اقدامات اولیه حین تشنج کودک

یکی ازمهمترین مسائلی که تمام والدین و افراد خانواده باید نسبت به آن توجه و آگاهی داشته باشند ، چگونگی برخورد اولیه با بیمار بعد از حمله تشنجی است. به زبان ساده تر بعد از اینکه کودک دچار تشنج شده ، پدر و مادر چه اقداماتی باید انجام دهند ؟

قبل ازورود به این مقوله لازم است در مورد بیماری تشنج اطلاعاتی هر چند اولیه داشته باشیم تا کاملا بیماری را بشناسیم و از این طریق راحت تر با این بیماری می توانیم برخورد کنیم.

تشنج در کودکان

و یا به عبارتی تغییر ناگهانی فعالیت های حرکتی در فرد است که ناشی از اختلال در فعالیت الکتریکی مغز بوده و غالبا در کودکان بسیار شایع است..تشنج شامل انقباضات غیر ارادی تعداد زیادی از عضلات بدن است. تشنج یک واکنش ناخود آگاه بدن است که معمولا همراه با تب است و عموما به دنبال سرما خوردگی آنفولانزا یا عفونت گوش در کودکان اتفاق میفتد. تشنج در کودکان بالای ۶ ماه تا ۵ سال بیشتر است و علت تشنج در این سنین معمولا تب می باشد.

یکی از شایع ترین انواع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب است که البته معمولا سرنوشت خوبی دارد، اما گاهی نیز به علت یک بیماری خطرناک مانند مننژیت (التهاب و عفونت پرده‌های مغزی) ایجاد می‌شود. تشنج ناشی از تب معمولا در کودکان ۱ تا ۵ سال رخ می‌دهد، هر چند گاهی این نوع تشنج قبل از یک سالگی یا بعد از پنج سالگی هم دیده می‌شود. اغلب تشنج های ناشی از تب اثرات طولانی مدتی بر جای نمی گذارند. تشنج های ساده صدمه ای به مغز وارد نمی کنند و باعث عقب ماندگی ذهنی یا ناتوانی های یادگیری نمی شوند و بدان معنا نیستد که کودک اختلالات زمینه ای جدی تری پیدا خواهد کرد. تشنج های ناشی از تب نشان از اپی لیسی ندارند، یعنی تمایل به بروز تشنج های عود کننده که در اثر سیگنال های غیر طبیعی الکتریکی در مغز ایجاد شده باشند، اما باید مراقب بود و جلوی تشنج را گرفت و در پیشگیری از آن کوشا بود.

شکل تشنج در نوزادان

علایم تشنج در نوزادان متفاوت است ممکن است به صورت حرکات شدید اندام ها، پرش های عضلانی تکراری، لرزش پلک ها، سفت شدن اندام ها، حرکات شبیه مکیدن یا جویدن در دهان، گریه غیر طبیعی یا حرکات غیر طبیعی چشم ها دیده شود در بعضی نوزادان تنها علامت تشنج توقف تنفس به مدت بیش از ۲۰ ثانیه و کبود شدن نوزاد است.

غالبا تشنج در اولین ساعات بروز تب پدیدار شده و گاهی حتی والدین متوجه تب کودک نمی شوند. و پس از وقوع تشنج متوجه تب در نزد کودک می شوند. تشنج به صورت از دست رفتن ناگهانی هوشیاری ، قفل شدن فک، سیاه شدن دور لب، سفت شدن تمام بدن و به دنبال آن حرکاتی شبیه دست و پا زدن بروز می کند.

باید توجه داشت که حمله تشنج معمولا کوتاه مدت بوده و در عرض ۲-۱ دقیقه برطرف می شود. و به ندرت ممکن است حرکات تشنجی در یک طرف بدن و یا فقط در چشم‌ها باشد که در این موارد علامت خطرناکی است و نیاز به بررسی بیشتری دارد . هر چه تشنج در سنین پایین تر بروز کند احتمال تکرار آن بیشتر است .

شایع ترین عارضه تشنج ها این است که، این نوع تشنج ها عود کننده اند و در صورتی خطر عود آنها بالاست که:

نخستین تشنج کودک در اثر تب کم ایجاد شود.
فاصله زمانی میان آغاز تب و بروز تشنج کوتاه باشد.
یکی از بستگان درجه اول کودک سابقه تب و تشنج را داشته باشد.
سن کودک در زمان نخستین تشنج ناشی از تب کمتر از ۱۵ ماه باشد.

اقدامات لازم در هنگام تشنج:

اولین اقدام در هنگام بروز تشنج حفظ خونسردی است .
دومین اقدام در هنگام بروز تشنج این است که کودک را محکم نگیرید و مانع از حرکات غیر ارادی او نشوید.
سومین اقدام در هنگام بروز تشنج این است که میزان لباس های کودک را کم کرده و تا حدودی محیط را خنک تر کنیم .
چهارمین اقدام این است که اگر آدامس و یا جسم خارجی درسانیده تا اقدامات در مانی موثر صورت گیرد.ر دهان کودک است آن را از دهان کودک خارج کنیم.
پنجمین گام در هنگام بروز تشنج این است که کودک را در پهلو بخوابانید بازوی وی را زیر سرش قرار دهید. به این ترتیب، اگر کودک استفراغ کرده باشد، مواد استفراغی وارد ریه وی نخواهد شد.

مهمتری گام این است که بلافاصله کودک را از طریق اورژانس را به پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان اگر در زمان آغاز تشنج، چیزی در دهان کودک قرار دارد، آن را خارج کنید تا از شوک پیشگیری شود. نیازی نیست دندان‌های کودک را از هم باز کنید، فقط مطمئن شوید زبان کودک تحت فشار نباشد. بعضی از والدین هنگام تشنج کودک به خصوص در همراه بودن با تب سعی می‌کنند او را پاشویه کنند و یا زیر آب سرد بگیرند. به یاد داشته باشید هیچ کدام از این روش‌ها موثر نیستند. بعد از توقف تشنج اگر کودک‌تان تب داشته باشد، می‌توانید از شیاف استامینوفن استفاده کنید.

اقدامات اولیه حین تشنج کودک

و نکته پایانی اینکه از آنجا که تشنج ناشی از تب گاهی ناشی از علل مهم و خطرناک است و همچنین به دلیل این‌که بعضی از علل تشنج‌های بدون تب مثل کمبود قند و کلسیم نیاز به درمان اختصاصی دارد، بلافاصله پس از بروز تشنج به اورژانس زنگ بزنید و یا کودک را سریعا به پزشک فوق تخصص مغز واعصاب کودکان برسانید .

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار از ژاپن