سلول درمانی و بیماری های مغز و اعصاب
سلول درمانی امیدهای تازه ای را در جهت ترمیم بافت های آسیب دیده فراهم کرده است . امروز، دانشمندان در سراسر جهان با انجام تحقیقات سلولی و کارآزمایی های بالینی در زمینه سلول درمانی، با افزایش درک از بدن انسان و یافتن راهکارهای موثر و کارآمد جهت درمان بیماری های جدید کمک شایانی به مردم جهان می کنند.
سلول درمانی چیست؟
یکی از پیشرفت های موثر در علم پزشکی بهره گیری از
سلول بنیادی در درمان بیماران به خصوص بیماران صعب العلاج است.امروزه سلول درمانی به عنوان یکی از شایع ترین درمان های نوید دهنده برای بیماران دارای
ضعف عصبی عضلانی توسط برخی از
پزشکان فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و بیماری های نورورماسکولار مطرح است. سلول های بنیادی با ویژگی های خاصی شناخته می شوند که ابتدایی ترین آن توان تکثیر خود به صورت تمایز نیافته به میزان بالا و ویژگی دوم توان تمایز به سول های رده های مختلف است. سلول های بنیادی وظیفه تکامل و حفظ بافت ها و اندام های مختلف را برعهده دارند.
انواع سلول های بنیادی
سلول های بنیادی براساس توان تمایزی به چند شاخه تقسیم می شوند:
pluripotent مانند سلول های بنیادی جنینی(ESC ) و پرتوان آلقایی (iPS) که توان تمایز به همه رده های سلولی را دارند.
multipotent که توان تمایز به سلول های همان رده و unipotent که فقط به یک سلول تمایز می یابند.
سلول های بنیادی از نظر استحصال هم معمولا به دونوع جنینی و بالغین تقسیم می شوند. استفاده از سلول های بنیادی برای درمان بیماری های مختلف از قبیل سکته مغزی، ALS ،آسیب نخاعی ، MS ، پارکینسون ، آلزایمر و سکته قلبی استفاده شده است و در موارد هم منجر به صدور مجوز درمان شده است. البته نقش درمانی سلول های بنیادی فقط از طریق تمایز مستقیم سلول به بافت هدف ایجاد نمی شود و فاکتور های رشد و ضد التهابی آزاد شده از آنها نقش بسزایی در حفظ سلول ها بخصوص نورون ها دارد.
چه نوع از سلول درمانی در بیماری مغز و اعصاب کودکان اثر بهتر و عارضه کمتری دارد؟
سلول های بنیادی مزانشیمی MSC سلول های غیر هماتوپوییتیک، چند توان ، تمایز نیافته و از نظر ظاهری شبیه فیبروبالست هستند که تقریبا درهمه بافت های بدن وجود دارند و توانایی تمایز به سلول های رده مزانشیمی و غیر مزانشیمی از قبیل میوبالست را دارند. سلول های بنیادی مزانشیمی به طور گسترده ای در تمام بافت های بدن پراکنده هستند و می توانند در تداوم سلامت و عمکرد بافت ها و ترمیم آنها دخیل باشند. همچنین در واکنش های هموستاز و پاسخ های ایمنی سهیم هستند. سلول های بنیادی مزانشیمی دارای تفاوت های زیادی با بقیه سلول های بنیادی بالغین هستند به این صورت که آنها نه تنها قادرند به سلول های رده مزانشیمی تمایز پیدا کنند بلکه می توانند به سلول های تمایز یافته از بقیه رده های جنینی مانند مغز استخوان، عضله، کبد، ریه و پوست نیز تمایز یابند.
کاربرد سلول های MSC
گزارشات مختلف تولید سلول های میوبالست را از منشا سلول های MSC را نشان داده اند که به خاطر کاربردهای کلینیکی ارزشمند آن مورد توجه ویژه قرارگرفته است. سلول های MSC قابلیت تمایز به سلول های اپیتلیالی و سلول های متعلق به رده های نورواکتودرم را دارند و در ضمن آنها می توانند به محل آسیب ، التهاب و تومور مهاجرت کنند. این خصوصیات سلول های MSCs را به کاندیدی ارزشمند در پزشگی بازسازی تبدیل کرده اند. همچنین مطالعات مختلف نشان داده اند که فاکتورهای رشد مترشحه از سلول های MSC می توانند در بقای سلولها، رشد و تمایز آنها نقش بسیار مهمی ایفا کند که یکی دیگر از مزایای استفاده از این سلولها در سلول درمانی است.
کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده
