هوش کودک
هوش چیست؟
هوش یا Intelligence به معنای توانایی و استعداد کافی برای یادگیری، هماهنگی با محیط، به کار بردن قضاوت و استدلال صحیح و پیدا کردن راه حل منطقی در مواجه با مشکلات می باشد. از نظر روانشناسان تربیتی هوش کیفیتی است که زمینه ساز موفقیت تحصیلی می‌شود و نوعی استعداد تحصیلی به شمار می‌رود. بهترین تعریف هوش را یک روان شناس به نام دیوید وکسلر پیشنهاد داده است که بیان می‌دارد: هوش، یعنی تفکر عاقلانه، عمل منطقی و رفتار موثر در محیط. هوش بالاتر نشانه‌های زیادی دارند مانند بالا بودن نمرات درسی، بالا بودن سطح تحصیلات، سلامت، عملکرد بالا در زمینه شغلی، دستمزد بالاتر و کاهش خطر چاقی.
بهره هوشی یا IQ چه تعریفی دارد؟
IQ یا بهره هوشی مخفف عبارت Intelligence Quantity است. روانشناسان برای محاسبه بهره هوشی یا IQ از فرمولی ساده استفاده می کنند. در این فرمول سن ذهنی فرد بر سن زمانی او تقسیم و سپس در عدد ۱۰۰ ضرب می شود. اگر بخواهیم کمی این فرمول را ساده تر کنیم می توانیم بگوییم، اگر توانایی ذهنی فردی کاملا برابر با توانایی باشد که همسالان او در آن محدوده سنی دارند، بهره هوشی او مساوی با عدد ۱۰۰ خواهد بود. IQ یا بهره هوشی به وسیله یک تست مورد آزمایش قرار می‌گیرد که در اکثر موارد این تست نمره‌ای بین ۹۰ تا ۱۱۰ هوش متوسط فرد را نشان می‌دهد و نمره بالای ۱۳۰ بیانگر هوش بالاتر و نمره زیر ۷۰ نشانگر مشکلات مغزی و عقب ماندگی ذهنی فرد است.
تفاوت میان IQ و EQ چیست؟
هوش هیجانی یا EQ به توانایی فرد در درک، کنترل، ارزیابی و بیان احساسات و استفاده از آن در زندگی روزمره گفته می شود. به همان میزان که بهره هوشی یا IQ در یادگیری فرد مهم می باشد، هوش هیجانی یا EQ نقش مهمی در مدیریت محیط کسب و کار و موفقیت اجتماعی فرد دارد.
آیا تکلم با هوش کودک ارتباط دارد؟
تکلم یکی از مهم ترین و دقیق ترین شاخص های مهم تکامل کودک و ارزیابی هوش کودک است. کودکان در سن یک سالگی باید بتوانند تک کلمه بگویند و در سن دو سالگی باید بتوانند جملات ساده دو کلمه ای را به زبان بیاورند. جالب است بدانید درک کلام خیلی قبل تر از آنکه کودک بتواند حرف بزند اتفاق می افتد.
آیا کودکان بیش فعال هوش بیشتری دارند؟
هوش کودک با میزان فعالیت او ارتباطی ندارد یعنی این گونه نیست که اگر بچه ای فعالیت بیشتری داشت حتما خیلی باهوش است. اینکه گفته می شود بچه های بیش فعال باهوش تر هستند نیز درست نیست. البته بچه های بیش فعال کم هوش نیستند و ممکن است باهوش باشند، ولی درصد بچه های کم هوش نسبت به جمعیت عادی در بچه های بیش فعال بیشتر است. درواقع بیش فعالی یک نوع اختلال است و نمی توان آن را به هوش ارتباط داد.
آیا می توان هوش کودک را افزایش داد؟
نوزادان در حدود ۹۰ درصد از کالری بدن خود را صرف ساختن و فعال کردن مغز خود می‌کنند. مغز بزرگسالان نیز بیش از یک چهارم انرژی بدن را صرف خود می‌کند. از این رو در صورتی که در دوره کودکی و در مدت زمانی که مغز در حال ساخته شدن و کامل شدن است، رویدادی ناخواسته منجر به از دست رفتن انرژی بدن شود، مغز دچار آسیب‌دیدگی خواهد شد. ابتلا به عفونت ها یکی از اصلی‌ترین عوامل در از بین بردن بخش زیادی از انرژی بدن و اختلال در روند رشد مغز هستند.
هوش کودک یک پدیده پیچیده است که حاصل تعامل محیط و زمینه ژنتیک است. افراد با میزان هوش مشخصی به دنیا می آیند و هرچه محیط در پرورش هوش آنها غنی تر باشد، عدد هوشی بالاتر می رود. منظور از محیط غنی، محیطی است که محرک های لازم برای پرورش استعداد بچه ها در آن فراهم باشد. به بیان دیگر، وسایل بازی بچه باید به گونه ای باشد که خلاقیت او را شکوفا کند. مثلا مدادرنگی یا خمیر بازی در این زمینه بسیار کمک کننده هستند. نکته مهم تر آنکه محیط نباید به گونه ای باشد که دست زدن به همه چیز ممنوع باشد و کودک به هر چیزی که دست زد یک نه بشنود.
برقراری ارتباط با بچه و داشتن عواطف مثبت، بازی با کودک و حرف زدن با او در هوش کودک بسیار موثر خواهدبود. پدیده های مختلفی در مغز کودکان خردسال فعالیت می کنند و گفته می شود در سن پنج سالگی هوش کودک به یک عدد ثابت می رسد. برای کودک خود داستان بخوانید و به سوالات بسیار زیاد او پاسخ دهید. این راهکارها موجب می شود تا کودک بتواند از ظرفیت هوشی خود بهره بیش تری ببرد و به نوعی از لحاظ عملکرد نسبت به توانایی های خود مناسب باشد. بسیار توصیه می شود که کودک هنوز به مدرسه نرفته خود را زیر بار فشار قرار ندهید بلکه تا حد امکان با او صرف وقت کنید و بر غنای محیط زندگیش بیفزایید.
