صرع در کودکان

در مغزهر انسانی میلیون ها سلول عصبی به نام نورون وجود دارد که این نورون ها برای ارتباط با یکدیگر و کنترل همه اعمال بدن از سیگنال های الکتریکی حاصل از کانال های یونی سلول های مغزی استفاده می کنند. وقتی هماهنگی این سیگنال های الکتریکی دچار اختلال شود، تشنج صرعی بروز می کند.

رابطه صرع با تشنج چیست؟

تعریف دقیق از بیماری صرع اینکه وقتی تشنج در کودکان بدون علت خاص (مانند تب، مننژیت، افت قند خون، کاهش کلسیم خون، ضربه به سر، تومور مغزی و عفونت مغزی) بروز کند و دو بار یا بیشتر تکرار شود، به آن صرع گفته می شود. پس بروز یک حمله تشنج بدون علت خاص صرع نمی باشد و حداقل دو حمله لازم است تا بگوییم کودک بیماری صرع دارد البته اگر یک حمله تشنج بدون علت رخ دهد و در نوار مغز کودک امواج صرعی وجود داشته باشد، نیز به آن بیماری صرع گفته می شود. اگر زمینه بیماری صرع در مغز کودک وجود نداشته باشد، علت تشنج در کودکان ناشی از عواملی مانند تب، ضربه به سر، عفونت مغزی، تومور مغزی، سکته مغزی، اختلال الکترولیتی مانند کاهش قند و کلسیم خون می باشد که تشنج با علت گفته می شود.

انواع صرع چه هستند؟

صرع بزرگ یا گراندمال؛ در میان انواع صرع در کودکان، صرع بزرگ یا تشنج ژنرالیزه تونیک- کلونیک شایع ترین نوع بیماری صرع در کودکان می باشد. صرع بزرگ زمانی رخ می‌دهد که اختلالات الکتریکی سلول های عصبی در تمام قشر مغز ظاهر شود و بیمار دچار کاهش ناگهانی هوشیاری، انحراف چشم ها به بالا یا طرفین و بعد از آن انقباضات اندام‌های فوقانی و تحتانی و گاه حرکات لرزشی اندام ها می شود. طی فاز انقباضات عضلانی صرع بزرگ خروج کف از دهان و بی اختیاری ادراری هم گاه اتفاق می افتد.

صرع کوچک یا تشنج ابسنس یا پتی مال؛  صرع کوچک آبسانس یکی از موارد شایع از انواع صرع کودکان سنین پیش دبستانی است. صرع کوچک آبسانس با از دست رفتن گذرای هوشیاری به صورت حملات خیرگی تشخیص داده می‌شود، با این تفاوت که از دست رفتن گذرای هوشیاری معمولا کوتاه (۵ تا ۱۵ ثانیه) است. در صرع کوچک حمله شروع سریعی نیز دارد، تا آنجا که فرد را از ادامه فعالیت‌ باز می‌دارد. حملات تشنج ابسنس ممکن است تا ۲۰۰ بار در روز رخ دهند. تشنج ابسنس معمولا در دوران کودکی تظاهر می‌کند. بیشترین موارد آن در سنین ۵ تا ۷ سالگی تشخیص داده می‌شود، اما برخی از آنها هم در نوجوانی تظاهر می‌کنند. حدود ۷۰ درصد از مبتلایان صرع ابسنس دختر هستند. بیماران دچار تشنج ابسنس کودکی معمولا با افزایش سن یا با درمان بهبود می‌یابند، هرچند به ندرت ممکن است در یک بیمار با رسیدن به سن نوجوانی یا بلوغ به تشنج از نوع تشنج بزرگ یا ژنرالیزه تونیک- کلونیک تبدیل شوند.

سندروم صرعی چیست ؟

اسپاسم شیرخوارگی نوعی بیماری مغزی است که بصورت حملات تشنج چند ثانیه ای و اختلال تکاملی نمایان می شود. در اسپاسم شیرخوارگی دو نوع تشنج بصورت خم شدن شیرخوار به جلو و باز شدن دستها و یا عقب رفتن سر شیرخوار و جمع شدن دستها اتفاق می افتد. بیشتر موارد اسپاسم شیرخوارگی در شیرخوارگی بخصوص سن چهار تا دوازده ماه نمایان می شود و در پسرها شایعتر می باشد. بیشترین علت اسپاسم شیرخوارگی اشکال در اکسیژن رسانی به جنین در طی دوران بارداری است. اگرچه بیماریهای ارثی متابولیک و ژنتیک نیز جزو علتهای این بیماری هستند. نوار مغز در پنجاه تا هفتاد درصد موارد بیماری اسپاسم شیرخوارگی امواج بی نظم و با ولتاژ بالا را که هیپس آریتمی نامیده می شود و برای این بیماری تشخیصی هستند نشان می دهد.

صرع میوکلونیک جوانی معمولا در سن ۱۲ تا ۱۸ سالگی بروز می کند. اغلب این بیماران حملات خود را در لحظات بعد از بیداری به صورت پرش اندام نشان می دهند اگرچه تشنج پرشی یا میوکلونیک و تشنج تونیک کلنیک ژنرالیزه نیز در این بیماری دیده می شود. در نوار مغز این بیماران امواج سوزنی با فرکانس ۴ تا ۶ موج در ثانیه یافت می شود.

سندرم لنوکس گشتات معمولاً بین سنین ۳ تا ۵ سالگی شروع می شود ، اما می تواند تا اواخر بزرگسالی نیز شروع شود. در کودکان مبتلا به این سندرم چندین نوع تشنج مختلف ممکن است داشته باشند شامل تونیک (ماهیچه ها ناگهان سفت می شوند) ، آتونیک (شلی ناگهانی عضلات) ، میوکلونیک ، تونیک کلونیک و آبسنس آتیپیک هستند. بسیاری از کودکان مبتلا دچار اختلالات یادگیری و عقب ماندگی ذهنی هستند. تشنج ها در سندرم لنوکس گشتات به داروهای ضد تشنج به سختی پاسخ می دهد و اغلب دچار تشنج مقاوم به درمان هستند.

علل بروز صرع چه هستند؟

در تشنج علت خاصی قبل از بروز حمله تشنج وجود دارد که این علت می تواند تب، ضربه به سر، عفونت مغزی یا مننژیت، تومور مغزی، سکته مغزی، اختلال الکترولیتی مانند کاهش قند و کلسیم خون باشد. نکته مهم در تفاوت صرع و تشنج اینکه بیماری صرع در زمینه اختلال قبلی در کانال های یونی سلول های مغزی و یا آسیب ها و ضایعات قبلی مغزی اتفاق می افتد و علت اخیر ندارد.

رژیم غذای بیماران مبتلا به صرع چگونه باید باشد؟

سبک زندگی سالم و عادات غذایی مناسب در کنترل بهینه تشنج بسیار مهم است، نکته مهم در رژیم غذایی این بیماران اطمینان از مصرف ریزمغذی‌ها در سبدغذایی است، سردسته این مواد شامل: اسیدفولیک (سبزی و میوه‌ها خام و کمی پخته) ، کلسیم و منیزیوم (فرآورده‌های لبنی)، ویتامین ب ۱۲ (در فرآورده‌های لبنی و حیوانی)، ویتامینK  (سبزیجات دارای برگ‌های سبز، غلات و حبوبات) و ویتامین دی (روغن گوشت ماهی و قرارگیری پوست در مقابل خورشید) است.

اقدامات تشخیصی و آزمایشات ضروری برای صرع چیست؟

قدم اول در تشخیص بیماری کودک مبتلا به صرع، اخذ شرح حال دقیق حمله تشنج شامل چگونگی مراحل مختلف آن است. هر کودک مبتلا به تشنج باید توسط فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان معاینه شود. در معاینه اولیه شرح حال دوران بارداری و زایمان، سیر تکامل کودک و سابقه خانوادگی جهت تعیین دلایل  فامیلی و حین بارداری کسب می شود. نمونه خون جهت بررسی میزان قند، کلسیم و منیزیم بررسی می شود. سایر روش های تشخیصی از جمله نوار مغز و تصویر برداری مغزی نیز طبق صلاحدید پزشک اعصاب کودکان انجام خواهد شد.

درمان صرع چگونه انجام می شود؟

مهمترین اصول درمان تشنج کودکان این است که ابتدا علت بروز تشنج را پیدا کنیم که اینکار با انجام تصویربرداری مغزی انجام می شود. وقتی تصویربرداری مغزی در کودک مبتلا به تشنج شواهدی مبنی بر یک ضایعه داخل مغزی مانند تومور مغزی را نشان دهد، درمان تشنج کودکان در این کودک همان جراحی و از بین بردن تومور مغزی است. البته گاه نتیجه ام آر آی مغزی در یک کودک بیانگر وجود اختلالات ساختاری در مغز کودک مانند وجود لایه های اضافی مغزی است که این بیماری ها زمینه ژنتیک و ارثی داشته و قابل درمان با جراحی نیستند. همچنین ضایعات مغزی ناشی از اختلالات اکسیژن رسانی مغزی به نام گلیوز مغزی مانند آنچه در مغز کودکان مبتلا به فلج مغزی دیده می شود را نمی توان با جراحی اصلاح نمود. در این بیماران بهترین روش درمان تشنج کودکان تجویز درمان دارویی با داروی ضد تشنج مانند فنوباربیتال، سدیم والپروآت، کاربامازپین، فنی توئین، پریمیدون، لوتیراستام، ویگاباترین، اتوسوکسیماید، لاموتریژین، توپیرامات، گاباپنتین، پره گابالین و انواع بنزودیازپین است.

کودکان صرعی از چه مواردی باید پرهیز کنند؟

تلویزیون را با فاصله حداقل دو و نیم متری تماشا  کنید

تماشای تلویزیون و استفاده از رایانه در اتاق کاملاً روشن

وقتی خسته یا کم خواب هستید، از تماشای طولانی مدت تلویزیون و رایانه اجتناب نمایید

درجه روشنایی رایانه و تلویزیون را کاهش دهید

استفاده از عینک های زمینه سبز پلاریزه حین تماشای تلویزیون و رایانه

کودک را زیر نظر داشته باشید، اگر سرگیجه، تاری دید، اختلال هوشیاری اتفاق افتاد سریعا تلویزیون و رایانه را خاموش نمایید

غذاهای با طبع سرد استفاده نکند بلکه در صورت مصرف آنها باید از غذاهای گرم هم به همراه آنها مصرف کند

مصرف قهوه، مشروبات الکلی و سیگار در افراد مبتلا به صرع ممنوع است

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده 

اختلالات استخوانی شدن جمجمه مادرزادی جمجمه

میکروسفالی

ماکروسفالی

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان 

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده 

درمان اُتیسم با نوروفیدبک

آیا درمان اُتیسم با نوروفیدبک امکانپذیر است؟

برای درمان کودکان مبتلا به اُتیسم، راهکارهای بسیاری ارائه شده است ، که بسیاری از آنها به صورت پزشکی و دارویی می باشد ، در این راستا بسیاری از خانواده ها از این روشها بیزار هستند، نمی خواهند که به فرزندشان دارو بدهند ، پس لازم است برای درمان این اختلال درمانهایی دیگر نیز ارائه گردد. درمانهایی مثل نوروفیدبک، در نوروفیدبک ترکیبی از QEEG و بیوفیدبک که روشهای تخصصی درمانی است فرزند شما مقابل یک مانیتور قرار خواهید گرفت و الکترودی که بر روی سر شما قرار میگیرد و امواج مغزی او دریافت می گردد و به سیستم رایانه هدایت می کند .

حالا کودک شما با  مشاهده امواج مغزی خود بر روی صفحه مانیتور می تواند به تنظیم و کنترل امواج به روشی که درمانگر می خواهد بپردازد. نوروفیدبک در درمان بیش فعالی کمبود توجه و تمرکز، اضطراب، اختلالات یادگیری، تشنج و صرع، اختلالات خوردن و خواب، آسیب مغزی، دردهای مزمن و سردرد های میگرنی، افسردگی سوء مصرف مواد و حملات آسم مفید می باشد.

آیا نوروفیدبک برای اُتیسم و طیف آن مفید است؟

آموزشهای تخصصی نوروفیدبک بر روی هزاران کودک مبتلا به طیف اُتیسم توسط صدها درمانگر استفاده شده است ، مطالعات زیادی مبنی بر فوایداثرات  نوروفیدبک برای اُتیسم کودکان وجود دارد .

اولین اثر مثبتی که والدین بعد از نوروفیدبک گزارش می دهند چیست؟

والدین اغلب اذعان دارند که فرزندنشان آرامتر شده است و احساساتشان را بهتر مدیریت و کنترل می کنند و به راحتی مانند گذشته علائم را از خود نشان نمی دهند ، ضمنا تغییراتی دیگر را هم بیان می کنند.

مطالعات و تحقیقات علمی بیانگر این است که نوروفیدبک علایم وابسته به اختلال طیف اُتیسم را کاهش می دهد . مهمترین مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۹ تا کنون شامل ۳۷  کودک مبتلا به اوتیسم بوده است ، این مطالعه توسط دکتر روبرت کوبن ورولوژیت معروف نیویورک و همکاران او صورت گرفته است. این مطالعات به عنوان ارزیابی نوروفیدبک تنظیم شده برای اختلال طیف اوتیسم  نامگذاری شده است .

نتایج تحقیقات حاکی از تغییرات مثبت و رضایت بخشی بود که توسط والدین این دسته از کودکان ارائه شده بود، والدین معتقد بودند که علائم اُتیسم در کودکانشان کاهش یافته است و بسیار راضی بوده اند. این علائم در زمینه های گفتار بیانی، بهبود زبان، ارتباط موثر با اطرافیان، اجتماعی شدن آنها، ‌آگاهی حسی به اندام خود، افزایش توانایی شناختی، بهتر شدن سلامت فیزیکی، آنها بود.

چگونه نوروفیدبک کمک می کند؟

 نوروفیدبک با  استفاده از تکنولوژی های دیگر مثل بیوفیدبک الگو و روشهای جدید و سالمی از مغز را ایجاد می کند . در اختلالات طیف اتیسم  مغز از لحاظ قانونمندی و نظم با مشکل روبرو می گردد .

مطالعات حاکی از این است که افراد مبتلا به اُتیسم در برخی نقاط مغزی آنها ارتباطات زیادی با یکدیگر دارند، در برخی مناطق مغزی دیگر آنها ارتباط ناکاملی وجود دارد.

نوروفیدبک یک روش بسیار موثر از ایجاد و تنظیم عملکرد های ساختار مغزی است . تسهیل پیشرفت در مناطق غیر طبیعی که کارکرد کمی در مورد ارتباطات دارند و به دنبال پیشرفت و بهبود عملکرد مغز علائم اختلال اُتیسم کاهش می یابند و نتایج مثبت بالینی حاصل شد.

 ایجاد تغییر در مغز بدون دخالت دارویی

 مغز باید یاد بگیرد زمانی که الگوهای جدید را آموزش می بیند کودک تمایلی به فراموش کردن آنها ندارد (ما اغلب اگر به خوبی دوچرخه سواری را آموزش ببینیم آن را فراموش نمی کنیم ) مداخلات پزشکی و دارویی ، فواید آنها اغلب زمانی درمان متوقف می شوند تا از بین بروند . برخلاف اقدامات دارویی یا پزشکی نوروفیدبک عوارض جانبی منفی طولانی مدتی ندارد .

پیشرفت های ناشی از نوروفیدبک در کودکان اُتیسمی:

* افزایش تماس چشمی و لمسی

*کمتر شدن طغیان های احساسی و هیجانی

*تغییر الگوهای گفتاری با آرامش بیشتر

*کمتر شدن افکار و اندیشه های قالبی و رفتارهای تکراری

*افزایش قدرت تحمل برای تغییر حرکت

*کمتر شدن علائم بیش فعالی

*بالا رفتن سطوح توجه و تمرکز

*کمتر شدن علائم و نشانه های اضطراب

*بالارفتن مهارتهای اجتماعی و ارتباطی با دیگران

* تجربه آرامش و ثبات بهتر

*بالا رفتن آگاهی از احساسات و تفکراتشان

نوروفیدبک : یک ابزار پیشرفته درمانی برای کودکان مبتلا به اُتیسم است ، کیفیت زندگی افراد مبتلا به اُتیسم و خانواده شان را بهبود می بخشد ، عملکرد سطح قشر مغز کودک را افزایش می دهد ، خود کنترلی را هم آموزش می بینند . این وسیله هیچگونه عوارض جانبی طولانی مدت ندارد ، نتایج ماندگاری و با ثباتی را به همراه دارد.

به عنوان مثال یک دختر ۷ ساله با علائم و نشانه های بیش فعالی با گفتار بسیار محدود : از زمان شروع درمان با نوروفیدبک اولین چیزی که والدین او عنوان کرده بودند این بود که او خیلی پر حرف شده بود در صورتی که اکثر گفتارش در ابتدا غیر قابل فهم و یا کلمات خیلی کم داشت . از زمانیکه آموزشها با نوروفیدبک افزایش یافت فرزندشان بیشتر آرام شده بود. او توانایی آن را پیدا کرده بود که برای مدت طولانی تری بر روی صندلی بنشیند. معلم او هم بیان کرده بود که او در مدرسه و انجام تکالیفش یادگیری بیشتری از خود نشان داده بود .

مادر یکی دیگر از کودکان مبتلا به اُتیسم می گوید که بعد از بهره مندی از روش نوروفیدبک ، پسر او آرامتر و اجتماعی تر شده است و با دیگران بهتر از قبل تعامل برقرار می کند ، کارهایی را انجام می دهد که مادرش هیچ وقت تصور نمی کرد که پسرش بتواند آنها را انجام دهد.

بعد از یک دوره درمانی با استفاده از نوروفیدبک تغییرات زیر گزارش شده است:

*اقدامات پزشکی ، دارویی نصف شده است

*او بسیار زیاد نظراتش را بیان می کند ، سوال می پرسد

*گفتار او قابل فهم شده است

*صحبت کردنهای او آهسته و آرام و اضح شده است

*تکانشی بیان شدن احساساتش ملای شده است

*از دیگران تقاضا می کند تا او را به آغوش بکشند

* کنترل حرکتی درشت او افزایش پیدا کرده است

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و فلوشیپ نوروماسکولار از ژاپن 

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده 

اشکال و دسته دارویی

راهنمایی های عمومی

عوارض جانبی دارو

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و فلوشیپ نوروماسکولار از ژاپن کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده