انواع سردرد کودکان
شایع ترین علت انواع سردرد کودکان چیست؟
در حدود ۹۰ درصد از سردرد در کودکان ناشی از علل مهمی نیستند و نیاز به پیگیری ندارند. علل شایع تر این بیماری در کودکان شامل کم خوابی، گرسنگی یا تشنگی، ضربه های کوچک به سر، تماشای بیش از حد تلویزیون یا بازی با کامپیوتر، ضعف بینایی یا بیماری آستیگماتیسم، فشارهای عصبی، تنش، اضطراب می باشند. گاهی هم برخی از عفونت‌ها مثل سرماخوردگی، عفونت‌های گوش یا سینوس‌ها و یا عفونت‌های ادراری، می‌تواند باعث ایجاد این بیماری در کودکان شود. ۱۰ درصد باقیمانده این علل شامل تومور داخل مغزی، افزایش فشار داخل مغزی و عفونت مغزی می باشند.
میزان شیوع انواع سردرد کودکان را می دانید؟
سردرد در کودکان بسیار شایع بوده، شایعترین علت مراجعه کودکان به پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان می باشد. میزان شیوع سردرد کودکان از ۴۰ تا ۸۰ درصد متفاوت است البته شیوع سردرد مداوم یا میگرن کودکان کمتر بوده و حدود ۲ تا ۱۵ درصد گزارش شده است.
انواع سردرد کودکان چه هستند؟
سردرد به سه نوع کلی اولیه، ثانویه و درد اعصاب مغزی تقسیم می شود. سردرد اولیه شامل میگرن و سندرم های دوران کودکی می باشد. علل بروز سردرد ثانویه عبارت است از: تروما به گردن، اختلالات عروقی گردن، بیماریهای غیر عروقی داخل مغزی، سوء مصرف مواد، انواع عفونت ها، بیماریهای خونی و اختلالات روحی روانی. وقتی در مسیر اعصاب مغزی بخصوص عصب شماره ۵ (عصب مربوط به حس صورت)، عصب شماره ۹ (عصب مربوط به حس زبان) و یا در مسیر اعصاب حسی پس سر التهابی اتفاق می افتد، درد اعصاب مغزی شروع می شود.
چه وقت گفته می شود سردرد حاد اتفاق افتاده است؟
بروز حاد سردرد در یک کودکی که قبلأ سالم بوده است عمدتأ بعلت آنفلوآنزا، عفونت تنفسی فوقانی و فارنژیت است. در یک بیمار با سردرد حاد معاینه عصبی بسیار مهم بوده بطوری که وجود همزمان علایم و نواقص عصبی تشخیص هایی مانند خونریزی داخل مغزی بعلت آنوریسم عروق مغزی، مالفورماسیون عروقی و اختلالات انعقادی خونی بیشتر مطرح می شود. یک تشخیص مهم در کودک مبتلا به سردرد حاد و تب، عفونت مغزی و مننژیت بوده که معاینه بالینی و آنالیز مایع مغزی نخاعی ضروری است.
کی سردرد حاد به طور راجعه اتفاق می افتد؟
اگر حملات سردرد حاد با فواصل بدون سردرد بروز کند، علل سردرد اولیه مانند میگرن یا سردرد ناشی از تنش عصبی بیشتر مطرح می باشد. البته تشنج از نوع تشنج ساده کمپلکس، سوء مصرف مواد و ضربه یا ترومای مداوم به سرهم می توانند این نوع سردرد را ایجاد نمایند.
سردرد مزمن و پیشرونده چه علتی می تواند داشته باشد؟
سردرد مزمن که به تدریج شدت و دفعات آن بیشتر می شود، اغلب بعلت افزایش فشار داخل مغزی ایجاد می شود. افزایش فشار داخل مغزی نیز در زمینه تومور مغزی، مننژیت مزمن، آبسه مغزی و هماتوم ساب دورال بروز می کند.
سردرد مزمن غیر پیشرونده یا میگرن در کودکان چه تعریفی دارد؟
میگرن یعنی سردردی که تکرار شونده و مزمن باشد. سردرد در میگرن کودکان اغلب یکطرفه بوده و کودک در سر خود احساس ضربانی شبیه کوبیدن چکش می‌کند و برخی علایم مثل سرگیجه، دل‌درد، تهوع و استفراغ، دیدن جرقه‌های نورانی و یا حساسیت به نور و بو هم ممکن است وجود داشته باشند.
تعریف علمی میگرن کودکان چیست؟
- تعداد حملات سردرد: حداقل پنج حمله سردرد
- طول هر حمله سردرد: بمدت یکساعت و گاهی تا ۲ روز
- وجود حداقل دو علامت از: سردرد یکطرفه، ضرباندار، شدت متوسط تا شدید، تشدید با راه رفتن یا بالا رفتن از پله
- وجود حداقل دو علامت از: تهوع یا استفراغ، ترس از نور یا فتوفوبیا، ترس از صدا یا فنوفوبیا، سرگیجه
در میگرن اغلب یک عامل محرک مثل خستگی، فعالیت بیش از حد بدنی، کمبود خواب، استرس و یا حتی خوردن برخی مواد غذایی وجود دارد به طوری که هر فردی نسبت به یکی از این عوامل حساس است و وقتی در آن شرایط قرار می‌گیرد دچار سردرد می‌شود.
انواع میگرن کودکان را می دانید؟
انواع میگرن در کودکان را بر اساس مشخصات سردرد به دو نوع میگرن بدون اورا و میگرن با اورا طبقه بندی می کنند.
میگرن بدون اورا یا میگرن شایع بیش از ۹۰ درصد موارد را شامل می شود. در میگرن بدون اورا به عنوان شایع ترین انواع میگرن در کودکان، شامل بیش از ۵ حمله سردرد بیش از یک ساعت به همراه دو علامت از موارد تهوع، استفراغ، سرگیجه، ترس از نور، ترس از صدا، سردرد ضربان دار، سردرد یکطرفه و سردرد دوطرفه گیجگاهیتعریف می شود. میگرن بدون اورا در دوران کودکی با شیوع بیشتری دو طرفه است و بیشتر در ناحیه پیشانی یا گیجگاهی دو طرف حس می شود اگرچه در کودکان ۳۵ درصد موارد یک طرفه است در صورتی که در بزرگسالان در ۶۰ درصد موارد یک طرفه می باشد. این نوع از میگرن نسبت به بزرگسالان در کودکان با شیوع بیشتری حساسیت به نور و صدا را به عنوان تنها علامت میگرن می بینیم.
در بیماری کمتر شایع از انواع میگرن در کودکان، میگرن با اورا است که در حدود ۱۰ درصد کودکان یک شروع تدریجی از یک علامت عصبی به عنوان اورا را قبل از شروع سردرد ذکر می کنند. در کودکان مبتلا به میگرن با اورا شایع ترین نوع اورا به صورت اورای بینایی را قبل یا حین شروع سردرد ذکر می کنند. اورای بینایی به صورت نقطه هایرنگ، نور و جرقه توصیف شده و معمولاً در هر دو چشم به وجود می آید و تنها در ۷ درصد موارد تک چشمی است. اورا معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می کشد.
در سردرد کودکان چه وقت انجام تصویربرداری و ام آر آی مغزی لازم است ؟
وقتی کودکی با سردرد به فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه می کند، مهمترین اقدام معاینه بالینی دقیق کودک است. در سیر معاینه عصبی کودک وجود معیارهای زیر نشانه ضرورت نجام تصویربرداری و ام آر آی مغزی است:
- بروز یک حمله جدید سردرد شدید
- تغییر در نوع کیفیت حمله سردرد
- وجود نشانه ادم پاپی در معاینه ته چشم ( افزایش فشار داخل مغزی )
- وجود نقایص عصبی موضعی
- هر نوع سردرد در یک کودک کمتر از ۶ سال
- تغییر در سطح هوشیاری بیمار
- بروز همزمان تشنج و سردرد
درمان انواع سردرد کودکان چگونه است؟
وقتی علت انواع سردرد کودکان مشخص شود برای مثال اگر علت آن تومور داخل مغزی باشد درمان بیماری اولیه اهمیت دارد. خواب آرام، تغذیه مناسب و فعالیت فیزیکی مناسب درمان غیر دارویی این بیماری در کودکان هستند. در حین حمله از داروهای مسکن مانند استامینوفن، ایبوبروفن و ناپروکسن استفاده نمایید. در صورتیکه کودک بیش از ۴ حمله حاد در هر ماه دارد و یا سردرد آنقدر شدید است که با فعالیت های طبیعی کودک تداخل ایجاد می کند با تجویز پزشک اعصاب کودکان از داروهای پیشگیری کننده مانند ایندرال، سدیم ولپروآت، آمی تریپتیلین و توپیرامات استفاده می شود.
دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار