نوشته‌ها

هیدروسفالی

اندازه دورسر کودک

دور سر کودک حین تولد را می دانید؟

بسیاری از والدین دور سر نوزاد خود را با یکدیگر مقایسه می کنند و وقتی دور سر نوزادشان کمتر یا بیشتر باشد نگران می شوند. حال آنکه اندازه دور سر کودک به سن بارداری نوزاد حین تولد بستگی دارد. به طوری که اگر مادر دوره بارداری کامل نه ماهه را طی کرده باشد، اندازه دور سر کودک حدود ۳۳ تا ۳۵ سانتی متر خواهد بود و درحالیکه با بارداری پیش از موعد و تولد نوزاد نارس دور سر کودک حدود ۳۲ و یا کمتر می باشد

هیدروسفالی

رشد دور سر کودک بعد از تولد چگونه است؟

رشد دور سر کودک در شیرخوارگی بسیار سریع رخ می دهد. در طی یک سال اول دور سر کودک ۱۲ سانتی متر رشد می کند که ۹ سانتی متر آن مربوط به ۶ ماه اول و ۳ سانتی متر آن در ۶ ماهه دوم سال اول عمر اتفاق می افتد. پس دور سر کودک باید براساس سن بارداری و سن او محاسبه شود. میزان رشد دور سر کودک به این صورت است که در سه ماهه اول ماهی ۲ سانتی ‌متر به دور سر کودک اضافه می شود. در سه ماهه دوم ماهی یک سانتی ‌متر و در شش ماهگی تا یک سالگی، هر ماه نیم سانتی ‌متر به دور سر کودک اضافه می‌شود.خواب کودکان3

اختلال در رشد دور سر کودک چه نام دارد؟

اگر رشد دور سر کودک کمتر از سیر طبیعی باشد، به آن میکروسفالی گفته می شود. دور سر کوچک، یا میکروسفالی یعنی کوچک بودن اندازه سر در کودکان نسبت به میانگین طبیعی نرمال در آن سن. در میکروسفالی مغز به اندازه کافی رشد نمی کند. دور سر کوچک یک بیماری نیست، اما یکی از علائم مهم ابتلا به بیماری‌های دیگر است. بیماری میکروسفالی یک اختلال نادری است و در ۱ مورد از ۶۲۰۰ تا ۸۵۰۰ تولد زنده اتفاق می‌افتد.

 سندرم شیرخوار شل چیست؟

علت کم بودن رشد دور سر کودک یا میکروسفالی چیست؟

دور سر کوچک یا میکروسفالی علتهای متعددی دارد که شامل عوامل ارثی و محیطی می شوند. درصورت بروز نقص در یک نوع ژنی که در رشد و تحول سلول‌های عصبی نقش اساسی دارد میکروسفالی ایجاد می شود. بالا بودن سطح فنیل آلانین در مادری که به صورت مغلوب، ژن ابتلا به بیماری فنیل کتونوری را داراست و علامت دیگری از این بیماری ندارد؛ موجب بروز میکروسفالی در جنین می شود که ابتلا به این بیماری همراه با عقب ماندگی ذهنی است. عوامل دیگری مانند تماس جنین با اشعه ایکس، داروهای مورد استفاده مادر مانند کورتون و عفونتهای ویروسی مادر همچون آبله مرغان و سرخک می تواند موجب بروز میکروسفالی در نوزاد شود.

دور سر کوچک یا میکروسفالی می‌تواند باعث ناتوانی وسیع گفتاری و حرکتی شود. کودکان مبتلا به دور سر کوچک بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های عصبی دیگر مانند صرع، فلج مغزی، عقب ماندگی ذهنی و ناتوانیهای بینایی و شنوایی قرار می گیرند. در بررسی های دانشمندان آمده است که حدود ۴۵ درصد کودکان مبتلا به میکروسفالی دچار صرع، حدود ۲۰ درصد آنها دچار فلج مغزی و حدود ۵۰ درصد این بیماران دچار عقب ماندگی ذهنی هستند.

نوزاد شیرخوار

علت افزایش رشد دور سر کودک چیست؟

وقتی بر اساس جدول استاندارد، دور سر کودک بیش از ۲ انحراف معیار بالای حد متوسط برای همان سن، جنس و نژاد باشد، می گوییم این کودک ماکروسفالی دارد. تقریباً ۲ درصد جمعیت طبیعی، ماکروسفالی دارند ولیکن یافته غیرطبیعی در مغزشان یافت نمی شود.  به عبارتی بزرگی اندازه دور سر کودک می‌تواند به شکل یک صفت ارثی از سوی پدر و مادر به فرزندان منتقل شود. علل دیگر ماکروسفالی شامل خونریزی یا توده داخل مغزی، تجمع مایع داخل مغزی، عفونت های مغزی، تجمع خون در پرده‌های مغزی، ضخیم شدن استخوان‌های جمجمه یا ذخیره غیرطبیعی مواد چربی یا موکوپلی ساکارید در مغز، کم کاری تیرویید، کمبود ویتامین D و بیماریهای ارثی و ژنتیک علل بزرگی دور سر کودک هستند.

هیدروسفالی

در اختلال اندازه دور سر کودک چه ارزیابی باید انجام شود؟

روند تشخیص اختلال اندازه دور سر کودک به این صورت است که پس از آزمایش فیزیکی و ارزیابی محیط دور سر، سابقه پزشکی خانوادگی و اندازه سر والدین را می‌سنجند و نمودار رشد سر در طول زمان را تهیه می‌کنند. پزشک اعصاب کودکان نیز می‌تواند برای ارزیابی وجود یا دلیل تاخیر در رشد از سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)، MRI (تصویر برداری با رزونانس مغناطیسی) یا آزمایش خون استفاده نمایند. سی تی اسکن و MRI نیز اطلاعاتی در خصوص وجود عفونت در رحم که ممکن است باعث تغییرات ساختاری مغز شده باشد، در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان

هیدروسفالی

میکروسفالی وماکروسفالی چیست؟

اختلالات استخوانی شدن جمجمه مادرزادی جمجمه

اختلالات مادرزادی جمجمه می تواند به علت اختلالات اولیه استخوان و یا ناهنجاری های سیستم عصبی مرکزی همراه بیماری های سیستمیک باشد. بسیاری از بیماری های استخوانی که استخوان های جمجمه را درگیر می کنند، همراه اختلالات اسکلتی هستد. اختلالات استخوانی شدن جمجمه شامل ماکروسفالی و میکروسفالی می باشد.

میکروسفالی و ماکروسفالی

میکروسفالی

میکروسفالی با اندازه گیری دور سر که از ناحیه پیشانی تا برجستگی اکسی پیتال گرفته می شود مشخص می گردد که پایین تر از دو یا بیشتر انحراف معیار برای سن، جنس و نژاد مشخص می شود. این تعریف جای بحث دارد. چون ۱/۹ درصد کودکان سالم در زمان سن مدرسه اندازه دور سر پایین تر از دو انحراف معیار از منحنی دارند. یعضی از خانواده ها با هوش طبیعی میکروسفالی با قد کوتاه به صورت انتقال غالب یا مغلوب دارند. معمولا پزشکان فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان در بررسی های علل میکروسفالی علل ژنتیک، ساختمانی و سایر علل را مندنظر دارند.

میکروسفالی و ماکروسفالی

ماکروسفالی

ماکروسفالی به مواردی اطلاق می شود که اندازه دور سر بیش از دو انحراف معیار استاندارد متوسط برای سن، جنس، نژاد و سن دوره بارداری باشد. این یک بیماری نیست بلکه یک علامت با علل متفاوت بر حسب سن می باشد. اندازه دور سر بایستی به هیدروسفالی، بیماری های ذخیره ای، سندروم های نوروکوتانه، اختلالات مادرزادی سرشتی و در مواردی ماکروسفالی خانوادگی توجه نمود.

میکروسفالی و ماکروسفالی

بیمار و خانواده وی بایستی از نظر آنژیوما، لکه های شیرقهوه ای و ندول های زیرجلدی معاینه شوند. همچنین دور سر در هر دو والد اندازه گیری شود. در مواردی که هیدروسفالی متوقف شده و والدین دور سر بزرگ دارند بایستی تحت نظر گرفته شوند. در مواجه با ماکروسفالی بایستی به علل، هیدروسفالی، ضایعات فضاگیر داخل جمجمه ای، عفونت های داخل رحمی و سایر علل از جمله نوع خانوادگی که یک حالت طبیعی است توجه شود.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان 

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده