تعریف خواب :

خواب فرایند بازیابی قوای جسمانی و روانی می باشد .خواب عبارت است از عدم توانایی ارادی درکنترل محیط فیزیکی و کاهش یا فقدان سطح هوشیاری، تعلیق نسبی ادراکات حسی و غیرفعال شدن تقریباً تمام عضلات ارادی در زمان استراحت طوری‌که فعالیت بدن و ذهن تغییر کرده و توهم‌های بینایی جایگزین تصاویر واضح واقعی بشوند. در بین پستانداران، پرندگان، ماهیان و دیگر جانوران مراحل خواب و بیداری وجود دارد. خواب برای سلامت و بازسازی سیستم اعصاب، سیستم ایمنی و سیستم عضلانی_اسکلتی انسان‌ها و جانوران اهمیت دارد.

خواب خوب در کودکان

قطع به یقین در دنیای مدرن و قرن حاضر تاثیر خواب راحت  برکیفیت زندگی کودکان بر کسی پوشیده نیست . خواب، تأثیر زیادی بر سلامتی دارد. کودکان و نوجوانان برای رشد، مقابله با بیماری ها، راحت فکر کردن و به یادآوردن خاطرات  و مقابله با حالت های بد (احساسی، فکری یا روحی) به خواب کافی نیاز دارند. همچنین بسیاری از محققان بر این باورند که خواب راحت تاثیربسیار زیادی بر تناسب اندام کودکان دارد . به این مفهوم که خواب کم در کودکان کم سن و کوچک تر در کودکی باعث چاقی مفرط و پر وزنی دوران کودکی می شود.. کودکان و نوجوانانی که استراحت کافی دارند، انرژی لازم را برای ورزش و فعالیت دارند؛ علاوه بر این، خواب کافی به آن ها کمک می کند که یادگیری و حافظه ی بهتری داشته باشند. وقتی کودکان خواب کافی داشته باشند، به احتمال بسیار زیاد انتخای های غذایی خوبی خواهن داشت چرا که با توجه به ساعات مهم وعده های غذایی (صبحانه ،نهار ، شام و) از برنامه غذایی خانواده پیروی خواهند کرد که این خود به تنظیم متابولیسم بدن کمک شایانی  خواهد کرد.همه ما درمحیط اطراف کودکانی را با چشمان پف کرده و خواب آلوده مشاهده کردیم که برای دیدن برنامه ای دلخواه خارج از عرف تعریف شده ی زمانی با خواب در حال جنگیدن هستند . مهمترین اتفاق بدی که در این حالت می افتد تغییر ساعت بیولوزیک بدن می باشد که خود سرچشمه بسیاری از بیماریها و اختلالات می باشد و دوم اینکه با این روال به کودکان خود یاد می دهیم که در بزرگسالی نیز از این سیستم معیوب هرج و مرج پیروی کرده و از اوان کودکی پایه های رشدی ناسالمی را به کودکان دلبند خود اموزش می دهیم که این خودبزرگترین اشتباه ممکن در این می باشد.

مراحل خواب

پژوهشگران را عقیده بر ایناست که خواب از دو مرحله غیر عمیق و عمیق تشکیل شده است . که در غالب این دو مرحله از ۵ زیر مجموعه شکل می گیرد .البته قبل از بیان این مراحل لازم است که دو حالت خواب ( REM)و   (NREM) را به طور اختصار توضیح دهیم. مرحله رم ( REM)یا “حرکت غیر سریع چشم”: یک فاز از خواب است که امواج مغزی در آن دوره ، معمولا آرام و با ولتاژهای بلند هستند و تنفس و ضربان قلب آهسته و منظم و فشار خون پایین است. معمولا در این فاز هیچ خواب و رویایی دیده نمی‌شود.

مرحله ان رم (NREM (خواب یا حرکات سرع چشم فاز دیگری از خواب است که برخلاف مرحله رم سوخت و ساز و ضربان قلب افزایش می یابد.در این مرحله بدن انسان فلج می شود و معمولا خواب ورویا در این مرحله پدیدار می شود..

مرحله اول خواب

در این مرحله از خواب در فاز در این حالت از خواب در مرحله رم     هستیم و در واقع در موقعیتی شناور بین حالت هوشیاری و غیر هوشیاری قرار داریم. در این لحظه احساس می‌کنیم بیدار هستیم و در عین حال متوجه هستیم که ذهن‌مان در حال رفت و آمد بین خواب و بیداری است. در این زمان گاهی اوقات افراد با حرکات سریع و غیرارادی عضلات روبه‌رو می‌شوند که می‌تواند فرد را از خواب بپراند.

مرحله دوم خواب

یکی از مواردی که می‌تواند به خوابی سبک و بی‌کیفیت منجر شود، دمای نامتعادل اتاق است. در واقع دمای نامتعادل باعث بیدار شدن‌های مکرر می‌شود.

تقریبا نیمی از کل زمان خواب ما در این مرحله سپری می‌شود. در این مرحله عضلات و ضربان قلب شروع به آرام شدن و ریلکسیشن می‌کنند و همچنین مغز نیز به آرامی فعالیت خود را کاهش می‌دهد.

مرحله سوم و چهارم خواب

این دو مرحله با هم ترکیب شده‌اند چرا که اثرات بسیار مشابهی به نام موج آرام خواب یا SWS روی خواب افراد دارند. این دوره به‌عنوان عمیق‌ترین دوره‌ی خواب شناخته می‌شود و یکی از مراحل بسیار مهم خواب است و نباید حین آن بیدار شد.

البته گاهی اوقات پیش می‌آید که با ایک اتفاق ناگهانی مثل صدای زنگ تلفن در این مرحله از خواب بیدار می‌شویم. در واقع اگر تا به حال به‌طور ناگهانی از خواب پریده باشید و خود را در یک وضعیت بسیار سست و اصطلاحا “تلو تلو خوران” دیده باشید، در حالت موج آرام خواب یا SWS بوده‌اید که از خواب بیدار شدید.

دلیل دیگری که اثبات می‌کند وضعیت SWS یا موج آرام خواب بسیار حیاتی و حائز اهمیت است این است که بدن در این زمان در حال تجدید جوانی خود است. به بیان ساده‌تر هورمون رشد در این مرحله آزاد می‌شود که موجب بهبود، بازیابی و التیام عضلات و بافت‌های بدن خواهد شد. همچنین اکسیژن و مواد مغذی مهم برای بدن در این دوره فراهم می‌شوند.

نکته‌ی جالب دیگر درمورد مرحله سوم و چهارم خواب این است که شب‌ادراری و راه رفتن در خواب هم در این مراحل اتفاق می‌افتند.

مرحله پنجم خواب

یکی از راه‌های بیدار شدن راحت‌تر این است که زمان بیدار شدن خود را طوری تنظیم کنید که در دوره‌ی REM از خواب بیدار شوید.  این مرحله تنها مرحله‌ای است که ما در آن حالت REM یا حرکت سریع چشم را تجربه می‌کنیم. در واقع انسان‌ها فقط ۲۰ درصد از زمان خود را در این مرحله سپری می‌کنند و جالب اینجاست که مغز در این مرحله بیشتر از سایر مراحل فعالیت دارد.

به نظر می‌رسد این مرحله مهم‌ترین مرحله برای مغز باشد چرا که مغز در این مرحله در حال شروعی دوباره(یا به تعبیری بیدار شدن) برای فعالیت مجدد است. همانطور که در ابتدا بیان شد، اکثر خواب و رویاها در این مرحله(که در فاز REM قرار دارد

، پدیدار می‌شوند و انسان‌ها در این مرحله خواب می‌بینند. امواج مغزی در این مرحله بی‌شباهت با حالت بیداری نیست.

• مدت خواب لازم برای کودکان

• . تا ۲ماهه: ۵/۱۰ تا ۱۸ساعت در روز؛

• تا ۱۱ماهه: ۱۰ تا ۱۲ ساعت در روز؛

• تا ۳ساله: ۱۲ تا ۱۴ ساعت در روز؛

• تا ۵ساله: ۱۱ تا ۱۳ ساعت در روز؛

• تا ۱۲ساله: ۱۰ تا ۱۱ ساعت در روز؛

• ۱۲- ۶ – تا ۱۸ساله: ۵/۸ ساعت در روز

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان 

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده 

چه کسی «مراقب» است؟

مراقبت از رشد و تکامل کودکان

یادگیری در سن خردسالی

توصیه هایی برای مراقبت تکاملی کودکان

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده 

اختلالات استخوانی شدن جمجمه مادرزادی جمجمه

میکروسفالی

ماکروسفالی

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان 

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده 

درمان اُتیسم با نوروفیدبک

آیا درمان اُتیسم با نوروفیدبک امکانپذیر است؟

برای درمان کودکان مبتلا به اُتیسم، راهکارهای بسیاری ارائه شده است ، که بسیاری از آنها به صورت پزشکی و دارویی می باشد ، در این راستا بسیاری از خانواده ها از این روشها بیزار هستند، نمی خواهند که به فرزندشان دارو بدهند ، پس لازم است برای درمان این اختلال درمانهایی دیگر نیز ارائه گردد. درمانهایی مثل نوروفیدبک، در نوروفیدبک ترکیبی از QEEG و بیوفیدبک که روشهای تخصصی درمانی است فرزند شما مقابل یک مانیتور قرار خواهید گرفت و الکترودی که بر روی سر شما قرار میگیرد و امواج مغزی او دریافت می گردد و به سیستم رایانه هدایت می کند .

حالا کودک شما با  مشاهده امواج مغزی خود بر روی صفحه مانیتور می تواند به تنظیم و کنترل امواج به روشی که درمانگر می خواهد بپردازد. نوروفیدبک در درمان بیش فعالی کمبود توجه و تمرکز، اضطراب، اختلالات یادگیری، تشنج و صرع، اختلالات خوردن و خواب، آسیب مغزی، دردهای مزمن و سردرد های میگرنی، افسردگی سوء مصرف مواد و حملات آسم مفید می باشد.

آیا نوروفیدبک برای اُتیسم و طیف آن مفید است؟

آموزشهای تخصصی نوروفیدبک بر روی هزاران کودک مبتلا به طیف اُتیسم توسط صدها درمانگر استفاده شده است ، مطالعات زیادی مبنی بر فوایداثرات  نوروفیدبک برای اُتیسم کودکان وجود دارد .

اولین اثر مثبتی که والدین بعد از نوروفیدبک گزارش می دهند چیست؟

والدین اغلب اذعان دارند که فرزندنشان آرامتر شده است و احساساتشان را بهتر مدیریت و کنترل می کنند و به راحتی مانند گذشته علائم را از خود نشان نمی دهند ، ضمنا تغییراتی دیگر را هم بیان می کنند.

مطالعات و تحقیقات علمی بیانگر این است که نوروفیدبک علایم وابسته به اختلال طیف اُتیسم را کاهش می دهد . مهمترین مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۹ تا کنون شامل ۳۷  کودک مبتلا به اوتیسم بوده است ، این مطالعه توسط دکتر روبرت کوبن ورولوژیت معروف نیویورک و همکاران او صورت گرفته است. این مطالعات به عنوان ارزیابی نوروفیدبک تنظیم شده برای اختلال طیف اوتیسم  نامگذاری شده است .

نتایج تحقیقات حاکی از تغییرات مثبت و رضایت بخشی بود که توسط والدین این دسته از کودکان ارائه شده بود، والدین معتقد بودند که علائم اُتیسم در کودکانشان کاهش یافته است و بسیار راضی بوده اند. این علائم در زمینه های گفتار بیانی، بهبود زبان، ارتباط موثر با اطرافیان، اجتماعی شدن آنها، ‌آگاهی حسی به اندام خود، افزایش توانایی شناختی، بهتر شدن سلامت فیزیکی، آنها بود.

چگونه نوروفیدبک کمک می کند؟

 نوروفیدبک با  استفاده از تکنولوژی های دیگر مثل بیوفیدبک الگو و روشهای جدید و سالمی از مغز را ایجاد می کند . در اختلالات طیف اتیسم  مغز از لحاظ قانونمندی و نظم با مشکل روبرو می گردد .

مطالعات حاکی از این است که افراد مبتلا به اُتیسم در برخی نقاط مغزی آنها ارتباطات زیادی با یکدیگر دارند، در برخی مناطق مغزی دیگر آنها ارتباط ناکاملی وجود دارد.

نوروفیدبک یک روش بسیار موثر از ایجاد و تنظیم عملکرد های ساختار مغزی است . تسهیل پیشرفت در مناطق غیر طبیعی که کارکرد کمی در مورد ارتباطات دارند و به دنبال پیشرفت و بهبود عملکرد مغز علائم اختلال اُتیسم کاهش می یابند و نتایج مثبت بالینی حاصل شد.

 ایجاد تغییر در مغز بدون دخالت دارویی

 مغز باید یاد بگیرد زمانی که الگوهای جدید را آموزش می بیند کودک تمایلی به فراموش کردن آنها ندارد (ما اغلب اگر به خوبی دوچرخه سواری را آموزش ببینیم آن را فراموش نمی کنیم ) مداخلات پزشکی و دارویی ، فواید آنها اغلب زمانی درمان متوقف می شوند تا از بین بروند . برخلاف اقدامات دارویی یا پزشکی نوروفیدبک عوارض جانبی منفی طولانی مدتی ندارد .

پیشرفت های ناشی از نوروفیدبک در کودکان اُتیسمی:

* افزایش تماس چشمی و لمسی

*کمتر شدن طغیان های احساسی و هیجانی

*تغییر الگوهای گفتاری با آرامش بیشتر

*کمتر شدن افکار و اندیشه های قالبی و رفتارهای تکراری

*افزایش قدرت تحمل برای تغییر حرکت

*کمتر شدن علائم بیش فعالی

*بالا رفتن سطوح توجه و تمرکز

*کمتر شدن علائم و نشانه های اضطراب

*بالارفتن مهارتهای اجتماعی و ارتباطی با دیگران

* تجربه آرامش و ثبات بهتر

*بالا رفتن آگاهی از احساسات و تفکراتشان

نوروفیدبک : یک ابزار پیشرفته درمانی برای کودکان مبتلا به اُتیسم است ، کیفیت زندگی افراد مبتلا به اُتیسم و خانواده شان را بهبود می بخشد ، عملکرد سطح قشر مغز کودک را افزایش می دهد ، خود کنترلی را هم آموزش می بینند . این وسیله هیچگونه عوارض جانبی طولانی مدت ندارد ، نتایج ماندگاری و با ثباتی را به همراه دارد.

به عنوان مثال یک دختر ۷ ساله با علائم و نشانه های بیش فعالی با گفتار بسیار محدود : از زمان شروع درمان با نوروفیدبک اولین چیزی که والدین او عنوان کرده بودند این بود که او خیلی پر حرف شده بود در صورتی که اکثر گفتارش در ابتدا غیر قابل فهم و یا کلمات خیلی کم داشت . از زمانیکه آموزشها با نوروفیدبک افزایش یافت فرزندشان بیشتر آرام شده بود. او توانایی آن را پیدا کرده بود که برای مدت طولانی تری بر روی صندلی بنشیند. معلم او هم بیان کرده بود که او در مدرسه و انجام تکالیفش یادگیری بیشتری از خود نشان داده بود .

مادر یکی دیگر از کودکان مبتلا به اُتیسم می گوید که بعد از بهره مندی از روش نوروفیدبک ، پسر او آرامتر و اجتماعی تر شده است و با دیگران بهتر از قبل تعامل برقرار می کند ، کارهایی را انجام می دهد که مادرش هیچ وقت تصور نمی کرد که پسرش بتواند آنها را انجام دهد.

بعد از یک دوره درمانی با استفاده از نوروفیدبک تغییرات زیر گزارش شده است:

*اقدامات پزشکی ، دارویی نصف شده است

*او بسیار زیاد نظراتش را بیان می کند ، سوال می پرسد

*گفتار او قابل فهم شده است

*صحبت کردنهای او آهسته و آرام و اضح شده است

*تکانشی بیان شدن احساساتش ملای شده است

*از دیگران تقاضا می کند تا او را به آغوش بکشند

* کنترل حرکتی درشت او افزایش پیدا کرده است

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و فلوشیپ نوروماسکولار از ژاپن 

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده