درمان صرع
بیماری صرع چیست؟
قبل از اینکه درباره بیماری صرع توضیح دهیم، ابتدا لازم است تعریف حملات تشنج را بدانیم. وقتی به هر علتی افزایش ناگهانی در انرژی الکتریکی سلول های خاکستری مغز کودک اتفاق بیفتد، تشنج در کودکان رخ می دهد. گاه تشنج در کودکان به علت زمینه اختلال قبلی در کانال های یونی سلول های مغز کودک اتفاق می افتد که به این بیماری صرع گفته می شود. اگر زمینه بیماری صرع در مغز کودک وجود نداشته باشد، علت تشنج در کودکان ناشی از عواملی مانند تب، ضربه به سر، عفونت مغزی، تومور مغزی، سکته مغزی، اختلال الکترولیتی مانند کاهش قند و کلسیم خون می باشد.
تعریف دقیق از بیماری صرع کودکان اینکه وقتی تشنج در کودکان بدون علت خاص (تب، مننژیت، افت قند خون، کاهش کلسیم خون، ضربه به سر، تومور مغزی و عفونت مغزی) بروز کند و دو بار یا بیشتر تکرار شود، به آن صرع گفته می شود. پس بروز یک حمله تشنج بدون علت خاص صرع نمی باشد و حداقل دو حمله لازم است تا بگوییم کودک بیماری صرع دارد.
چند نوع بیماری صرع وجود دارد؟
چندین نوع از بیماری صرع کودکان وجود دارد که انواع شایع شامل صرع بزرگ یا پتی مال، صرع کوچک آبسانس، اسپاسم شیرخوارگی و صرع خوش خیم رولاندیک می باشند.
صرع بزرگ یا پتی مال؛ در میان انواع صرع در کودکان، صرع بزرگ یا تشنج ژنرالیزه تونیک- کلونیک شایع ترین نوع بیماری صرع کودکان می باشد. صرع بزرگ زمانی رخ می‌دهد که اختلالات الکتریکی سلول های عصبی در تمام قشر مغز ظاهر شود و بیمار دچار کاهش ناگهانی هوشیاری، انحراف چشم ها به بالا یا طرفین و بعد از آن انقباضات اندام‌های فوقانی و تحتانی و گاه حرکات لرزشی اندام ها می شود. طی فاز انقباضات عضلانی صرع بزرگ خروج کف از دهان و بی اختیاری ادراری هم گاه اتفاق می افتد. حمله صرع بزرگ حداقل ۲ تا ۳ دقیقه طول می‌کشد هر چند ممکن است طولانی‌تر شده که حملات طولانی تر از ۱۵ دقیقه می‌تواند منجر به ضایعات مغزی شود. در صرع بزرگ بعد از حمله تشنج بیمار برای مدتی گیج و منگ است و نمی‌تواند اطرافیان را شناسایی کند و گاه دچار استفراغ و سرگیجه می شود. بیمار معمولاً بعد از چند دقیقه بهبود می‌یابد ولی این زمان به ویژه در افرادی که علت صرع آنها ضایعات داخل مغزی است طولانی‌تر است و ممکن است چند ساعت یا چند روز طول بکشد.
صرع کوچک آبسانس؛ صرع کوچک آبسنس یکی از موارد شایع از انواع صرع در کودکان سنین پیش دبستانی است. صرع کوچک آبسانس با از دست رفتن گذرای هوشیاری به صورت حملات خیرگی تشخیص داده می‌شود، با این تفاوت که از دست رفتن گذرای هوشیاری معمولا کوتاه (۵ تا ۱۵ ثانیه) است. در صرع کوچک حمله شروع سریعی نیز دارد، تا آنجا که فرد را از ادامه فعالیت باز می‌دارد. حملات تشنج کوچک ممکن است تا ۲۰۰ بار در روز رخ دهند. تشنج آبسنس معمولا در دوران کودکی تظاهر می‌کند. بیشترین موارد آن در سنین ۵ تا ۷ سالگی تشخیص داده می‌شود، اما برخی از آنها هم در نوجوانی تظاهر می‌کنند. حدود ۷۰ درصد از مبتلایان صرع کوچک آبسنس دختر هستند. بیماران دچار تشنج آبسنس کودکی معمولا با افزایش سن یا با درمان بهبود می‌یابند، هرچند به ندرت ممکن است در یک بیمار با رسیدن به سن نوجوانی یا بلوغ به تشنج از نوع تشنج بزرگ یا ژنرالیزه تونیک- کلونیک تبدیل شوند.
مراحل تشخیص بیماری صرع چیست؟
هر کودک مبتلا به اختلال تشنج صرعی باید توسط فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان معاینه شود. در معاینه اولیه شرح حال دوران بارداری و زایمان، سابقه تشنج نوزادی، سیر تکامل کودک و سابقه خانوادگی جهت تعیین دلایل فامیلی و حین بارداری کسب می شود. نمونه خون جهت بررسی میزان قند، کلسیم و منیزیم بررسی می شود. سایر روش های تشخیصی از جمله نوار مغز کودکان و تصویر برداری مغزی نیز طبق صلاحدید پزشک اعصاب کودکان انجام خواهد شد.
اصول درمان صرع چیست؟
در درمان صرع، اصل اولیه و مهم در همه انواع صرع کودکان این است که لازم است تحت درمان قرار گیرند. اصلی‌ترین درمان صرع استفاده از داروی ضد صرع است اما چنانچه علت زمینه‌ای وجود داشته باشد اول باید آن را بررسی کنیم. درمان صرع طولانی‌مدت، مداوم و منظم است. حداقل دو سال از آخرین حمله اختلال تشنج صرعی درمان ادامه می یابد و در برخی موارد با تشخیص پزشک اعصاب کودکان نیاز است که مدتهای طولانی تری یا حتی مادام العمر بیمار دارو استفاده نماید.
دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار
