تشنج در نوزادان چیست؟
تشنج شایع‌ترین علامت آسیب سیستم عصبی مرکزی درنوزادان است. این علامت می تواند ناشی از یک علت زمینه ای مخاطره‌آمیز ولی قابل درمان باشد به طوری که تشخیص زودرس و مداخله مناسب می تواند نجات بخش باشد. تشنج در نوزادان از نظر تصویر بالینی و عوامل ایجاد کننده با کودکان بزرگتر و بالغین متفاوت است. این مسئله ناشی از نارس بودن سیستم عصبی مغز در این دوره است.
تشنج در دوره نخست شایع تر از سایر سنین می باشد به طوری که میزان بروز آن بین ۱/۵ تا ۵/۵ در هزار مورد گزارش شده است. فراوانی تشنج با توجه به سن دوره بارداری و وزن نوزاد در زمان تولد متفاوت است. در یک مطالعه میزان بروز تشنج در نوزادان با سن دوره بارداری کم‌تر از ۳۰ هفته ۳/۹ درصد و در سنین بالاتر از آن ۱/۵ درصد گزارش شده است. در مطالعه دیگر فراوانی تشنج در نوزادان با وزن کم‌تر از ۱/۵ کیلوگرم ۵۷/۵ در هزار و در مواردی با وزن بیش از ۲/۵ کیلوگرم ۲/۸ در هزار بیان شده است. علت این اختلاف فراوانی در مطالعات مختلف مربوط به تفاوت در جمعیت مورد مطالعه و چالش های تشخیص تشنج در این گروه سنی خاص می‌باشد.
علل تشنج در نوزادی
علل متعددی سبب بروز تشنج در دوران نوزادی می‌شوند که این مسئله تا حدود زیادی ناشی از مستعد بودن مغز نارس در این محدوده سنی نسبت به آسیب‌های مختلف است. مهم‌ترین علل تشنج نوزادی عبارتند از:
آنسفالوپاتی هیپوکسیک ایسکمیک
این مورد شایع‌ترین علت تشنج در دوران نوزادی است. به طوری که ۵۰ تا ۶۰ درصد موارد را شامل میشود. در اکثر موارد این عارضه قبل یا حین زایمان اتفاق می‌افتد و تنها در ۱۰ درصد موارد ناشی از علل بعد از تولد می‌باشد. این نوع تشنج عمدتا ۲۴ ساعت اول بعد از تولد و معمولا در طی ۳ روز عارض می‌شوند. بروز تشنج طی چند ساعت اول بعد از تولد می‌تواند ناشی هیپوکسیک ایسکمیک داخل رحمی باشد.
هیپوگلیسمی
هیپوگلیسمی به قند خون کم‌تر از ۴۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر اطلاق میشود. سطحی از گلوکز که سبب بروز تشنج میشود دقیقا مشخص نیست. این عارضه در نوزادان با وزن کم و نوزادان مادران دیابتی شایع تر است. اختلالات همراه هیپوگلیسمی مثل حوادث عروقی مغز و تروما باعث کاهش آستانه تشنج در این نوزادان میشود.طول مدت هیپوگلیسمی شاخص مهمی جهت بروز علائم عصبی است.
هیپوکلسمی
هیپوکلسمی به کلسیم خون کم‌تر از ۷/۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر گفته میشود. هیپوکلسمی می‌تواند ناشی از علل مختلف از جمله آنسفالوپاتی هیپوکسیک ایسکمیک بوده و در مواردی همراه با هیپومنیزیمی و هیپوگلیسمی می‌باشد. هیپوکلسمی دیررس معمولا ناشی از تغذیه با رژیم غذایی با فسفات بالا می‌باشد.
هیپووهیپرناترمی
هیپوناترمی در نوزادان معمولا ناشی از ترشح نابجای هورمون ضد ادارای به دنبال عفونت و ترومای جمجمه می‌باشد و از علل ناشایع تشنج در نوزادی به شمار می‌رود.
حوادث عروقی مغز
حوادث عروقی مغز از نوع ایسکمیک یا خونریزی با منشأ شریانی یا وریدی می‌تواند سبب بروز تشنج در دوران نوزادی شود. خونریزی اطراف و داخل بطنی در نوزادان نارس شایع و در بیشتر از ۴۵ درصد موارد باعث تشنج میشود. خونریزی داخل مغزی در نوزادان نارس معمولا طی ۷۲ ساعت اول تولد عارض میشود.
عفونت‌ها
عفونت‌های قبل و بعد از تولد می‌تواند از علل تشنج نوزادی باشد. عفونت‌های داخل رحمی می تواند سبب آنسفالوپاتی شدید و بروز تشنج در دوران نوزادی شوند. همچنین عفونت‌های اکتسابی پس از تولد از جمله مننژیت، آنسفالیت و آبسه مغز می‌توانند سبب بروز تشنج نوزادی شوند.
مسمومیت و ترک داروها
عفونت‌های قبل و بعد از تولد می‌تواند از علل تشنج نوزادی باشد. عفونت‌های داخل رحمی می تواند سبب آنسفالوپاتی شدید و بروز تشنج در دوران نوزادی شوند. همچنین عفونت‌های اکتسابی پس از تولد از جمله مننژیت، آنسفالیت و آبسه مغز می‌توانند سبب بروز تشنج نوزادی شوند. نوزادان مادرانی که دوران بارداری از داروها و موادمخدر استفاده می‌کنند در معرض توسعه تشنج هستند. تماس داخل رحمی با الکل، هروئین، کوکائین و متادون باعث بروز علائم عصبی در نوزاد از جمله لرزش، تحریک‌پذیری و تشنج میشود. بعضی از داروها در چند روز اول باعث بروز تشنج می‌شوند، در صورتی که موادی مثل متادون باعث بروز تشنج تاخیری تا چند هفته بعد می‌گردند. تزریق اتفاقی داروهای بی‌حس کننده موضعی در حین زایمان به بدن جنین می‌تواند باعث بروز تشنج در نوزاد شود. این نوزادان در چند ساعت اول تولد دچار مشکل تنفسی و قلبی شده و در برخی مواقع به کما می‌روند.
اقدامات تشخیصی بیماری
این اقدامات شامل
نوارمغز (EEG)، نقشه مغزی (QEEG) و تصویربرداری از جمجمه یا MRI بوده و برای پی بردن به علت زمینه ای تشنج، اختلالات همراه با آن و عوارض حاصل از بیماری زمینه ای و تشنج‌ها انجام می‌گیرد.
درمان بیماری
زمانی که تشخیص تشنج توسط
پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب، مطرح و تایید میشود پس از انجام اقدامات حیاتی اولیه، درمان باید با داروهای ضدتشنج آغاز شود.
