گاه فرزندان ما دچار نقص تمرکز و توجه یا پر تحرکی و رفتارهای بی فکر و تکانشی می شوند. اگر علائم گفته شده در یک دوره شش ماهه تداوم داشته باشد به این بیماری بیش فعالی یا ADHD می گوییم. اختلال نقص تمرکز و بیش فعالی خود بر سه نوع است. نوع اول این بیماری همان بیش فعالی یا Hyperactive Disorder می باشد. در این نوع بیماری بیش فعالی کودک پرتحرک است ولی از نظر توجه و تمرکز مشکلی ندارد. دومین نوع از اختلال تمرکز ، توجه و بیش فعالی، اختلال کم توجهی یا (ADD Attention Deficit Disorder) است. در این نوع از بیمار فعالیت بالا و پرتحرکی نداشته ولی توجه و تمرکز ندارند. نوع سوم از بیش فعالی هم وجود دارد که همان اصطلاح متداول بیش فعالی یعنی ADHD بوده که ترکیبی از دو نوع قبلی است.
علائم عمده نوع اول بیش فعالی یا Hyperactive Disorder عبارت است از:
اغلب با دستان خود بازی کرده و آنها را حرکت می دهند و دست
و پای بی قرار دارند
روی صندلی نمی توانند برای مدت طولانی بنشینند و مداوم محل
خود را ترک می کنند
همیشه در حال حرکت و جنب و جوش هستند که بیشتر به علت
سرگردانی است
بسیار پر انرژی بوده و از دیوار راست بالا می روند
نمی توانند ساکت و بی سر و صدا باشند و مداوم از خود صدا در
می آورند
این بیماران ذهنی پرکار دارند که با زیاد و بیش از حد حرف
زدن تظاهر می یابد
اصلاً قادر به انتظار نیستند و قبل از پایان یک سوال پاسخ
می دهند
در انجام کارها بدون توجه به عاقبت کارها فعالیت می کنند
فرد بیش فعال تخریب گر بوده، از تخریب در زندگی لذت می برند
علائم عمده نوع دوم بیش فعالی، اختلال کم توجهی یا ADD عبارت است از:
نمی توانند حتی به مدت پنج دقیقه در یک موضوع تمرکز کنند
مرتب و مکرر از روی بی دقتی دچار اشتباه می شوند
حین صحبت کردن با دیگران تظاهر به گوش کردن نموده و واقعاً
گوش نمی دهند
اغلب مداوم لوازم و وسایل خود را گم می کنند
بسیار فراموش می کنند زبرا ذهن متمرکز ندارند
نمی توانند برنامه ریزی کنند
نمی توانند از دستورات داده شده پیروی کنند
درمان دارویی بیش فعالی لازم است؟
بر اساس تحقیقات متعددی که درباره علت بیماری بیش فعالی در کودکان انجام شده است، قسمتی از مغز کودک مبتلا به بیش فعالی در مقایسه با کودکان طبیعی نرمال دچار نواقصی است. نقص مغزی این بیماران در عملکرد سیناپس های نورون های مغزی در مناطقی از مغز است که مرکز تمرکز و کنترل رفتار است. اختلال در نوروترانسمیتر دوپامین در این بخش از مغز عامل علائم بیش فعالی و نقص توجه می باشد. به علت این اشکال ساختاری درمان دارویی بیش فعالی با داروهای محرک سیستم اعصاب مرکزی ضروری است.
مهمترین درمان دارویی بیش فعالی چیست؟
اصلی ترین درمان دارویی بیش فعالی استفاده از داروهای محرک است. داروهای محرک با افزایش و ایجاد تعادل در پیامرسان های شیمیایی داخل مغزی عمل می کنند. شایعترین داروهای محرک که امروزه در کشور عزیزمان ایران تجویز می شود شامل ریتالین، کنسرتا، آمفتامینو دکستروآمفتامین می باشد. اثر این انواع از داروهای محرک اغلب کوتاه و در حد چند ساعت می باشد. بررسی ها نشان می دهد که این داروها در بهبود علائم بیش فعالی کودکان اثر چشمگیری داشته است. داروهای محرک دیگری نیز موجودند که اثر طولانی تری دارند. از جمله داروهای محرک با اثر درازمدت تر شامل آتوموکستین و بعضی از انواع داروهای ضد افسردگی می باشد.
آیا درمان دارویی بیش فعالی عوارض هم دارد؟
در اکثر موارد وقتی والدین کودک خود که مبتلا به بیماری بیش فعالی است را به نزد فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان می آورند، ابتدا نوار مغز سه بعدی یا QEEG انجام گرفته و تشخیص بیش فعالی کودکان قطعی می شود. سپس حین تجویز دارو والدین از عوارض درمان دارویی بیش فعالی می ترسند. بیشتر والدین از وابستگی و اعتیاد کودک به داروهای محرک مغزی درمان دارویی بیش فعالی هراس دارند. واقعیت این است که داروهای محرک مغزی اعتیادآور نمی باشند و والدین حتماً باید دوز تجویز شده پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان را به دقت رعایت نموده و از تغییر دوز و یا قطع دارو به صورت خودسرانه خودداری نمایند. تنها عارضه داروهای محرک مانند ریتالین ناراحتی معده، کاهش وزن، سردرد و اختلال اشتها است که در بیشتر موارد با گذشت مدت زمان اندک این عوارض از بین می رود.
