فلج شل چیست؟
یکی از اورژانس های پزشکی، کودکی است که ناگهان دچار فلج شل می شود. اختلال می تواند در هر جایی از شاخ قدامی نخاعی گرفته تا عصب محیطی، محل اتصال عصب به عضله و یا خود عضله وجود داشته باشد. اختلالات مغزی نیز ممکن است موجب ضعف شل در کودکان شوند اما این اختلالات معمولا همراه با کاهش سطح هوشیاری یا
تشنج می باشند. منظور از ضعف در اینجا به معنی کاهش قدرت می باشد. قدرت توسط ایجاد حداکثر انقباض مشخص می شود. معمولا عضلات دچار ضعف، زودتر از عضلات طبیعی خسته می شوند.
علائم فلج شل در کودکان
ضعف عضلانی در کودکان، ابتدا در اندام های تحتانی و سپس در اندام های فوقانی بروز می دهد. علت این امر آن است که اندام های تحتانی، وزن بیشتری را نسبت به اندام فوقانی تحمل می کنند و در صورت ضعف، راه رفتن دچار اختلال می شود. در اکثر اوقات، نشانه اولیه و بارز در کودکان دچار اختلالات عصبی عضلانی، تاخیر در مهارت های حرکتی می باشد. ضعف، چه در قسمت های نزدیک اندام ها به تنه و چه انتهای اندام ها باشد، راه رفتن غیرطبیعی می تواند اولین علامت باشد. در برخی مواقع کودک دارای ضعف، دچار عدم ثبات لگن شده و به صورت اردکی راه می رود.همچنین دویدن بسیار سخت می گردد. در کودکان دچار ضعف عضله چهار سر ران مشکل است و اشکال در بالا رفتن از پله ها، به ویژه در کودکان دارای ضعف عضلات باز کننده مفصل ران دیده می شود. کودکی که دچار ضعف در اندام ها می باشد ممکن است همزمان ضعف در عضلات سر و گردن داشته باشد. بنابراین کودک باید از نظر دوبینی، افتادگی پلک ها، مشکل در جویدن و بلع، تغییر در حرکات و قدرت اندام های صورت و روان بودن تکلم توسط
پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مورد بررسی قرار گیرد.
علل ایجاد فلج شل در کودکان
همان طور که بیان شد در هر جایی از شاخ قدامی نخاع گرفته تا عصب محیطی، محل اتصال عصب به عضله و یا خود عضله که اختلال وجود داشته باشد، نتیجه نهایی، فلج شل خواهد بود. اختلالاتی چون میلوپاتی، شاخ قدامی نخاع، عصب محیطی می توانند عامل ایجاد فلج شل در کودکان شوند.
چنان چه مشکلی در مقطعی از نخاع ایجاد شود رفلکس هایی عصبی ایجاد می شود که معمولا باعث آسیب به شاخ قدامی و شاخ خلفی نخاعی می گردد. همچنین در بیمار ضعف حسی ایجاد می شود.
اختلالات شاخ قدامی نخاع
مهم ترین بیماری این گروه، پولیومیلیت است. عامل این بیماری، ویروس پولیو بوده که راه انتقال آن، مدفوعی و دهانی است. بیمار، به دنبال یک بیماری گوارشی یا تنفسی حاد درد پشت یا اندام می شود که معمولا غیر قرینه است و با اختلال حسی همراه نیست. حداکثر بیماری در عرض چند ساعت ایجاد می گردد. خوشبختانه اغلب موارد بیماری رفع می شود و نوع فلجی آن هم در درصدی از بیماران دیده می شود. با واکسیناسیون همگانی فلج اطفال، در حال حاضر این بیماری در کشور در مراحل پایانی ریشه کنی است.
اختلالات عصب محیطی
مهم ترین بیماری این گروه، سندروم گیلن باره می باشد و با توجه به کاهش چشمگیر بروز فلج اطفال، در حال حاضر شایع ترین علت فلج شل در کودکان است. این بیماری در پسرها بیشتر شایع است. معمولال پس از یک بیماری تنفسی یا گوارشی، علائم بیماری آغاز و در ۹۰ تا ۹۸ درصد موارد طی ۴ هفته به حداکثر ضعف پیمار پیشرفت می نماید. سپس بین ۱۰ تا ۱۲ روزعلائم بیمار ثابت و پایدار باقی می ماند. علائم بهبودی بیمار هم طی هفته ها یا ماه ها ایجاد می گردد.
