لکنت زبان
لکنت زبان چیست؟
یکی از مسائل و مشکلات خاص دوران کودکی اختلال گفتاری است که از جمله شایعترین آنها می توان از لکنت زبان نام برد. لکنت زبان نوعی آشفتگی و اختلال در روانی گفتار است که به صورت تکرار صداها، کشش صداها، قطع روانی کلام، تکرار کلمات، تکرار کلمات، مکث بین واژه ها، ناموزنی تکلم و جایگزین کردن واژه ها به منظور جلوگیری از کشش صداها در بین کودکان و نوجوانان مشاهده میشود. اغلب کودکانی که دچار لکنت زبان هستند، می دانند که چه می خواهند بگویند و شاید بارها نیز آن را تمرین و تکرار کرده اند، ولی به راحتی و در شرایطی خاص قادر به بیان آن نمی باشند. آنان برای این که بتوانند فشار حاصله از وقفه های غیر ارادی کلامشان را کاهش دهند، دچار پریشانی و آشفتگی میشوند و سعی دارند با تلاش بسیار حرف خودشان را بزنند.
میزان شیوع لکنت زبان چقدر است؟
لکنت زبان معمولا در دوران کودکی شروع میشود. شیوع لکنت زبان حدود پنج در صد جامعه می باشد. لکنت زبان در بین پسرها ۴ تا ۵ برابر دخترها است و سیر بیماری نیز در بین پسرها طولانی تر است. شروع لکنت زبان به‌طورمعمول از ۱۸ ماهگی تا ۹ سالگی است ولی دوران اوج آن حدود ۳ تا ۵ سالگی است و در زمانی که کودک به سرعت در حال یادگیری زبان است به طور تدریجی آغاز می شود.
آیا لکنت زبان زمینه ارثی یا ژنتیک دارد؟
براساس پژوهش ها، فرد مبتلا به لکنت زبان از نظر ژنتیکی با شخص سالم متفاوت است. اگر سابقه ی لکنت زبان در والدین وجود داشته باشد احتمال بروز آن پنج برابر بیشتر دیده می شود. لکنت زبان ممکن است پیشرفت و موفقیت های تحصیلی و اجتماعی فرد را تحت تاثیر قرار دهد ولی افراد موفق زیادی هم بوده اند که سابقه ی لکنت زبان داشته اند. لکنت زبان در بسیاری موارد زمینه ی ارثی دارد ولی تاثیر عوامل محیطی بر روی آن سبب بروز می شود.
علت بروز لکنت زبان چیست؟
تحقیقات مختلفی نشان می دهند که لکنت زبان بر اثر مجموعه ای از علل و عوامل به وجود می آید. از جمله وجود زمینه های ژنتیکی، آسیب های مغزی، الگوهای نامناسب محیطی، عقب ماندگی های ذهنی، اختلالات شنیداری و بحران های روحی روانی. این عوامل به تنهایی علت بروز لکنت زبان در کودک نمی باشد، ولی زمینه را برای ابتلای او به اختلال گفتاری هموار می کند. از جمله عوامل مهم بروز لکنت زبان می توان به چند علت عمده زیر اشاره کرد:
- هر گونه فشار، آسیب، ضربه و صدمه به مغز، از جمله؛ فشارها و آسیب های هنگام زایمان، نرسیدن اکسیژن به نوزاد هنگام تولد، آسیب های مغزی، صرع، بیماری های عفونی مغز که منجر به اختلال در مغز شوند میتواند منجر به بروز لکنت زبان در کودک شوند.
- هیجانات، تنش ها، ضربه های عاطفی از جمله عوامل روانی هستند که می توانند تأثیراتی منفی بر گویش و کلام بگذارند.
- گاه والدین، مربیان و اعضاء خانواده مانع از سخن گفتن عادی کودک می شوند و او را به عجولانه صحبت کردن و اشتباهات گفتاری وا میدارد. برای مثال، قطع کردن نابجای کلام کودک، انتقادهای بیش از اندازه از صحبت های کودک، اصلاح گفتار کودک (تلفظ صداها، کلمات و جملات)، کامل کردن جملات کودک، شتابزده صحبت کردن با کودک، تأکید بیش از اندازه به کودک برای تند حرف زدن، فشارهای انضباطی شدید توقعات بیش از حد توان کودک، تجربیات ناگوار زندگی واضطراب شدید مادر.
چگونه می توان به کودک مبتلا به لکنت زبان کمک نمود؟
- مواظب باشید در مواقعی که کودکتان با لکنت زبان صحبت می‌کند، دلیل این گونه صحبت کردن را از کودک نپرسید یعنی به او نگویید که «چرا این طوری صحبت می کنی؟»
- اگر فرزندتان لکنت زبان دارد باید بدانید، زمانی که عصبانی میشود نمی‌تواند احساسات و هیجانات خود را به صورت روشن و به درستی بیان کند در نتیجه داد می‌کشد. پس زمانی که عصبانی میشود، او را درک کنید، آرامش خود را حفظ کنید و از تذکر، تهدید، توهین و … استفاده نکنید.
- از کودکتان نخواهید که همیشه دقیق و درست صحبت نماید.
- کودکتان را مورد انتقاد قرار ندهید.
- کودک را تصحیح نکنید.
- وقتی کودک تمایلی به صحبت کردن ندارد او را وادار به صحبت کردن ننمایید.
- بین صحبت کردن کودک صحبت‌هایش را قطع ننمایید.
- به کودک نگویید که قبل از صحبت کردن فکر کند.
- هنگام صحبت کردن با کودکتان به آرامی با وی صحبت کنید.
- همه درخواست‌هایش را عملی نکنید.
- مواظب باشید به خاطر مشکلات گفتاری او، تسلیم خواسته‌های غیر منطقی او نشوید.
- محیطی لذت‌بخش و آرام برای صحبت کردن ایجاد کنید.
- با توجه کامل به صحبت کردن با او بپردازید. به عنوان مثال هنگام شام او را در مکالمه خانوادگی دخالت دهید.
- از روش صحبت کردن او انتقاد نکنید و به او برای صحبت کردن درست فشار نیاورید.
- هنگامی که لکنت زبان شدت می‌گیرد از او نخواهید به صحبت با دیگران بپردازد. به جای آن بگذارید کاری را که نیاز به صحبت کردن ندارد انجام دهد.
- بدون این که بی‌حوصلگی نشان دهید به دقت به حرف‌های او توجه کنید. ارتباط چشمی داشته باشید.
- از درست کردن و کامل کردن جملات او اجتناب کنید.
- هرچند که عباراتی مانند «صبر کن و نفس عمیق بکش»، «یواش‌تر» به منظور کمک به اوست اما شاید باعث شود او حساس‌تر شود. از استفاده از این عبارات بپرهیزید.
- والدین با آرام و شمرده صحبت کردن می‌توانند الگوی خوبی برای فرزندان خود باشند.
- لکنت ناگهانی زبان اغلب ناشی از یک واقعه ترسناک برای کودک است و لازم است کودک از محیط‌هایی که باعث وحشتش میشود دور نگهداشته شود.
- از عنوان کردن این اختلال به کودک واهمه نداشته باشید. به سوال های او در این مورد به گونه ای پاسخ دهید تا او قبول کند که اختلال در گفتار امر عادی است و همه تا حدی در زندگی به آن دچار میشوند.
- لکنت در همه کودکان به یک شکل نیست. در گروهی از کودکان لکنت همراه با اضطراب، فشارهای عصبی، تیک‌های جسمانی، تغییر حالات چهره و حتی گریه است و در گروهی دیگر، لکنت موجب ناتوانایی‌های شدید ارتباطی می شود.
- توجه داشته باشید که اگر فرزندتان حتی بعد از دو سالگی نمی‌تواند حروف را به خوبی تلفظ کند، به طور مثال «ر» را «ل» تلفظ می‌کند، در تلفظ حروف مشکل دارد و لکنت زبان ندارد پس این اصطلاح را برای او به کار نبرید.
- در صورت عدم بهبودی دارو برای درمان و گفتار درمانی کمک خواهد کرد. بدانید که گفتار درمانی سریعا جواب نمی دهد و نیازمند جلسات متعدد است پس زود خسته نشوید و ادامه دهید. ابتدا لازم است به فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه نمایید تا بررسی های لازم از جمله نوار مغز انجام شود.
