اندازه طبیعی دور سر نوزاد حین تولد چقدر است؟
یکی از سوالات متداول در میان والدین که اغلب نگرانی زیادی را نیز در آنها ایجاد می کند، مقایسه دور سر نوزاد خود با نوزادان همسن و شکایت از علت تفاوت در دور سر آنها است. دور سر یک نوزاد و میزان رشد آن معیار بسیار مهمی از سلامت و رشد مغزی کودک محسوب می شود. اندازه دور سر به معنای اندازه گیری خطی است که از وسط پیشنی تا برجستگی پس سر نوزاد می باشد و توسط متر های پلاستیکی یا پارچه ای انجام می شود.
اندازه طبیعی و نرمال دور سر نوزاد حین تولد نسبت به سن حاملگی نوزاد متغیر و متفاوت می باشد. اگر نوزاد به موقع و با گذراندن ۴۰ هفته طبیعی بارداری به دنیا آمده باشد، دور سر حدود ۳۴ تا ۳۵ سانتیمتر دارد. درحالی که نوزاد نارس که زودتر از موعد به دنیا آمده است، دور سر بمراتب کمتر و حدود ۳۱ تا ۳۳ سانتیمتر خواهد داشت. هر چه سن بارداری نوزاد کمتر باشد دور سر نوزاد نارس نیز کمتر خواهد بود.
رشد طبیعی دور سر نوزاد بعد از تولد چگونه است؟
بیشترین میزان
رشد دور سر کودک بعد از تولد و در یک سال اول عمر اتفاق می افتد که حدود ۱۲ سانتیمتر می باشد. دور سر نوزاد در طی سه ماه اول تولد هر ماه ۲ سانتیمتر به میزان ۶ سانتیمتر و در سه ماه دوم هر ماه یک سانتیمتر رشد می کند. یعنی نوزادی با دور سر تولد ۳۵ سانتیمتری در شش ماهگی دور سر حدود ۴۴ سانتیمتر خواهد داشت. در شش ماه دوم سال اول عمر نیز
دور سر کودک در هر ماه نیم سانتیمتر رشد می کند. در سال دوم حدود ۲ سانتیمتر رشد دور سر کودک ادامه می یابد.
علت رشد نکردن دور سر نوزاد چیست؟
وقتی
دور سر کودک از پایین ترین حد استاندارد نمودار رشد دور سر کمتر باشد، به آن دور سر کوچک یا میکروسفالی گفته می شود. علت رشد نکردن دور سر نوزاد به چند دسته طبقه بندی می شود. گاه دور سر والدین با عملکرد مغزی طبیعی و نرمال کوچکتر از حد استاندارد است و این ویژگی به فرزندشان به ارث می رسد. در این نوع کودکان
عملکرد مغزی و تکامل کودک کاملاً طبیعی است و تنها دور سر کوچکتر از حد طبیعی دارند. این نوع از میکروسفالی پاتولوژیک و بیماری محسوب نمی شود.
علت دیگر رشد نکردن
دور سر نوزاد وجود انواع سندرم های ژنتیکی است. مهمترین و شایعترین سندرمها عبارت است از: سندرم داون یا تریزومی کروموزوم ۲۱، سندرم فریاد گربه، تریزومی کروموزوم ۱۸ و سندرم روبین اشتاین طیبی. میکروسفالی می تواند به علت جهش های ژنتیک بروز کند که این نوع از علت رشد نکردن دور سر نوزاد بیشتر در فرزندان والدینی اتفاق می افتد که با هم نسبت فامیلی دارند.
گاه به علل اکتسابی
دور سر نوزاد رشد مناسبی ندارد. شایعترین علل از این نوع شامل عفونت های مادر در دوران بارداری مانند عفونت TORCH ویروس سایتومگالو ویروس و غیره، مصرف الکل یا داروهایی مانند فنی توئین در دوران بارداری، کم کاری تیروئیدی، بیماری های متابولیک بخصوص بیماری فنیل کتونوری، عوارض اکسیژن رسانی به مغز جنین به علت نارسایی جفتی حین بارداری و یا حین تولد، سوءتغذیه بعد از تولد، عفونت های داخل مغزی مانند مننژیت، ضربه مغزی و سکته مغزی می باشند.
در انواع میکروسفالی ژنتیک و انواعی که بعد از تولد و به علت علل اکتسابی بروز می کند، علائم واضح اختلال عملکرد مغزی مشهود است. شایعترین علائم رشد کم دور سر یا میکروسفالی عبارت است از: تشنج و صرع، عقب ماندگی ذهنی، اختلال یادگیری، بیش فعالی، تأخیر تکامل ذهنی و حرکتی.
دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان