داروی ضد تشنج

آیا ویژگی تشنج کودکان را می دانید؟

تشنج یعنی اختلال موقتی در مغز که در اثر تخلیه الکتریکی غیرطبیعی در سلول های عصبی مغز به صورت ناگهانی بروز می کند.

تشنج در کودکان ممکن است به صورت های زیر بروز کند:

۱) اختلال هوشیاری، یعنی اطرافیان رانشناسد متوجه زمان ومکان نباشد،به صدازدن شماپاسخ ندهد یا بی هوش روی زمین بیفتد.

۲) انحراف چشمها(سیاهی چشم) به سمت بالا/چپ یا راست و یا اینکه کودک برای چند لحظه به نقطه ای خیره شود.

۳) حرکات غیر ارادی در اعضای بدن کودک که ممکن است قسمتی از بدن یاتمام اعضا را درگیرکند.این حرکات بصورت سفتی اندام یا دست و پازدن یا حرکات لرزشی و تکان دهنده در یک و یا چند اندام اتفاق می افتد.

۴) ممکن است کودک درزمان حمله کنترل ادرار خود را از دست بدهد.

۵) گاه کودک دچار حرکات اتوماتیک وار و تکراری می شود یا اینکه یک منظره را به صورت توهم بینایی می بیند.

۶) گاهی تشنج بصورت تغییر ناگهانی رفتاری در کودکان نمایان می شود.

انواع داروی ضد تشنج با اثر وسیع کدام هستند؟

فنوباربیتال:
داروی ضد تشنج فنوباربیتال یکی از قدیمی ترین انواع داروی صرع است که در سال ۱۹۱۲ میلادی کشف شده است. این دارو ارزان بوده و در درمان اکثر موارد صرع مؤثر می باشد، اما در سالهای اخیر، بخاطر عوارض جانبی آن، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در کودکان برخلاف بزرگسالان داروی فنوباربیتال می تواند باعث فعالیت بیشتر آنها شده و حتی آنها را پرخاشگر کند. در تعداد کمی از افراد، ممکن است فنوباربیتال موجب حساسیت پوستی شده باعث قرمز شدن پوست و بروز تاول ها بشود. مصرف مقادیر زیاد این دارو می تواند باعث خواب آلودگی، ناتوانی جنسی، افسردگی و ضعیف شدن ضریب هوشی و حافظه گردد. مصرف طولانی مدت داروی فنوباربیتال می تواند باعث کاهش ذخیره بعضی از ویتامین ها مانند ویتامین دی در بدن گردد.
کاربامازپین:
داروی ضد تشنج کاربامازپین در دهه ۱۹۵۰ میلادی کشف شد و برای درمان صرع جزیی و حملات صرع بزرگ مؤثر و نسبتاً بی خطر می باشد. در عین حال، کاربامازپین می تواند صرع کوچک آبسانس را بدتر نماید. گاهی اوقات ممکن است بدن بیماران با خوردن این دارو دچار کهیر بشود و یا اینکه یاعث اختلال در سلولها و یا گلبولهای خونی آنها بشود.
فنی توئین:
داروی ضد تشنج فنی توئین از سال ۱۹۳۸ میلادی بعنوان داروی صرع در دسترس قرار گرفت. این دارو بخوبی فنوباربیتال در درمان صرع مفید بود و همچنین عارضه خواب آلودگی فنوباربیتال را نداشت.فنی توئین در درمان حملات صرع جزئی و حملات صرع بزرگ مؤثر می باشد. بعضی از بیماران با خوردن این دارو دچارقرمز شدن پوست می شوند که در این صورت باید مصرف آن را متوقف نمایند. مصرف مقادیر زیاد این دارو باعث بروز سرگیجه، افزایش تعداد تشنج ها، خواب آلودگی، عدم تعادل و دوبینی می شود. مصرف طولانی مدت داروی فنی توئین می تواند منجر به تورم لثه ها، جوشهای صورت، پرموشدن صورت و کاهش ذخیره بعضی از ویتامین ها در بدن گردد.

پریمیدون:
داروی ضد تشنج پریمیدون با نام تجاری لیسکانتین هنگامی که خورده می شود در بدن تجزیه شده و به فنوباربیتال تبدیل می شود، بنابراین دارای همان عوارض جانبی فنوباربیتال هم می باشد ولی اثر آن بخصوص در تشنجهای جزئی بهتر از فنوباربیتال است
سدیم والپروات:
داروی ضد تشنج سدیم والپروات در دهه ۱۹۶۰ میلدی در فرانسه بصورت اتفاقی کشف شد. امروزه از این دارو در درمان صرعهای حساس به نور، حملات میوکلونیک و صرع کوچک آبسانس استفاده می شود. با این حال این دارو در تمام انواع  صرع مؤثر می باشد. در کودکان کوچکتر از دو سال، لازم است که این دارو با احتیاط مصرف شود زیراگاهی اوقات باعث صدمات شدید کبدی در آنها می شود. بعضی از افراد با مصرف این دارو دچار کم شدن پلاکتهای خون می شوند.
شایعترین عوارض جانبی داروی سدیم والپروات عبارتند از: تحریک گوارشی، ریزش مو، لرزش، ورم کردن مچ پاها، افزایش وزن و خواب آلودگی.
کلونازپام:
داروهای گروه بنزودیازپین ها مثل دیازپام و کلونازپام در موارد اضطراب و بعنوان خواب آور استفاده می شوند. داروی کلونازپام در صرع کوچک و سایر انواع صرع بکار می رود. با این حال در بعضی از بیماران، بعد از مدتی که از این دارو استفاده نمودند (حدود سه ماه) اثر آن از بین رفته است و هیچ تأثیری در درمان صرع آنها ندارد.
اتوسوکسیماید:
این داروی ضد تشنج بیشتر در درمان صرع کوچک آبسانس مؤثر می باشد. بعضی از بیماران با خوردن این دارو دچار قرمز شدن پوست می شوند. عوارض جانبی دیگر این دارو عبارتست از: معده درد، خستگی، سردرد و سرگیجه.

کدام داروی ضد تشنج جدیدتر هستند؟

لوتیراستام:
این داروی ضد تشنج یکی از بهترین داروها در کنترل انواع مختلف صرع بزرگ، صرع جزئی و صرع پرشی است.مهمترین عوارض لوتیراستام شامل ناهنجاریهای رفتاری ، خواب آلودگی و خستگی مفرط می باشد.
گاباپنتین:
این داروی ضد تشنج بیشتر در درمان صرع جزئی همراه با سایر داروهای ضدصرع مصرف شود. این دارو عوارض جانبی کمی دارد اما مصرف مقادیر زیاد آن می تواند باعث بروز  سرگیجه، لرزش و خواب آلودگی شود. در بعضی از بیماران باعث افزایش وزن نیز می شود.
لاموتریژین:
داروی ضد تشنج لاموتریژین در ابتدا دارای همان محدودیتهای گاباپنتین از لحاظ اجازه مصرف بود، اما امروزه می توان آن را در انواع مختلف حملات و بصورت تک دارویی (بدون بکار بردن همزمان با سایر داروهای ضدصرع) مصرف نمود. در تعداد کمی از بیماران، داروی لاموتریژین می تواند باعث قرمز شدن پوست شود و به نظر می رسد که احتمالاً در بیمارانی که در شروع مصرف این دارو، مقادیر زیادی از آن را مصرف می کنند، این وضعیت بروز می کند. مصرف مقادیر زیاد این دارو می تواند منجر به خواب آلودگی، دوبینی (دیدن دوتایی اشیاء) و  سرگیجه گردد.
توپیرامات:
داروی ضد تشنج توپیرامات را می توان همراه با سایر داروهای ضدصرع در انواع مختلف صرع بکار برد. عوارض جانبی این دارو معمولاً در هنگام شروع مصرف آن ایجاد می شود و شامل اختلال گوارش، خستگی، عدم تعادل و به ندرت ایجاد سنگهای کلیوی می باشد. همچنین بیمارانی که از این دارو مصرف می کنند ممکن است دچار کاهش وزن شوند.

تیاگابین:
داروی ضد تشنج تیاگابین جدیدترین دارویی است که برای استفاده در درمان صرع جزئی همراه با سایر داروهای صرع بکار می رود. عوارض جانبی مهم این دارو عبارتند از: سرگیجه، لرزش، خستگی، افسردگی و گاهی اوقات اسهال.
ویگاباترین:
داروی ضد تشنج ویگاباترین فقط برای درمان صرع جزئی همراه با سایر داروهای ضد صرع اجازه مصرف گرفته است. با این حال ممکن است در انواع صرع در کودکان نیز مفید باشد.
اخیراً نگرانی هایی از اثر داروی ویگاباترین بر روی بینایی پیدا شده است که با مصرف طولانی مدت این دارو دیده می شود. به همین دلیل پزشکان علاقه چندانی به استفاده از این دارو ندارند و همچنین بیمارانی که از این دارو مصرف می کنند هم لازم است که بطور مرتب وضعیت بینایی آنها معاینه شود.

استازولامید:
داروی ضد تشنج استازولامید یک داروی ادرارآور (مدر) می باشد یعنی با خوردن این دارو، ادرار بیمار افزایش می یابد. از این دارو عمدتاً در درمان بیماری آب سیاه چشم استفاده می شود. با این حال گاهی اوقات بعنوان یک داروی کمکی در درمان صرع هم از آن استفاده می گردد که می تواند بسیار هم در این موارد مؤثر باشد.
مشکل اصلی در استفاده از داروی استازولامید این می باشد که در بعضی از بیماران بعد از چند ماه که از مصرف آن بگذرد دیگر اثر چندانی نخواهد داشت. همچنین این دارو می تواند باعث قرمز شدن پوست شود.
سایر عوارض جانبی مهم این دارو عبارتند از: تشنگی بیش از حد، گزگز دستها و پاها، خستگی و از بین رفتن اشتها.

کلوبازام:
داروی ضد تشنج کلوبازام از گروه داروهای بنزودیاپین ها (مثل دیازپام) می باشد. این دارو می تواند همراه با داروی ضد صرع مصرف شود و در انواع صرع بسیار هم مؤثر می باشد، .اما بعد از چند ماه که از مصرف آن گذشت، اثر آن بتدریج کم خواهد شد.
دیازپام:
داروی معروف دیازپام از گروه داروهای بنزودیازپین ها می باشد و معمولاً بصورت مرتب از آن در درمان صرع استفاده نمی شود، بلکه در مواردی که یک تشنج طول می کشد از این دارو استفاده می کنند تا تشنج متوقف شود. در چنین مواردی می توان از قرص ها و یا شیاف آن استفاده نمود. در بیمارستان نیز می توان از نوع تزریقی آن استفاده کرد.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار