استرس در کودکان
استرس در کودکان
بیشترِ ما دوست داریم به دورانِ خوشِ کودکی برگردیم، همان دورانِ بی‌دغدغه، شاد و سرشار از بازی‌های کودکانه. اما انگار فراموش کرده باشیم که آن دوران زیبا و خوش نیز گاهی با استرس همراه بوده است. واقعیت این است که کودکان نیز استرس را تجربه خواهند کرد . عوامل استرس در کودکان متفاوت میباشد؛ تغییر یا نیاز به تطابق با محیط، شروع فعالیتی جدید، تغییرات و وقایعی نظیر مرگ یا بیماری در خانواده و … امکان دارد کودکان را دچار استرس نماید و آنها را تحت فشار قرار بدهند. همراه ما باشید، در این مقاله می‌خواهیم علائم استرس در کودکان و راههای درمان آن را بررسی نماییم .
گاهی کودکان درمورد استرس و مشکلات خود مستقیما صحبت نمی‌نمایند، در این شرایط والدین وظیفه دارشاه که سر صحبت را باز کرده و دریابند که چه چیزی کودک را آزار می‌دهد. در واقع علی‌رغم سکوت، کودکان میل خواهند داشت که والدین به آنها کمک و مشکل‌شان را حل نمایند. برای رفع استرس کودک‌تان، ابتدا باید بفهمید که این استرس نتیجه‌ی کدام تغییرات منفی و ناخوشایندِ زندگی اوست. در مواردی استرس در کودکان می‌تواند خوب و مثبت باشد، اما استرس شدید بر شیوه‌ی تفکر، فعالیت و احساسات کودک اثرات مخربی خواهد گذاشت.
عوامل ایجاد استرس در کودکان چیست؟
گذاشت.کودکان در حین رشد و بلوغ یاد خواهند گرفت که با استرس مواجه شده و به آن واکنش نشان دهند. بسیاری از عواملی که موجب استرس می‌گردد، برای بزرگسالان قابل‌مدیریت میباشد، اما برای کودکان بسیار پیچیده و آزاردهنده‌اند، درنتیجه حتی تغییرات کوچک نیز می‌توانند بر احساس آرامش و امنیتِ کودکان خدشه واردنماید.
موارد زیر از رایج‌ترین عوامل ایجاد استرس در کودکان هستند: نگرانی درمورد تکالیف یا نمرات مدرسه؛ درد، جراحت، بیماری و …؛ حجم فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها در مدرسه، باشگاه و غیره؛ مشکل با دوستان، آزار دیدن و زورگوییِ سایر بچه‌ها یا فشارهایی که از سمت گروه به کودک وارد می‌شود؛ تغییر مدرسه، نقل مکان یا مسائل و مشکلات خانوادگی، بی‌خانمانی و غیره؛ داشتن افکار منفی نسبت به خود؛ تغییرات جسمی و فیزیکی (مثلا در دوره‌ی بلوغ) در دختران و پسران؛ مشکلات خانوادگی مانند طلاق یا جدایی؛ وجود مشکلات و مسائل مالی در خانواده؛ زندگی در منطقه یا خانه‌ای ناامن و …
عوامل ایجاد استرس در کودکان چیست؟
گذاشت.کودکان در حین رشد و بلوغ یاد خواهند گرفت که با استرس مواجه شده و به آن واکنش نشان دهند. بسیاری از عواملی که موجب استرس می‌گردد، برای بزرگسالان قابل‌مدیریت میباشد، اما برای کودکان بسیار پیچیده و آزاردهنده‌اند، درنتیجه حتی تغییرات کوچک نیز می‌توانند بر احساس آرامش و امنیتِ کودکان خدشه واردنماید.
موارد زیر از رایج‌ترین عوامل ایجاد استرس در کودکان هستند: نگرانی درمورد تکالیف یا نمرات مدرسه؛ درد، جراحت، بیماری و …؛ حجم فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها در مدرسه، باشگاه و غیره؛ مشکل با دوستان، آزار دیدن و زورگوییِ سایر بچه‌ها یا فشارهایی که از سمت گروه به کودک وارد می‌شود؛ تغییر مدرسه، نقل مکان یا مسائل و مشکلات خانوادگی، بی‌خانمانی و غیره؛ داشتن افکار منفی نسبت به خود؛ تغییرات جسمی و فیزیکی (مثلا در دوره‌ی بلوغ) در دختران و پسران؛ مشکلات خانوادگی مانند طلاق یا جدایی؛ وجود مشکلات و مسائل مالی در خانواده؛ زندگی در منطقه یا خانه‌ای ناامن و …
رفتار والدین در مواجهه با استرس در کودکان باید چگونه باشند؟
۱. درمورد استرس با کودک حرف بزنید.
۲. به حرف‌های کودک‌تان گوش بدهید.
۳. احساسات خود را درمورد استرس کودک‌تان بروز بدهید.
۴. احساس کودک را با کلمات بیان کنید.
۵. به فرزندتان کمک کنید تا به کارهایش فکر کند.
۶. مشکل را بزرگ نکنید.
۷. عامل استرس را محدود کنید.
۸. حامی و همراه کودک‌تان باشید.
۹. صبور باشید.
دیدن ناراحتی و استرسِ کودک، همیشه برای پدرها و مادرها ناخوشایند بوده است، اما برای حل مشکل باید مقاومت و تلاش نمایید. سعی کنید مهارت حل مسئله را در کودک خود تقویت و او را طوری تربیت نمایید که بتواند در فراز و نشیب‌های زندگی، واکنش‌های درستی داشته باشند. هر وقت لازم بود کودک را آرام نمایید و او را به تلاش برای رفع مشکل تشویق کنید. به جای اینکه خودتان بارِ تمام مشکلات و مسائل کودک را به دوش بکشید، آهسته و پیوسته او را در مسیر رشد و حل مسئله قرار بدهید.
تأثیر استرس بر مغز کودکان
مغز ارگان اصلی برای تجربه استرس و سازگاری با آن است؛ زیرا این مغز است که تهدیدها را پردازش می‌کند و پاسخ رفتاری مناسب را برای فرد تعیین می‌کند. در سال‌های اولیه رشد، یعنی در دوران کودکی مغز به سرعت در حال رشد است و نسبت به آسیب‌های محیطی بسیار حساس است. اگر مغز در این دوران به طور زودهنگام با استرس مواجه شود احتمال دارد در آینده نسبت به استرس‌های زندگی آسیب‌پذیری بیشتری از خود نشان دهد. به این صورت که مدارها و انتقال‌دهنده‌های عصبی مرتبط با اضطراب در فرایند رشد دچار حساسیت افراطی می‌شوند. در نتیجه فرد رویدادها را بیش از اندازه به صورت تهدید تعبیر خواهد کرد.
به دلیل رخ دادن این تغییرات این کودکان معمولاً بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرند. هم‌چنین به دلیل ترشح بیشتر هورمون استرس یا همان کورتیزول بدن آنها از ابتدا سیستم ایمنی ضعیف‌تری را شکل می‌دهد که باعث می‌شود بیماری‌های بیشتری به سراغ فرد بیایند.
زمان مراجعه به دکتر
- اگر مدام به حجم ناراحتی، افسردگی و گوشه‌گیری کودک‌تان اضافه می‌شود؛
- اگر کودک شما دربرقراری ارتباط با خانواده و دوستانش مشکل دارد؛
- اگر کودک شما قادر به کنترل رفتار و خشم خود نیست؛
دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان
کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر بخشنده
