اختلالات استخوانی شدن جمجمه مادرزادی جمجمه

اختلالات مادرزادی جمجمه می تواند به علت اختلالات اولیه استخوان و یا ناهنجاری های سیستم عصبی مرکزی همراه بیماری های سیستمیک باشد. بسیاری از بیماری های استخوانی که استخوان های جمجمه را درگیر می کنند، همراه اختلالات اسکلتی هستد. اختلالات استخوانی شدن جمجمه شامل ماکروسفالی و میکروسفالی می باشد.

میکروسفالی

میکروسفالی با اندازه گیری دور سر که از ناحیه پیشانی تا برجستگی اکسی پیتال گرفته می شود مشخص می گردد که پایین تر از دو یا بیشتر انحراف معیار برای سن، جنس و نژاد مشخص می شود. این تعریف جای بحث دارد. چون ۱/۹ درصد کودکان سالم در زمان سن مدرسه اندازه دور سر پایین تر از دو انحراف معیار از منحنی دارند. یعضی از خانواده ها با هوش طبیعی میکروسفالی با قد کوتاه به صورت انتقال غالب یا مغلوب دارند. معمولا پزشکان فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان در بررسی های علل میکروسفالی علل ژنتیک، ساختمانی و سایر علل را مندنظر دارند.

ماکروسفالی

ماکروسفالی به مواردی اطلاق می شود که اندازه دور سر بیش از دو انحراف معیار استاندارد متوسط برای سن، جنس، نژاد و سن دوره بارداری باشد. این یک بیماری نیست بلکه یک علامت با علل متفاوت بر حسب سن می باشد. اندازه دور سر بایستی به هیدروسفالی، بیماری های ذخیره ای، سندروم های نوروکوتانه، اختلالات مادرزادی سرشتی و در مواردی ماکروسفالی خانوادگی توجه نمود.

بیمار و خانواده وی بایستی از نظر آنژیوما، لکه های شیرقهوه ای و ندول های زیرجلدی معاینه شوند. همچنین دور سر در هر دو والد اندازه گیری شود. در مواردی که هیدروسفالی متوقف شده و والدین دور سر بزرگ دارند بایستی تحت نظر گرفته شوند. در مواجه با ماکروسفالی بایستی به علل، هیدروسفالی، ضایعات فضاگیر داخل جمجمه ای، عفونت های داخل رحمی و سایر علل از جمله نوع خانوادگی که یک حالت طبیعی است توجه شود.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان 

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده 

درمان عدم توجه و تمرکز در کودکان

از میانه قرن نوزدهم در سال ۱۸۴۵ که هنری هوفمن بیماری نقص توجه تمرکز و پرتحرکی یا بیماری بیش فعالی را تشخیص داد تا کنون میزان شیوع این بیماری رو به افزایش بوده است. در قرن بیس و یکم با رشد فزاینده علم و تکنولوژی، تحصیل و علم و مهارت آموزی فرزندانمان برای آینده آنها و کشورمان بسیار مهم و حیاتی است. آنچه برای قدرت فراگیری دانش آموزان مهم است، قدرت تمرکز و توجه برای افزایش یادگیری است.

آیا شیوع اختلال توجه و تمرکز در کودکان بالا است؟

آمار مربوط به اختلال توجه و تمرکز در جوامع و نژاد ها و فرهنگ های مختلف متفاوت است. به طور میانگین حدود ۷ تا ۱۰ درصد کودکان به عدم توجه و تمرکز مبتلا هستند. در بسیاری از موارد اولین بار بعد از سن سه سالگی، معلم و مربی در مهد کودک یا مدرسه از اختلال تمرکز یا حواس پرتی کودک شکایت می کند. بیش فعالی یکی از شایع ترین و جدی ترین مشکلات عصبی رایج در سنین کودکی و نوجوانی شناخته می شود. در حال حاضر حدود سه میلیون کودک در سراسر جهان برای مشکلات کمبود توجه و تمرکز از دارو استفاده می کنند. در ۳ تا ۴ درصد کودکان مدرسه ای و ۴ درصد بزرگسالان بیماری بیش فعالی شایع است.

پسران بیش از سه برابر دختران علایم بیماری بیش فعالی را بروز می دهند. اگرچه در بعضی از بررسی ها ثابت شده است که میزان شیوع این بیماری در پسرها و دخترها مساوی است ولی دخترها علایم پرتحرکی  و پرخاشگری را از خود نشان نمی دهند و به همین علت تشخیص داده نمی شوند. در بیماری بیش فعالی که شامل دو اختلال نقص توجه و تمرکز و پرتحرکی می شود، بیماری عدم توجه و تمرکز در دختران و بیماری پرتحرکی و پرخاشگری در پسران بیشتر دیده می شود.

علت اصلی عدم توجه و تمرکز چیست؟

تحقیقات متعددی برای یافتند علت نقص توجه و تمرکز انجام شده است. پیامرسان عصبی دوپامین در بافت مغزی نقش مهمی در بخشهایی از مغز مانند ناحیه فرونتال و هیپوکامپ برای انتقال پیامهای داخل مغزی و ایجاد تمرکز دارد.

در خانواده هایی که نظم مشخصی در ساعت خواب و خوراک خانواده وجود ندارد، یعنی خانواده زمان خاص و تعیین شده ای برای خواب و خوراک وعده های غذایی ندارند، کودکان خواب مفید بسیار کمی را تجربه می کنند و همین امر موجب می شود که بیشتر با مشکل عدم توجه و تمرکز رو به رو باشند. متوسط خواب کودک حتما باید حداقل ۸ ساعت باشد و کودکانی که کمتر از این میزان مشخص شده می خوابند، به مراتب میزان دقت و توجه و تمرکز پایین تری نسبت به همسن و سالاهای خود خواهند داشت.

یکی علت مهم دیگر در بروز نقص توجه و تمرکز، تماشای بیش از حد تلویزیون و بازی های کامپیوتری است. اگر این بازی های انتخاب شده در زمان و محدوده مشخص و به صورت برنامه ریزی شده به کودک ارائه شده باشد اشکال بالینی خاصی ندارد اما مشکل و شروع مشکلات از زمانی بوجود می آیند که کودک زمان بسیار طولانی را برای بازی رایانه ای صرف می کند یا بازیهای نامناسب سن خود را انجام می دهد.

آیا روشی برای تشخیص عدم توجه و تمرکز وجود دارد؟

امروزه از نوار مغز سه بعدی یا QEEG برای تشخیص عدم توجه و تمرکز استفاده می شود. یافته نوار مغز سه بعدی در اختلال توجه و تمرکز به صورت افزایش امواج مغزی تتا با فرکانس کمتر در مقایسه با امواج بتا با فرکانس بالاتر می باشد. به عبارتی امواج کند تر در مغز بیماران بیش فعال بیشتر می باشد. مکان با امواج مغزی کند تر تتا در بیماری بیش فعالی نیز مشخص شده است. شواهد نشان می دهد بیشترین درگیری مغزی با امواج کند در منطقه فرونتال و منطقه مرکزی میانی است. با انجام نقشه مغزی می توان تشخیص بیش فعالی با نوار مغز را انجام داد.

درمان عدم توجه و تمرکز چیست؟

یکی از درمانهای جدیدی که به تازگی از طرف مجامع علمی برای درمان عدم توجه و تمرکز مورد تأیید قرار گرفته است، روش نوروفیدبک می باشد. طی سالهای گذشته برای درمان عصبی رفتاری کودکان بیش فعال مبتلا به کمبود توجه و تمرکز از نوروفیدبک استفاده می شود و اولین و پرکاربردترین اختلالی که با درمان نوروفیدبک صورت می گیرد، اختلال بیش فعالی است. در اثر تحقیقاتی که درباره روش درمانی نوروفیدبک در درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی و کمبود توجه انجام شده در بیشتر موارد بهبودی حاصل شده و اثرات آن در اغلب موارد طولانی مدت می باشد. همچنین از فواید این روش می توان به درگیر بودن کودک در روند درمان اشاره کرد.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده 

بیش فعالی یا ADHD چیست؟ 

اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) الگویی از مشکلات است که معمولا در کودکی ایجاد می شوند. اولیای مدرسه عموما مشخصات زیر را گزارش می کنند.
بیش از حد معمول فعالیت و تحرک دارد.
دائم حواسش پرت می شود. نمیتواند حتی برای مدت کوتاهی مشغول یک کار ثابت باشد.
تکانشی است یعنی بدون فکر و ناگهانی دست به کاری می زند. به راحتی پریشان شدن به واسطه چیزهای نامربوط و بی اهمیت
تمرکز کردن برایش خیلی سخت و دشوار است. بی قراری و بی تابی ، عدم داشتن صبر در هر زمینه ایی
فراموش کردن فعالیت های روزانه
داشتن حالت مود ثابت
به دلیل در گیر شدن با مشکلات فراوان درمان فوری توسط پزشک فوق تخصصی مغز و اعصاب کودکان در اولویت قرار دارد .

قوانین مهم در تغذیه بیش فعالی

اختلال ای دی اچ دی یا همان بیش فعالی مسئله ای است که بسیاری از والدین برای رفع آن مدام راه حل جستجو می کنند ، راه حل هایی که بایستی حتما توسط متخصص و پزشک ارائه شود.یکی از این راه حل ها برنامه غذایی و تغذیه بیش فعالی است که حذف و اضافه کردن برخی موراد به روند طبیعی آن تا حد قابل توجهی کارساز خواهد بود.

تغذیه بیش فعالی
برخی مشکلات هستند که اغلب از دوران کودکی شروع می شوند و در نوجوانی و سنین بالا گسترش می یابد . این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد :
این علائم بالا اکثرا با استفاده از داروها درمان می شوند که استفاده از این داروها می توانند در کاهش و بهبودی این علائم موثر باشند . با این حال ، مواد غذایی نیز می توانند نقش مهمی در مدیریت این علائم داشته باشند .
در تغذیه بیش فعالی ،مواد غذایی که نباید بخورید:
۱-شکر:
مشکل این است که شکر اضافه شده در غذاهای فرآوری شده خطری برای سلامتی شما است. مصرف زیاد قند و شکر باعث افزایش شدید در میزان قند خون می شود، که این بالا رفتن قند خون سبب کاهش انرژی و خستگی می شود و انسان بد خو هم می شود و اینچنین اشخاصی ولع قند خوردن دارندو افزایش چشمگیر خوردن قند منجر به مشکلات افزایش وزن ، از جمله دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی، و بیماری آلزایمر می شود به گفته کارشناسان، شکر، چربی نیست، ولی علت اصلی اپیدمی چاقی است
معمولا وقتی که ما در مورد قند و شکر صحبت می کنیم، یعنی از نیشکر بدست آمده. قند از دسته ساکارز شناخته شده است. ساکارز ترکیبی از ۵۰ درصد قند و ۵۰ درصد فروکتوز است. قند و فروکتوز در بدن پردازش متفاوت دارند. پردازش این دو سلامتی انسان را تحت تاثیر قرار می دهد و عواقب جبران ناپذیری دارد.

۲- گلوتن :
گلوتن از خانواده پروتئین‌ها است و در غلاتی مانند گندم، چاودار و جو یافت می‌شود که گندم جزو پر مصرف‌ترین عضو خانواده غلات‌ها است. دو پروتئین اصلی موجود در گلوتن، گلوتنین و گلیادین است. گلیادین عامل مخرب و منفی برای سلامتی به حساب می‌آید. گلوتن باعث کش آمدن خمیر و ترد شدن بافت فراورده نهایی می‌شود. جالب است بدانید که نام گلوتن از خاصیت چسبناکی خمیر مرطوب گرفته شده است. پس رژیم غذایی می تواند به بهبود بیماری کمک کند.

لبنیات :برخی افراد نیز به لبنیات آلرژی دارند . اگر بدن شما به لبنیات حساسیت دارد ، خوردن لبنیات می تواند بر روی مغز شما تاثیر بگذارد و منجر به علائم بالا در شما شود . پس یک رژیم با محدودیت لبنیات را امتحان کنید و ببینید که واکنش بدن شما در این امر چه خواهد بود .

۳-غذاهای رنگی :
غذاهایی که از رنگ های خوراکی در آن استفاده شده است چه برای افرادی که علائم بالا را دارند و چه کسانی که علائم بالا را ندارند توصیه می شود از خوردن آنها اجتناب کنید چرا که این مواد غذایی بسیار مضر هستند و می توانند سلامتی را به خطر بیندازند .
۴-مکمل های مصنوعی :
شیرینی های مصنوعی بسیاری از علائم سلامتی را به مرور زمان از بین می برند . همچنین تحقیقات نشان داده اند که شیرین کننده های مصنوعی – شیمیایی می توانند در فیزیولوژی تاثیربگذارند که این منجر به آسیب رساندن به مغز می شود بنابراین از این شیرینی های مصنوعی – شیمیایی باید خودداری نمایید .
موادغذایی که باید از آن ها استفاده نمایید

۱-غذاهایی که حاوی امگا ۳ هستند :
سعی کنید از چربی های خوب و سالم مانند امگا ۳ استفاده کنید تا بدن و ذهن سالمی داشته باشید و این چربی ها برای بدن ضروری هستند . مطالعات نشان داده اند که استفاده از امگا ۳ می تواند در بهبودی حافظه موثر باشد .
مواد غذایی مانند آووکادو ، گردو و سبزیجات که تعدادی از مواد غذایی هستند که حاوی امگا ۳ هستند و می توانند برای سلامتی مفید باشند . سعی کنید میزان چربی های مضر را تا حد امکان کاهش دهید چرا که ممکن است سلامتی شما را به خطر بیندازند که در غذاهای فست فود یافت می شوند .

۲-غذاهای غنی از آهن :
با توجه به مطالعاتی که در سال ۲۰۰۴ صورت گرفت ، کمبود آهن می تواند منجر به علائمی که در ابتدای مقاله به شما گفتیم می شود . پس مواد غذایی که حاوی آهن می باشند را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا سالم تر بمانید وبرخی از این مواد غذایی عبارتند از اسفناج ، عدس ، کنجد و …اسفناج

۳-غذاهای غنی از پروتئین
پروتئین ها توانایی افزایش تمرکز و بالانس کردن سطح قند خون را دارند .همچنین به مغز نیز کمک می کند و به نحوی در عملکرد آن موثر است . بنابراین از غذاهایی چون عدس ، لوبیا ،سبزیجات به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا میزان پروتئین بدنتان تامین شود
۴-غذاهای پروبیوتیک :
چه غذاهایی حاوی پروبیوتیک ها هستند ؟
ماست :
ماست حاوی باکتری های مفید متنوعی می باشد که می تواند دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی عروقی ، آلرژی ها و مشکلات تنفسی و همچنین سلامت دندان و استخوان را بهبود ببخشد .
دیگر مواد غذایی مثل شیر، پنیر نرم ، نان ، سویا ، سبزیجات و خیار نیز حاوی پروبیوتیک می باشند .
پروبیوتیک ها
کفیر:کفیر موجود در شیر گاو حاوی پروبیوتیک بالایی می باشد و همچنین در غلات نیز وجود دارد که حاوی پروبیوتیک های مخمری است و همچنین می تواند عفونت ها، مشکلات گوارشی و استخوانی را بهبود ببخشد .

کلم رنده شده آب پز :
این ماده حاوی لاکتیک اسید می باشد که یکی از قدیمی ترین غذاهای سنتی در کشورهای مختلف مخصوصا اروپا می باشد. این غذا علاوه بر فیبر بالا حاوی آهن ، ویتامین سی، ب و کا می باشد .
کیمچی :
کیمچی یک غذای معروف کره ای و بسیار تند است که در آن از سبزیجات مختلفی مثل کلم استفاده شده و ادویه آن سیر، زنجبیل ، فلفل تند و نمک می باشد . کمیچی همچنین حاوی باکتری لاکتیک اسید است که گوارش فرد را بهبود می بخشد.
چای سبز
چای سبز نیز یکی از نوشیدنی های مفید حاوی باکتری و مخمر است که در بسیاری از نقاط جهان مصرف می شود و حاوی پروبیوتیک بالایی می باشد .
خیار شور
خیار شور به خیاری گفته می شود که درون آب و نمک قرار گرفته است و حاوی باکتری لاکتیک اسید می باشد که می تواند سیستم گوارشی را بهبود ببخشد . این ماده کالری پایینی دارد و حاوی مواد مغذی ضروری و ویتامین کا می باشد .

پروبیوتیک ها چگونه باید مصرف شوند ؟
باید این را به خاطر داشته باشید که تمام میکرو ارگانیسم ها با یکدیگر متفاوت هستند و از طرفی مصرف آن ها یک طرف قضیه است و باید به یاد داشته باشید که این باکتری ها می توانند در بدن شما زنده بمانند . پس بهتر است که این انتخاب را به پزشک محول کنید تا بتواند دز مناسب و نوع مناسب پروبیوتیک ها برای شما تجویز کند
خوردن غذاهای پروبیوتیک بر سلامت مغز و روده بسیار موثر هستند . اگر شما در روده دچار مشکل شده اید توصیه می شود از غذاهای پروبیوتیک در رژیم غذایی خود اضافه کنید .
۵-غذاهای حاوی ویتامین B
استفاده از ویتامین B در کاهش علائمی که در ابتدای این مقاله به شما بیان کردیم بسیار موثر هستند . این ویتامین ها میزان متابولیسم کربوهیدرات را تنظیم می کنند و در عملکرد سیتسم عصبی موثر خواهند بود .
منابع غذایی مهم حاوی ویتامین گروه Bعبارتند از:
: B1پسته ، ماهی ، ارده ، لوبیا
B2: هویج ، شیر ، پنیر ، بادام
B3: تخم مرغ ، چغندر ، کرفس
B5:پودر آب پنیر، قارچ ، کلم بروکلی
B6:سبوس برنج ،سیر ، ملاس و شربت سور گوم
B7: برگ چغندر ، زرده تخم مرغ ، مخمر از منابع ویتامینی ( کروم )
B9:آووکادو ، مارچوبه ، سبزیجات برگ سبز سرشار از اسید فولیک هستند.
B12: جگر ، گوشت بوقلمون ، گوشت گوسفند ،مرغ
و نکته آخر اینکه برای کاهش هزینه های درمان در آینده نیازمند توجه بسیار جدی به موضوع تغذیه و تاثیر آن در درمان و پویایی کودکانمان هستیم.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده