درمان تیک کودکان
تیک کودکان چیست؟
اگر به افراد جامعه دقیق نگاه کنیم، کسانی را می‌بینیم که حرکاتی در بدن یا حالاتی در چهره آنها هست که عامه مردم آن را به تیک می‌شناسند. تیک عصبی حرکات سریع و تکراری ماهیچه‌هاست که باعث اختلال در اعمال حرکتی بدن می‌شود. بالا انداختن مداوم ابروها، حرکت دادن دست‌ها یا پاها و حرکاتی از این دست را می‌توان جزو تیک‌های عصبی شایع دانست. در واقع، تیک نوعی حرکت یا صدای غیرقابل کنترل و ناگهانی است که معمولا ارتباطی به حرکات معمول شخص ندارد. به عنوان مثال، پلک زدن مداوم از جمله همین حرکات است که فرد بدون این که چشم او آزرده شده باشد، آن را انجام می‌دهد. تیک کودکان عبارت است از هر نوع حرکت یا صدای غیرارادی، سریع، ناگهانی، ناموزون، تکراری و کلیشه ای که کودک مبتلا تقریبا در مقابل آن نمی تواند مقاومت کند اما با اراده می تواند آن را برای مدتی کنترل کند.
آیا تیک کودکان بیماری شایعی است؟
تیک‌ها معمولا انواع مختلفی دارند، در کودکان شایع است و ممکن است حتی کمتر از یک سال ادامه داشته باشد. کودکی که دچار اختلال تیک زودگذر باشد، تیک‌های جسمی یا صوتی مشهودی را نشان می‌دهد. میزان شیوع تیک کودکان چندان مشخص نیست، ولی طبق آمارها تخمین زده می شود ۵ تا ۲۵ درصد کودکان در سنین مدرسه نوعی از اختلال تیک را تجربه می کنند.
علت بروز تیک کودکان چیست؟
تیک‌های عصبی معمولاً به دنبال انباشته شدن یک حس ناخوشایند در بدن شروع می‌شوند که نهایتاً به شکل تیک آزاد می‌شود یا فروکش می‌کند. مطالعه های بسیاری در دست است که نشان می دهد تعداد زیادی از افراد مبتلا به تیک کودکان تجربه های حسی بسیار بدی را درک می کنند (تنش، انرژی، فشار، خارش، صدا) که به طور معمول قبل از تیک رخ می دهند و موقتی و گذرا ایجاد می شوند. این تجربیات حسی، که با برچسب «اخطار قبل از ایجاد» مشخص می شوند را افرادی که تیک دارند گاهی بیشتر از خود علامت تیک شرح می دهند و فرد آن را به شکل یک حس عمومی از تنش درونی یا یک تجربه مشخص و حساس خاصی مثل یک تجربه غیرقابل مقاومت درک می کند.
علت اصلی بروز تیک کودکان به طور دقیق مشخص نیست. تصور می‌شود که تیک به خاطر تغییراتی در قسمت‌هایی از مغز به وجود می‌آید که مسئول کنترل حرکات بدن می‌باشد. تیک کودکان غالباً در نسل‌های مختلف یک خانواده به ارث می‌رسد و این احتمال وجود دارد که بسیاری از موارد آن، ناشی از عوامل ژنتیکی باشد. علاوه بر آن، تیک کودکان غالباً همراه با شرایط دیگری از قبیل بیماری بیش فعالی مشاهده می‌شوند. با توجه به احساسات سرکوب شده کودک و یا تعارضات درونی او، ترکیبی از عوامل محیطی و زیستی در ایجاد تیک کودکان دخیل می باشند. تیک کودکان به مرور زمان ممکن است تغییر شکل دهد و به همین دلیل باید به عوامل ایجاد کننده آن توجه کرد و آنها را شناسایی کرد. عوامل ژنتیکی، وسواس، افسردگی، بیش فعالی، محیط های پر تنش و اضطراب زا، استرس های مزمن و حتی بیماری های عفونی و مزمن می توانند در بروز تیک ها موثر باشند. در برخی از آنها علل ژنتیکی دخیل است و در برخی دیگر، تقلید و یا اضطراب موجب آن شده است.
چه وقت درمان تیک کودکان لازم است؟
در بسیاری از موارد تیک کودکان مشکل جدی نبوده و نیاز به پیگیری ندارد. اگرچه در بعضی موارد که علائم آزاردهنده و جدی‌تر هستند، یا فرزندتان دچار چنین مشکلی می‌شود، بهتر است به پزشک مراجعه شده و درمان تیک کودکان انجام شود. در موارد زیر درمان تیک کودکان ضروری است:
- شدت دفعات وقوع تیک عصبی در کودک شما زیاد و رو به افزایش است.
- وجود تیک عصبی باعث مشکلات اجتماعی و عاطفی مانند طرد شدن، انزوا و آزاردیدن بشود.
- بعضی از انواع تیک باعث می‌شود تا کودک ناخواسته به خودش آسیب جسمی بزند.
- فعالیت‌های روزانه کودک به‌خاطر تیک با اختلال و مشکل رو‌به‌رو بشوند.
- اگر تیک کودکان منجر به ایجاد سایر احساسات و عوارض منفی مانند افسردگی، عصبانیت، خودآزاری بشود.
اصول درمان تیک کودکان چیست؟
ابتدا به عواملی که ممکن است موجب ناراحتی و یا نگرانی کودک شده است توجه کنید عواملی مانند عقب نماندن از تکالیف درسی، مشکلات زناشویی شما، انتظارات بالای شما از او، مشکلات رفتاری والدین با یکدیگر، حتی قهر والدین با یکدیگر. باید این مساله را توجه داشت که در مورد تیک های کوتاه مدت، بی توجهی خوب جواب می دهد اما در مورد تیک های عصبی بی توجهی والدین نمی تواند موجب شود تا آن خودبخود رفع شود. تیک مزمن اگر با بی توجهی خانواده روبرو شود ممکن است در تحصیل و مهارت های اجتماعی و حتی اعتماد به نفس و عزت نفس، کودک را دچار مشکل کند.
رفتارهای لازم در درمان تیک کودکان را می دانید؟
- موقعیت های فشار آور را کم کرده و با او مهربان باشید. زیرا تعداد تیک ها با کاهش فشار روحی کم می شود نه با سرزنش شما.
- کودکان وقتی خسته هستند بیشتر تیک از خود نشان می دهند، پس مراقب استراحت کودکان باشید.
- خونسرد باشید تا فشار روانی بیش از حد به کودک وارد نکنید.
- انتظارات بیش از حد درسی یا ورزشی یا مهارتی از او نداشته باشید.
- بیشتر از سرزنش او را در موفقیت هایش تشویق نمایید.
- فعالیت هایی مثل نقاشی، موسیقی، و بازی ها… می تواند در ترک این عادات موثر باشند.
- فعالیت هایی همچون بازی ها یا برنامه های نشاط آور را در زندگی بیشتر کنید تا تخلیه هیجانی بیشتری را تجربه نماید.
- درآغوش گرفتن و نوازش نیز میزان اضطراب کودک را کم می نماید.
- بیشتر تیک های عصبی به استرس و اضطراب ربط دارند. ایجاد آرامش از طریق ورزش های تنفسی به مرور زمان این عارضه را کاهش یا برطرف خواهد کرد.
- فرد مبتلا را دعوا و یا مسخره نکنید، به جای آن رژیم غذایی و یا شیوه زندگی او را تغییر دهید.
- بخاطر تیک ها، کودک را از مهمانی یا سایر جمع های اجتماعی محروم ننمایید تا مهارت های اجتماعی اش کاهش پیدا نکند.
- در زمان هایی که کودک تیک دارد به او کم توجهی کنید و وانمود کنید این حرکات را نمی بینید، در زمان هایی که تیک نشان نمی دهد به او توجه و نگاه مثبت کنید و او را نوازش کنید.
- محیط خانه را آرامش بخش نمایید.
- فرزندان از اضطراب والدین خود، اضطراب را دریافت می کنند پس مراقب اضطراب خود بوده و آن را کاهش دهید.
- آموزش مهارت های اجتماعی و تقویت اعتماد به نفس کودک را مد نظر داشته باشید.
- تحقیر، سرزنش و مقایسه کودک با دیگر کودکان را از رفتارهای خود حذف نمایید.
چه داروهایی برای درمان تیک کودکان به کار می روند؟
اولویت درمان تیک کودکان یا اختلالات هم زمان باید بر اساس مشکلات ایجاد شده انجام گیرد. پزشکانی که درمان دارویی را در نظر می گیرند باید از ماهیت نوسان تیک ها و اثراختلالات هم زمان روی نتایج مداخلات آگاه باشند. داروهای مسدود کننده دوپامین اولین خط درمان اختلالات تیک هستند و بیشترین شواهد در خصوص تاثیرشان در مطالعات دوسوکور کنترل شده وجود دارد.
