سندرم پای بی قرار

ابتدا داستان بیماری که امروز به بنده مراجعه کرده بود را بشنوید؛

پسر نوجوان اهل خرم آباد با والدینی نگران و آشفته امروز به بنده مراجعه کرده بودند. پدر بیمار از حرکات و تکان های پای بیمار در خواب شکایت داشته است. در سابقه قبلی والدین بیمار را نزد یکی از همکاران پزشک برده بودند و پزشک محترم فوق تخصص نیز با تشخیص تشنج برای بیمار شربت Italept یا همان داروی لوتیراستام تجویز نموده بودند که از حدود یک سال قبل تحت درمان این دارو بوده است. مادر ذکر می کند که علیرغم مصرف این دارو مشکل بی قراری در پای بیمار بهبود نیافته و حتی بیشتر هم شده است. بنده برای تشخیص دقیق تر خودم برای بیمار نوار مغز انجام دادم که کاملاٌ نرمال بوده است. بله تشخیص بیمار ما سندرم پای بی قرار بوده است نه تشنج، لذا توصیه نمودم دارو را به تدریج قطع نمایند. پدر بیمار از پزشکان قبلی بسیار عصبانی شد ولیکن به او گفتم تشخیص این بیماری گاه با تشنج اشتباه می شود و پزشکان قبلی بر اساس تشخیص خود درمان لازم را تجویز نموده و قصوری نداشته اند.

سندرم پای بی قرار چیست؟

سندرم پای بی قرار نوعی اختلال در خواب کودک است که در آن، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایند در پاها می‌شود. فرد مبتلا به سندرم پای بی قرار علایم خود را به صورت احساس گزگز، مورمور، سوزش، درد و کشش یا حرکت حشرات روی پوست توصیف می‌کند و برای کاهش حس ناچار است پای خود را تکان دهد یا بکشد. علایم سندرم پای بی قرار معمولا هنگام دراز کشیدن و یا نشستن طولانی مدت بر روی صندلی رخ دهد. این علایم با تکان دادن پا و یا ایستادن بهتر شده و کم تر آزار می‌دهد. این علایم می‌تواند باعث مشکل در خوابیدن، خواب آلودگی روزانه و کاهش کیفیت زندگی شود.

بیمار مبتلا به سندرم پای بی قرار چه مشکلاتی دارد؟

در بیماری سندرم پای بی قرار احساس ناخوشایند معمولاً در نرمه ساق پا اتفاق می‌افتد ولی می‌تواند در هر جای از اندام تحتانی و حتی ندرتا در دست ها و شکم نیز احساس شود. این احساس معمولاً وقتی رخ می‌دهد که بیمار دراز می‌کشد، یا برای مدت طولانی می‌نشیند. فردی که دچار این حالت می‌شود به ناچار پای خود را حرکت می‌دهد. حرکت پاها، راه رفتن، مالش یا ماساژ پاها یا خم کردن زانوها به طور موقت تا حدی علایم را کاهش می‌دهد و عدم تحرک و استراحت، سبب تشدید علایم بیماری می‌شود. این بیماران معمولاً در به خواب رفتن دچار مشکل هستند و معمولاً بهترین خواب را در انتهای شب و ساعات صبح تجربه می‌کنند. چون این افراد خواب کافی را تجربه نکرده‌اند ممکن است در طول روز خواب آلود باشند.

سندرم پای بی قرار چقدر شایع است؟

بر اساس آمار و گزارش های متعدد بین ۵ تا ۲۰ درصد از مردم به سندرم پای بی قرار مبتلا هستند. یعنی از هر ۵ نفر یک نفر ممکن است به این بیماری مبتلا شود. شیوع این اختلال با افزایش سن رابطه‌ای مستقیم دارد. . سندرم پای بی قرار بیشتر در میان زنان شایع است. از آنجا که این بیماری در فرهنگ ما و در میان پزشکان به درستی جا نیفتاده بیماران مبتلا به سندرم پای بی قرار فوق العاده سرگردانند یعنی به پزشکان مختلف مربوط به مفاصل و استخوان ها مراجعه می کنند.

علت سندرم پای بی قرار  چیست؟

علت اصلی سندرم پای بی قرار هنوز شناخته نشده است. البته گزارشات متعددی درباره نقش وراثت در ابتلا به ۳۰ تا ۴۰ درصد از مبتلایان به این بیماری وجود دارد. همچنین عواملی مانند کم خونی و پایین بودن میزان آهن بدن، استرس و اضطراب، مصرف زیاد قهوه و کافئین،  مصرف الکل و بی خوابی، حاملگی، ابتلا به بیماری اعصاب محیطی یا نوروپاتی محیطی، دیابت، پارکینسون، ابتلا به بیماری های مزمن کلیوی و روماتیسمی، کمبود بعضی از مواد مغذی مانند کلسیم، منیزیوم، سدیم، پتاسیم و قندخون و برخی از داروها شامل آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضد افسردگی، ضد استفراغ ها و داروهای ضد روان پریشی در ایجاد  سندرم پای بی قرار مؤثر هستند.

راه های درمان سندرم پای بی قرار  چیست؟

بیش از یک سوم بیماران مبتلا به سندرم پای بی قرار  با تجویز مکمل های آهن درمان می شوند. البته والدین باید بدانند که سندرم پای بی قرار نباید باعث اضطراب و پریشانی آنها شود زیرا افزایش اضطراب خود می تواند موجب تشدید بیماری گردد. شواهد نشان می‌دهد که نحوه قرار گیری در رختخواب و پوشش هایی که زیر تشک جمع شده اند، نیز ممکن است بر روی این اختلال تاثیر داشته باشد.

گاه لازم است سبک زندگی بیمار تغییر یابد مثلاٌ ورزش کردن با آزاد کردن اندورفین، کشش عضلات، تاندون‌ها و پشت زانوها می‌تواند به آرامش ذهنی بیمار کمک کند. در یک آزمایش ۱۲ هفته‌ای، شرکت کنندگان نشانه‌های سندرم پای بی قرار  خود را با انجام جلسات ورزش و تمرینات کششی سه جلسه‌ای در هفته کمتر کردند. برای درمان دارویی سندرم پای بی قرار از داروهای آگونیستهای دوپامین مانند گاباپنتین و پرامی پکسول و بنزودیازپین‌ها مانند کلونازپام زیر نظر فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان استفاده می شود.