزی، فشار خون بالا، مشکلات دندان، مشکلات چشمی، مشکلات مفصل گیجگاهی– فکی، هیجان، مسافرت، مصرف شکلات و گوشت‌های آماده مثل سوسیس  و کالباس به دلیل داشتن نیترات اشاره کرد.

چند نوع میگرن کودکان وجود دارد؟

میگرن کلاسیک، ابتدا علامت اورا یا پیش درآمد دارد، که پس ازآن یک طرف سر درد می گیرد. این پیش درآمد معمولا به صورت اختلالات بینایی نمایان می شود و گاهی اوقات به صورت اختلالات بویایی نیز گزارش شده است. به عنوان مثال، پیش درآمد اختلالات بینایی ممکن است به شکل تاری دید یا جرقه های نور که به شکل زیگ زاگ است نمایان شود. همچنین بعضی از افراد میدان دید خود را از دست می دهند؛ به طوری که کلمات و جملات را نیمه کاره رها می کنند. این اختلالات بینایی در کمتر از یک سوم ازکودکان مبتلا به میگرن دیده می شود. هنگامی که کودک برای اولین بار دچار چنین حالتی می شود، بسیار مضطرب می گردد. سردرد معمولا پس از ظهور اختلالات بینایی یا همزمان با آن بروز می کند .

میگرنمعمولی، کمتر با پیش درآمد همراه است. سردرد نیز دریک طرف سر حس نمی شود؛ بلکه بیشتر به صورت یک سردرد تعمیم یافته است. ممکن است در این نوع میگرن علاوه بر احساس کسالت عمومی حالت تهوع ویا استفراغ نیز وجود داشته باشد.

گاه میگرن حاد به صورت حملات سرگیجه بروز می کند و یا آنکه فرد مبتلا به طور متناوب استفراغ می کند ( استفراغ دوره ای یا میگرن شکمی) که در چنین حالتی سردرد مهمترین مشخصه میگرن نیست. بروز میگرن در کودکان مبتلا به میگرن حاد که به طور متناوب استفراغ می کنند و گاهی از دردهای شکمی نیز رنج می برند، بعدها در زندگی آتی به صورت میگرن معمولی خواهد بود.

اقدامات تشخیصی لازم در میگرن کودکان چیست؟

ابتدا لازم است کودک مبتلا به سردرد تحت معاینه دقیق شامل چک فشارخون و معاینه عصبی و معاینه ته چشم قرار گیرد. سپس متناسب با یافته های معاینه فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان، اقدامات تشخیصی شامل نوار مغز  و ام آر آی مغزی (برای تشخیص بیماری های جدی که ممکن است سبب بروز سردرد شود مانند تومورهای مغزی، خونریزی مغزی حتی پس از یک ضربه مغزی خیلی جزئی، بالا رفتن فشارخون، یا هیدروسفالی (افزایش مایع نخاعی در داخل جمجمه) که قبلا تشخیص داده نشده باشد.) لازم می آید.

روشهای درمان میگرن کودکان چیست؟

بسیاری از حملات سردرد میگرنی در کودکان با یک ساعت دراز کشیدن در یک اتاق تاریک و ساکت کاهش می یابد. بهتر است این کار قبل از آنکه حمله میگرن شدید شود، صورت گیرد. کودکان مبتلا به سردرد میگرنی از وقوع حملات آن آگاهند. والدین و آموزگاران دلسوز (به ویژه آنهایی که خود به سردرد میگرنی مبتلا هستند) در این گونه مواقع کودک را به دراز کشیدن تشویق می کنند.انواع مسکن ها در صورتی که بموقع مصرف شود و همراه با دراز کشیدن باشد می تواند در کوتاه کردن مدت حمله سردرد میگرنی موثر واقع شود.

مصرف داروهای ضد تهوع مثل، پروکلورپرازین در صورتی که تهوع و استفراغ دست دهد، مفید است. بار دیگر تاکید می کنیم در صورتی که این داروها به موقع مصرف شود یعنی هنگامی که اولین نشانه هشدار دهنده بیماری آشکار شد بسیار موثر است.

کودکان مبتلا به میگرن حاد که به طور متناوب استفراغ می کنند، می توانند مرتباً از یک نوع داروی ضد تهوع مصرف کنند. این نوع درمان بویژه در دورانی که کودک تحت فشارهای روحی است و استفراغ و سردرد به طور مرتب و یکنواخت روی میدهد، بسیار مفید است.

داروهایی که مستقیماً بر رگ های خونی اثر می کند نیز در دسترس است. با این حال تجویز این داروها برای کودکان مبتلا به سردرد میگرنی باید با توجه به نوع میگرن در آنها با احتیاط صورت گیرد، زیرا دارای عوارض جانبی است و فقط در مواقعی که سردرد میگرنی علاج ناپذیر است تحت نظارت دقیق پزشکی می توان آنها را تجویز کرد.

در مورد کودکانی که تصور می شود بعضی از مواد غذایی در بروز میگرن آنها دخالت و کاربرد سایر روشهای درمانی نیز موفقیت آمیز نبوده است، می توان از رژیم های غذایی خاصی، که در آنها مصرف بعضی از غذاها ممنوع است، استفاده کرد.

پیشگیری از میگرن کودکان را بدانید:

بهترین روش برای پیشگیری از میگرن کودکان جلوگیری و کنترل عوامل محرک سردرد هستند. شرایط تنش زا را نیز می توان تا حدی کنترل کرد، بدین ترتیب که کودک با بزرگ شدن و رسیدن به دوران بلوغ در کنترل محیط خود و فشارهای روانی موفق تر خواهد شد. اجتناب از خوردن غذاهایی که ممکن است سبب تشدید حملات سردرد میگرنی شود نیز یکی دیگر از راه های پیشگیری است.

البته گاه پزشک با صلاحدید خود از داروهای پیشگیری کننده سردرد مانند پروپرانولول یا سدیم والپروآت بمدت محدود سه تا شش ماهه استفاده می نماید.

جدا کردن اتاق خواب کودک کی و چگونه؟

اگر منزل شما فقط یک اتاق خواب دارد و کودکی دارید که طفولیت را طی کرده و وارد خردسالی شده است و وقت آن رسیده که جای خواب او را جدا کنید، هرگز ” تنها اتاق خواب خانه” را به کودک اختصاص ندهید، بلکه حتما آنرا، اتاق خواب خود و همسرتان قرار داده و تختخواب کودک را هنگامی که تصمیم می گیرید، او را جدا بخوابانید، در جای مناسب دیگری غیر از آن اتاق مثلا در گوشه ای از سالن قرار دهید.

جدایی اتاق خواب کودک چرا مهم است؟

لازم به تأکید است که جدا کردن اتاق خواب کودک علاوه بر اینکه بخشی از تربیت جنسی اوست، چرا که از مواجه ی کودک با رابطه ی جنسی والدین و آسیبهای ناشی از آن می کاهد، باعث ایجاد آرامش والدین در خلوت خود شده و تأثیر بسزایی در ” تقویت اعتماد به نفس” ، ” ایجاد احساس استقلال ” و ” امنیت روانی ” کودک خواهد داشت.

واقعیت این است که بین روانشناسان بر سر زمان دقیق جدا کردن اتاق خواب کودک توافق وجود ندارد، اما بنظر میرسد، زمان مناسب (یعنی بین ۶ ماهگی و حتما تا قبل از ۵ سالگی ) و با روش صحیح ( یعنی تدریجا و با در نظر گرفتن شرایط کودک ).

آیا جدایی اتاق خواب کودک استرس آور نیست؟

روند جدا کردن اتاق خواب کودک باید بصورت تدریجی انجام شود به همین دلیل باید صبور باشید و مرحله به مرحله همسو با تحول و رشد کودک زمینه ی جدا کردن کامل او و توانمند کردنش برای خوابیدن در اتاق خودش را تدریجا فراهم کنید. از آنجا که جدا کردن اتاق خواب کودک به خودی خود، برای کودک استرس به همراه خواهد داشت، لذا باید حواستان باشد که اقدام به این مسأله، همزمان با وقایع استرس آور دیگری چون هنگام بیماری کودک، از شیر گرفتن، رفتن به مهد کودک و …. نباشد. در سال اول پس از تولد، خصوصا تا ۶ ماهگی که نوزاد صرفا با سینه ی مادر تغذیه میشود، بدلیل وابستگی بسیار زیاد به والدین برای رفع نیازهایی چون شیردهی و مراقبت، لازم است که کودک در اتاق خواب والدین و نزدیک مادر بخوابد، تا احساس امنیت کند.

سن مناسب برای جداکردن محل خواب کودک کی است؟

با بزرگتر شدن طفل تقریبا از نیمه ی دوم یکسالگی ، بتدریج در همان اتاق خواب خودتان کودک را در فضایی کمی دورتر با فاصله ی مناسب، در رختخواب یا تختخوابش که داخل همان اتاق است بخوابانید. تقریبا پس از ۱/۵ سالگی و تا پیش از پایان سال سوم زندگی کودک، با رعایت مواردی که اشاره شد میتوانید عملا جدا کردن اتاق کودک از والدین را انجام دهید.

برای کودک در مورد اتاق شخصی اش، یا اگر اتاق جداگانه ای برای اختصاص به او ندارید در مورد اینکه از این پس از او انتظار دارید که نزد شما نخوابد و جدا باشد توضیح دهید و او را قانع کنید. در طی روز از او بخواهید که ساعاتی را در اتاق خودش به بازی بپردازد یا در آنجا برایش کتاب بخوانید، تا کودک مفهوم اتاق خودش را درک کند و به آن عادت کند.شبها در ساعت مشخصی از کودک بخواهید که به اتاقش برود و سعی کند بخوابد.

شرایط اتاق خواب کودک چه باشد؟

با توجه به اینکه کودکان در سنین خردسالی و معمولا تا نزدیک ۶ سالگی از مفهوم جدایی از والدین و تاریکی میترسند بهتر است، نور اتاق کودکتان را با چراغ خوابی مناسب تنظیم کنید. دمای اتاق کودک نیز باید مناسب باشد.اگر دیدید کودک میترسد یا اصرار دارد که تنها در اتاقش نماند به او اجازه دهید که درب اتاقش را باز بگذارد و به تختخوابش برود و سعی کند بخوابد، وقتی کودک همکاری خوبی داشت او را تشویق کنید و به او پاداش دهید.

حتی میتوانید “گاهی” نه “همیشه” در کنار تختش بمانید و برایش داستان کوتاهی بخوانید و بعد از به خواب رفتن او اتاقش را ترک کنید، اما یادتان باشد که کودک به این طریق عادت نکند و شما را مجبور نکند که هر شب در کنارش بمانید تا بخوابد، چون اگر هر شب در زمان خواب کنار کودک حضور داشته باشید و بعد از به خواب رفتن کودک او را ترک کنید، “خوابیدن و جدایی از شما برایش یک معنا را پیدا می کند” و لذا تحمل جدایی برایش سخت میشود، و کودک خیلی زود یاد می گیرد که زمان جدایی از شما را هنگام خواب بیشتر و بیشتر به تعویق بیندازد، لذا با در نظر گرفتن همکاری و شرایط کودک این رفتار را مدیریت کنید.

آیا باید در جدایی اتاق خواب کودک جدی باشید؟

در مورد کودکی که سنش از ۳ سال میگذرد، پس از اینکه کودک مدتی را در اتاقش خوابید و مثلا بعد از یک ماه از شما خواست که امشب را به اتاق شما بیاید یا شما تا صبح نزدش بخوابید، یا مثلا پشت در اتاق شما ماند تا نشان دهد که نمی خواهد از شما جدا شود “تسلیم نشوید” و اگر لازم بود با محرومیت زمان مند او را تنبیه کنید تا بفهمد که شما در این کار جدی هستید.

 ابتدا مختصری درباره بیماری اس ام ای(SMA)بدانید:

عدم تعادل در تنظیم سلولهای شاخ جلویی نخاع باعث از بین رفتن تدریجی این سلولها می شود که نتیجه آن ایجاد مشکلات حرکتی و فلج عضلات بدن می باشد.این همان مکانیسم بیماری اس ام ای هست که معمولا در کودکانی دیده می شود که والدین آنها با یکدیگر فامیل هستند. بیماری اس ام ای چندین نوع دارد شامل نوع یک،که علایم آن قبل از شش ماهگی ظاهر می شود.در این نوع از بیماری شیرخوار بدنی شل دارد ولی چهره صورت او نرمال و طبیعی به نظر می رسد و سطح هوش، حرکات چشمی و توجه کودک به اطراف کاملاً طبیعی است. بیماری اس ام ای نوع دو که علایم بیماری بعد از هجده ماهگی بروز می کند و نوع سه که در نوجوانی ظاهر می شود.انواع دیررس سه و چهار این بیماری با ضعف عضلانی بیشتر در عضلات اطراف کمربند لگنی و کمربند شانه ای بروز می کنند.

داروی جدید بیماری اس ام ای چیست؟

 داروی اسپینرازا(SPINRAZA)جدیدترین دارو برای درمان بیماری اس ام ای می باشد.

مکانیسم اثر داروی اسپینرازا چیست؟

داروی اسپینرازا در واقع نوعی ژن درمانی است.این دارو قطعه ای از ژن است که در آزمایشگاه با روش مهندسی ژنتیک تولید شده و در داخل بدن میزان تولید ژن سالمSMN1 را از SMN2  افزایش می دهد.نتیجه اینکه پروتئین سالم برای ایجاد تعادل تنظیم زنده بودن سلولهای شاخ جلویی نخاع افزایش پیدا می کند و مرگ تنظیم شده این سلولها کاهش پیدا می کند.

نحوه مصرف و میزان قیمت داروی اسپینرازا چقدر است؟

داروی اسپینرازا فعلا فقط توسط شرکت بیوژن تولید می شود و نوع دارو بصورت آمپولهای تزریقی است که در داخل کانال نخاعی کودک تزریق می شود.در یک دوره یکساله لازم است که چهار آمپول در فواصل یک هفته ای تزریق شود و سپس هر چهار ماه نیز تزریق این دارو انجام گیرد.

داروی اسپینرازا گرانترین داروی موجود در آمریکا است و یک دوره کامل درمان آن حدود هفتصدو پنجاه هزار دلار هزینه دارد.

آیا بیماران ایرانی می توانند از داروی اسپینرازا بهره مند شوند؟

براساس مکاتبه ای که با شرکت بیوژن داشته ام ، داروی اسپینرازا فعلا فقط برای بیماران ساکن در آمریکا تاییدیه دریافت نموده است و امکان تهیه این دارو برای بیماران ایرانی درصورتی امکانپذیر است که وزارت محترم بهداشت مراحل ثبت این دارو و تاییدیه لازم را صادر نماید.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار 

تعریف پرخاشگری کودکان چیست؟

پرخاشگری رفتاری است که به دیگران آسیب می‌رساند یا بالقوه می‌تواند آسیب برساند. پرخاشگری کودکان ممکن است بدنی باشد (زدن، لگد زدن، گاز زدن) یا لفظی (فریاد زدن،رنجاندن) یا به صورت تجاوز به حقوق دیگران.
پرخاشگری کودکان خود به دو نوع وسیله ای و خصمانه طبقه بندی می شود. بیشتر پرخاشگری های بین کودکان کوچک از نوع «وسیله‌ای» است. این نوع پرخاشگری به خاطر متعلقات است. کودکان از یکدیگر اسباب بازی می‌قاپند، یکدیگر را هل می‌دهند تا به اسباب بازی که می‌خواهند بازی کنند، دست یابند. پرخاشگری خصمانه به ندرت اتفاق می‌افتد که کودکان بخواهند به کسی آسیب برسانند یا از روی عصبانیت دست به پرخاشگری بزنند.

پرخاشگری کودکان چگونه ظاهر می شود؟

تحریک پذیری و بی قراری شدید در کودکان بالای هفت ماه معمولاً تا یک یا دو سال اول زندگی ادامه می یابد. کودکانی که به شدت تحریک پذیرند، کمتر احتمال دارد در دو سالگی اجتماعی باشند؛ زیرا چنین بچه هایی کمتر از بچه های دیگر لبخند می زنند یا می خندند.

پرخاشگری کودکان دو تا شش ساله زمانی اتفاق می افتد که اطرافیان از جمله والدین با خواسته های کودک مخالفت نمایند. این نوع رفتار در کودکان تا سن ۶ سالگی طبیعی است اما بعد از ۶ سالگی، کودک از نظر روند تکاملی به مرحله ای می رسد که می تواند تکانه های خود برای زدن، گازگرفتن و لگدزدن را کنترل و از انجام آن جلوگیری کند. پس یک کودک احتمالا در سنین ۲ تا ۶ سالگی نمی تواند خود را کنترل کند. برای حل این مشکل بهتر است ابتدا بدانیم چرا کودک دیگران را می زند و این زدن به چه معانی می تواند باشد.

مهمترین علت پرخاشگری کودکان چیست؟

پرخاشگری کودکان در واقع تجلی درد و ناکامی کودک بدلیل ناتوانی او در کنترل جهان اطراف است. اتفاقی رخ می دهد که کودک عزیزتان را آزار می دهد. کودک احساسات سرشاری دارد، اما وسیله کافی برای ابراز ناامیدی خود به طرز مناسبی را ندارد. این امر او را بیش از پیش ناامید کرده و از عصبانیت منفجر می کند. در نهایت او با تنها وسیله ای که در اختیار دارد به شما حمله می کند یعنی با کتک زدن.

کودکان در سن دو سالگی خواسته ها و آرزوهای بسیار قوی دارند، اما مهارت لازم برای انتقال این خواسته ها به دیگران را ندارند و چون مهارت های زبانی و کلامی برای بیان خویش ندارند، با وسایل دیگری این کار را انجام می دهند: با قهر، قشقرق به پاکردن و زدن دیگران.

والدین نقش مهمی در پرخاشگری کودکان دارند. والدین کودکان پرخاشگر، یا خود پرخاشگرند و یا رفتاری مناسب با کودکان خود ندارند و در آنان خشم و ناکامی ایجاد می کنند و به این ترتیب کودکان خود را پرخاشگر بار می آورند.  والدینی که با کودک، پرخاشگرانه صحبت می کنند و کتک، توهین و سرزنش در رتبه اول زندگی آن ها قرار دارد، چگونه می توانند انتظار داشته باشند که کودکانشان آرام و صبور باشند.

امروزه نقش رسانه های همگانی در میزان پرخاشگری کودکان بر کسی پوشیده نیست. تحقیقات مختلفی که در رابطه با یادگیری پرخاشگری از طریق تلویزیون انجام گرفته، نشان می دهد که هر چه کودکان فیلم های خشن تری را تماشا کنند، خشونت بیشتری نسبت به دیگران نشان خواهند داد. کودکانی که نسبت به سایرین پرخاشگرند، به فیلم های خشونت آمیز بیشتر از کودکان غیر پرخاشگر علاقمند هستند و این علاقه آنان را پرخاشگرتر از گذشته می کند.

پرخاشگری‌ و عصبانیت  در کودکان‌ چنانچه‌ با علامت‌های‌ دیگر همراه‌ باشد، می ‌تواند نشانه ‌ای‌ از افسردگی‌ باشد که‌ در این‌ صورت‌ لازم‌ است‌ شرایط‌ زندگی‌ کودک‌ بطور کامل مورد بررسی‌ قرار گیرد.

کودکانی که‌ مضطرب‌ هستند نمی ‌توانند کودکان‌ آرامی‌ باشند. آنها رفتارهایی‌ پرخاشگرانه‌ از خود بروز می ‌دهند؛ البته‌ بلافاصله‌ پشیمان‌ می ‌شوند و از والدین‌ خود عذرخواهی‌ می‌ کنند. اگر از کودک‌ مضطرب‌ بپرسیم‌ که‌ چرا پرخاش‌ می‌ کنی‌ و عصبانی‌ هستی؛ خواهد گفت‌ نمی‌ دانم یا می گوید: دست‌ خودم‌ نیست.

به طور معمول او ترجیح می دهد از راه های مثبت یعنی با کارهای خوب این توجه را بدست آورد. اما اگر تشویق کارهای خوب به اندازه کافی نباشد و کودک مورد بی توجهی قرار گیرد، برای او توجه منفی هم بهتر از هیچ است.

کودکی که اغلب مورد غفلت واقع می شود ممکن است پس از مدتی کشف کند که اگر جنگ و دعوا راه بیندازد و دیگران را بزند، در مرکز توجه دیگران قرار می گیرد.

گاهی‌ کودکان‌ در مدرسه‌ مورد‌ خشونت‌ قرار می گیرند؛ و این‌ امر باعث‌ می ‌شود که‌ خود آنها نیز عامل‌ خشونت‌ شوند.عواملی‌ که‌ به‌ خشونت‌ در مدرسه‌ می ‌انجامند، عبارتند از:

• وقتی‌ کودکی‌ توسط‌ دانش‌ آموزان‌ دیگر مورد تمسخر قرار گیرد.
• وقتی‌ کودکی‌ توسط‌ دانش ‌آموزان‌ دیگر کتک‌ بخورد و قادر به‌ دفاع‌ از خود نباشد.
• وقتی‌ کودکی‌ همیشه‌ از مشاجرات‌ فرار می‌ کند و حتی‌ در مواقعی‌ به‌ گریه‌ متوسل‌ می ‌شود.
• وقتی‌ کودکی‌ مرتب‌ اشیا، وسایل‌ و پول‌ خود را گم‌ می ‌کند.
• وقتی‌ کودک‌ از لحاظ‌ ظاهری‌ (پارگی‌ لباس‌ و یا نامناسب ‌بودن‌ آن) مورد تمسخر قرار می‌ گیرد.
• خجالتی ‌بودن‌ و سکوت‌ مکرر در کلاس.
• افت‌ تحصیلی، افسردگی‌ و ناراحت ‌بودن.

والدین در برخورد با پرخاشگری کودکان چه باید بکنند؟

والدین می‌توانند در پاداش دادن و تنبیه کردن فرزندانشان رفتار با ثباتی داشته باشند و با استفاده از راههای مؤثر بدون این که با تنبیه شدید همراه باشد پرخاشگری کودکان را کنترل کنند. شما می توانید به کودکتان کمک کنید تا راه دیگری غیر از زدن برای بیان ناامیدی اش بیابد. شاید بتوانید با ارائه چیزی مناسب کتک خوردن(بالش یا کیسه بکس) میل او به زدن را تغییر دهید. این کار وقتی موثر است که کودک شما بزرگتر باشد. بعد از پایان بحران یعنی زمانی که کودکتان آرام و منطقی شده، می توانید دوباره واقعه را مرور کنید و راجع به آن صحبت کنید.

برای کودک لازم و مفید است بیاموزد و بتواند از کلماتی برای بیان احساسات منفی اش استفاده کند. به کودک یاد بدهید که در زمان مناسب بگوید:”الان دارم از عصبانیت آتش می گیرم” وقتی کودک بتواند احساسات خود را مستقیما و مانند افراد بالغ بیان کند، کتک زدن به تدریج متوقف می شود.

کودک می زند چون نمی تواند احساسات خود را به شما منتقل کند. وقتی شما بر احساسات کودکتان واقف باشید و آن را تصدیق کنید، دیگر دلیلی برای کتک زدن وجود ندارد.

مثلا وقتی به کودک عزیزتان می گویید:”حتما از اینکه به تو اجازه نداده ام این کار را بکنی خیلی ناراحت هستی” با این جمله شما به او نشان داده اید که احساس او را می فهمید و به او حق می دهید که احساس عصبانیت کند و این طبیعی است.آنچه شما بدین وسیله به او می آموزید، این است که به روشی غیر از کتک زدن، عصبانیت خود را ابراز کند.

حتی اگر کودکتان به اندازه کافی بزرگ نشده باشد، لازم است بداند که رفتار پرخاشگرانه، اشتباه است. کودکان خود به خود نمی دانند چه کاری اشتباه است و این را باید به آنان آموزش داد.

وقتی کودک سعی می کند شما را بزند، محکم دستانش را بگیرید، در چشمان او خیره شوید و محکم (اما بدون عصبانیت) بگویید:”شما اجازه نداری مامان را بزنی.”

یک روز کامل کودک خود را تحت نظر بگیرید. آیا در زمان خاصی از روز رفتار پرخاشگرانه او تشدید می شود؟ اگر کودک شما قبل از شما یا بعد از مدرسه، کنترل خود را از دست می دهد ممکن است به دلیل گرسنگی باشد. میان وعده های مناسب مثل آجیل، سبزیجات و میوه ها می توانند جلوی این مشکل را بگیرند.

نباید به کودک اجازه داد فیلم های پرخاشگرانه و سرشار از خشونت را در تلویزیون یا سینما و حتی کتاب ها ببیند. همچنین باید جلوی استفاده از بازی های خشن ویدئویی و کامپیوتری را گرفت.

اگر پرخاشگری در اثر ناکامی به وجود آمده باشد، بایستی کودک ناکام را در رسیدن به اهداف مطلوب و دوست داشتنی کمک کنیم. در مواردی که علت پرخاشگری اضطراب است، باید از نگرانی درونی و اضطراب کودک مطلع شویم. ورزش کردن برای این کودکان مؤثر است و باعث تخلیه هیجانی می شود. در پاره ای از موارد، کودک افسرده پرخاشگری شدیدی از خود نشان می دهد. در این میان لازم است به این نکته پی ببریم که او چه چیز دوست داشتنی را از دست داده و چگونه می شود مورد از دست رفته را برای او جبران کنیم.
هنگامی که کودک قربانی خشونت در مدرسه شده است، بایستی با مسئولان مدرسه صحبت کنیم و لازم است که ایشان طبق قانون و مقررات خاص با کودکان خشونت گرا برخورد کنند؛ و نیز کودکانی را که قربانی خشونت شده اند براساس رفتارهای خوبشان مورد تشویق و تأیید قرار دهند.

برای درمان پرخاشگری کودکان باید به چه متخصصی مراجعه نمایید؟

اگر فرزند عزیزتان دچار پرخاشگری کودکان است حتما به فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه نمایید تا معاینه دقیق کودک انجام شود و بررسی تشخیصی و درمانی لازم انجام شود.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار