پرسش از شما ، پاسخ از دکتر محمد کاظم بخشنده ، فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان

کلینیک مغز و اعصاب دکتر بخشنده همواره و در همه حال مراعات حال بیماران را در اولویت کار خود قرار داده و راستای این امر و به دلیل سوالات زیاد شما عزیزان در مورد پیش فعالی کودک دلبندتان ، این پست را در سایت قرار می دهیم.

سوال : کودک من دچار پیش فعالی است، آیا نیاز به دارو درمانی است؟!

پیش فعالی دارای طیف مختلفی است، برخی از کودکان برای کمک به کاهش احساسات دشوار ناشی از ADHD به درمان نیاز دارند. به عنوان مثال ، کودکان ممکن است اعتماد به نفس خود را از دست بدهند یا احساس کنند که دیگران را ناامید می کنند. برخی از کودکان افسرده ، مضطرب ، عصبانی و پرخاشگر یا ناامید می شوند اما برخی دیگر این علائم را بسیار کمتر نشان می دهند.

دارو درمانی نیز برای کمک به بهبود شرایط موجود در کودکان کمک بسیار مهمی می کند. داروهای پیش فعالی نیز انواع مختلفی دارند که با توجه به علائم موجود در کودک از آنها استفاده می شود.

سوال : آیا کودک من بدون مصرف این داروها یا بدون مراجعه به پزشک دچار مشکلی در آینده خواهد شد ؟

به طور قطع در صورت عدم دریافت کمکهای پزشکی و پیراپزشکی کودک شما دچار اختلالاتی از جمله ارتباط سالم و صحیح با همسالان خود ، خواهد بود.

کودک شما در حرف زدن و گوش دادن متناسب با شرایط دچار اشکال خواهد بود، بازی هایی که دیگر همسالانش انجام می دهند را نمی پسندد و در واکنش به آنها با پرخاشگری و سرکشی رفتار می کند. در انجام فعالیت های مدرسه دچار اختلال و اشکال است و آموزش های مهارتهای اجتماعی را نمی پذیرد و به طور کلی در یک جمله ، از پیروی کردن قوانین و مسئولیت های فردی و اجتماعی سر باز می زند وتابع چهار چوب و وظایف خود نیست.

سوال : من به عنوان پدر یا مادر ، چه وظایفی در راستای بهبود شرایط کودکم خواهم داشت؟

پاسخ به این سوال چه به لحاظ جنبه پزشکی و درمان و چه به لحاظ فعالیت در حوزه روانشناسی و روان شناختی و حتی تغذیه ایی، دارای ابعاد وسیعی است.به شما توصیه می کنم ، نحوه رفتار یا کودک پیش فعال که در همین سایت موجود است مطالعه بفرمایید.

سوال : آیا نوار مغز پیش فعالی را نشان می دهد؟

برای تشخیص نهایی و قطعی در مورد ADHD باید از کودک نوار مغز گرفته شود ،پزشک با بررسی EEG از مغز کودک می تواند با قطعیت نسبت به درمان اقدام کند.

کودک من هر روز چند ساعت می تواند با تبلت خود بازی کند؟

شاید این سوال برای شما نیز پیش آمده باشد که کودک دلبندتان چه مدت زمانی را مجاز به استفاده از تبلت یا گوشی هوشمند می باشد؟

در ادامه با کلینیک دکتر محمد کاظم بخشنده همراه باشید . . .

کودکان پیش دبستانی (۴ تا ۷ سال)با تعامل با جهان پیرامون خود یاد می گیرند و کشف می کنند، آنها باید از نظر بدنی فعال باشند ، برای دویدن ، بالا و پایین پریدن و بازی در زمین بازی!

آنها باید زمان لازم برای خلاقیت ، کشف مسائل و استفاده از تخیلات خود از طریق بازی را داشته باشد.  زمان گذراندن با صفحه نمایش (مانند تلویزیون ، رایانه لوحی یا تلفن هوشمند) می تواند به تقویت یادگیری و ترویج بازی خلاقانه هنگام انتخاب برنامه ها ، بازی ها و برنامه های آموزشی کمک کند. اما سپری کردن زمان زیاد با تبلت یا گوشی های هوشمند، ممکن است منجر به مشکلات یادگیری و خواب شود و احتمال چاقی کودک را نیز افزایش می دهد.

به همین دلیل ، آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می کند که مدت زمانی را که کودکان پیش دبستانی در مقابل صفحه نمایش می گذرانند ، محدود کنید.  توصیه خوبی است ! اما در دنیای امروز ، دور نگه داشتن بچه ها از تلویزیون ، تبلت ، رایانه ها ، تلفن های هوشمند و سیستم های بازی که آنها می بینند ، ممکن است بسیار سخت باشد.  به همین دلیل والدین باید محدودیتهای زمانی برای مدت زمانی که فرزندانشان در مقابل صفحه نمایش می گذرانند ، تعیین کنند.

در اینجا با چند سوال بزرگ مواجه هستیم :

درمورد استفاده ازتبلت یا گوشی هوشمند، بیش ازچند ساعت، زمان زیادی محسوب می شود؟!

کودکان پیش دبستانی( ۲ تا ۵ ساله) می توانند روزانه به مدت ۱ ساعت ، برنامه های آموزشی با کیفیت بالا را تماشا کنند.  البته این قاعده یک استثنا دارد و آن هم چت های تصویری با پدربزرگ و مادربزرگ یا سایر دوستان خانوادگی است که سبب تعامل با کیفیت با دیگران می شود و برای سلامت روان نیز مفید است.

• نکته بسیار مهم این است که باید در مورد این قوانین فرزندانتان رابه خوبی متقاعد کنید، یک مثال خوب برای محدودیت ها تعیین کنید و در مورد آن با فرزند خود صحبت کنید.

برای موفقیت در این اهداف و قوانین باید مکمل های موثری بکار گرفت، از جمله چند پیشنهاد مفید را باهم مرور می کنیم :

در زمان نمایش با بچه های کوچک خود همراه باشید و با آنها ارتباط برقرار کنید. این می تواند به معنای انجام یک بازی آموزشی با فرزندتان یا صحبت در مورد چیزی باشد که با هم در یک برنامه تلویزیونی یا ویدئو مناسب سن خود می بینید.

قبل از تهیه بازی برای فرزند خود ، درباره بازی ها و برنامه ها تحقیق کنید. هزاران برنامه و بازی ادعا می کنند که آموزشی هستند ، اما همه آنها آموزشی نیستند! به صورت آنلاین جستجو کنید تا ببینید مربیان و پزشکان کدام را بهترین می دانند ودر صورت امکان ، قبل از اینکه کودک شما با این محتوا آشنا شود شما خودتان آن را امتحان کنید.

زمان بازی زیادی را در روز برای کودک خود برنامه ریزی کنید. زمان بازی برای یادگیری و ایجاد خلاقیت مهم است. کودکان پیش دبستانی باید وقت داشته باشند که هر روز دور از صفحه نمایش بازی کنند. زمان زیادی را برای یادگیری عملی و تعامل با مراقبین و دوستان خود برنامه ریزی کنید. همچنین ، مطمئن شوید که فرزند شما هر روز از نظر جسمی فعال است و خواب زیادی دارد.

هنگام غذا خوردن و حداقل ۱ ساعت قبل از خواب ، صفحه نمایش را خاموش کنید. تلویزیون و سایر وسایل برقی را از اتاق خواب بچه ها دور نگه دارید. مثال خوبی بگذارید. در صورت عدم استفاده از تلویزیون و سایر صفحه ها را خاموش کنید.

منبع :

Reviewed by: Mary L. Gavin, MD , januray 2021 www.kidshealth.org

تیک عصبی چیست؟

این اختلال عموما به شکل حرکات و یا اصوات غیر ارادی به طور ناگهانی و تکراری و متناوب ، به دنبال یک حس  ناخوشایند در بدناتفاق می افتد .این اختلال به طور عمده در کودکی رخ میدهد.

بر اساس یافته های بالینی این اختلال بسیار خطرناک نیست اما به مرور زمان تمام زندگی عادی شخص را تحت تاثیر قرار می دهد ،که ج هت پیگیری آن حتمت باید به پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه کرد.

شیوع :

۲ تا ۲۵ در صد از جامعه آماری کودکان در سنین مدرسه از این عارضه رنج می برند.

طبقه بندی انواع تیک :

Simple phonic tics1-..تیک های صوتی ساده :

با علائمی مانند سرفه کردن ، خرخر کردن، خرناس کشیدن ، صاف کردن گلو ، تکراریا صدا ظاهر می شوند.

Complex phonic tics2- تیک های صوتی مرکب :

،    Coprolalia، بد دهنی  lexilalia ، مکررخوانی  Palilaliaبا علائمی همچون تکرار واژه ها ، هرزه گویی ،مکرر گویی

یا تکرارواژه های رکیک ، تغییر مکرر لحن گفتار ، سوت زدن ، خندیدن ، فریاد کشیدن های ناگهانی وجود دارند.

Simple motor tics   ۳- تیک های حرکتی ساده :

در ظاهر شبیه به حرکات عادی بدن می باشد . اما با این تفاوت که نمی توان تیک های حرکتی را کنترل کرد . این تیک ها در کل به شکل های چشمک زدن ، پرتاب کردن سر ، بالا انداختن شانه ، و با زکردن دهان وجود دارد .

Complex tics4 – اختلال تیک حرکتی مرکب :

به شکل های رفتار های لمسی ، بوئیدن اشیا ، حرکات آرایشی ، پژواک رفتار وجود دارد .

۵ – اختلال صوتی – حرکتی توره :

مشهورترین این نوع سندرم توره است . این یک اختلال نورو بیولوژیک است . افراد به طور مکرر حرکات یا صدایهای غیر قابل کنترلی از خود بروز می دهند.

مهمترین ویژگی اختلال توره ، وجود تیک های حرکتی چند گانه همراه با بیش از یک تیک صوتی است .

شروع اختلال قبل از ۱۸ سالگی و بر اساس پژوهش های صورت گرفته بین ۲ تا ۱۰ سالگی اتفاق  می افتد .

علل

در مورد علل به وجود آمدن تیک نظریه های مختلفی وجود دارد که پایه و اساس بسیاری از درمان هاست .

۱-. دیدگاه تحلیل روانی :

اعتقاد این گروه بر این است که تیک نتیجه یک حادثه بسیار دردناک روانی است . و یا تعدادی نیز عقیده دارند که تیک دراثر جابجایی تکانه های جنسی و خصومت آمیز است که این مرحله از رشد در شخصیت وی کاملا شکل نگرفته و به بلوغ نرسیده است.

۲- دیدگاه یادگیری :

در این دیدگاه اعتقاد به دو مدل الف : پاسخگر و ب : کنشگر وجود دارد .

الف : بر اساس مدل پاسخگر ، تیک ها ممکن است ، پاسخ های اجتنابی شرطی شده برای تقلیل تنش هایی باشد که اساسا در موقعیت های ضایعه گر روانی ظاهر گردیده اند . بر این اساس تیک به دیده یک عادت آموخته شده تحلیل می شود.

ب : مدل کنشگر :

بر اساس این مدل تیک ها پاسخ های آموخته شده ای هستند که از طریق تقویت کننده های محیطی به وجود آمده اند.

۳- دیدگاه پزشکی :

در این دیدگاه شرط اصلی تشخیص ، بررسی ویژگی های بالینی و ثبت شرح حال بیمار است . بر اساس این دیدگاه تیک تحت تاثیر دو عامل وراثت و محیط است .

الف – سبب شناسی ژنتیکی :

نوع و شدت اختلال ممکن است از نسلی به نسل دیگر و از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد . تاثیر پذیری از جنس مونث ۷۰ در صد از جنس مذکر ۹۹ درصد است .

در اختلال توره ،تاثیر زنتیک از محیط بیشتر است .

ب  -سبب شناسی محیطی ( عوامل نورو شیمیایی و نورو آناتونیک ) :

متخصصان بر مبنای تحقیقات صورت گرفته اذعان می دارند که نتیجه اختلال توره ، نتیجه اختلال در سوخت و ساز است که موجب بد کارکردی آنزیم یا انتقال دهنده های عصبی مرکزی است.

عواملی که باعث توقف روند درمان می شوند عبارتند از :

استرس شدید – تمرکز روی مشکل ، اضطراب ، ملامت شدید ، خستگی ، هیجان زدگی

نکته پایانی :

درمان اختلال تیک بسیار ضروری است . از مجموعه عواملی که باعث شده است در این مجال راجع به شیوه های درمان بحث نشود این است که پروسه درمان کاملا تخصصی است و در اختیار پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان . امروزه بسیار می شنویم و می بینیم که بسیاری از اولیا با تجویز سرخود دارو آسیب های زیادی را بر پیکره رنجور این هدیه های آسمانی وارد می کنند که کاملا جبران ناپذیر است . پس برای بهبودی و برگشت کودکانمان به زندگی عادی ، قبل از اتلاف وقت ، و جلوگیری از آسیب های بیشتر ، به پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه کنیم .

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و فلوشیپ نوروماسکولار از ژاپن

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده 

اندازه طبیعی دور سر نوزاد حین تولد چقدر است؟

یکی از سوالات متداول در میان والدین که اغلب نگرانی زیادی را نیز در آنها ایجاد می کند، مقایسه دور سر نوزاد خود با نوزادان همسن و شکایت از علت تفاوت در دور سر آنها است. دور سر یک نوزاد و میزان رشد آن معیار بسیار مهمی از سلامت و رشد مغزی کودک محسوب می شود. اندازه دور سر به معنای اندازه گیری خطی است که از وسط پیشنی تا برجستگی پس سر نوزاد می باشد و توسط متر های پلاستیکی یا پارچه ای انجام می شود.

اندازه طبیعی و نرمال دور سر نوزاد حین تولد نسبت به سن حاملگی نوزاد متغیر و متفاوت می باشد. اگر نوزاد به موقع و با گذراندن ۴۰ هفته طبیعی بارداری به دنیا آمده باشد، دور سر حدود ۳۴ تا ۳۵ سانتیمتر دارد. درحالی که نوزاد نارس که زودتر از موعد به دنیا آمده است، دور سر بمراتب کمتر و حدود ۳۱ تا ۳۳ سانتیمتر خواهد داشت. هر چه سن بارداری نوزاد کمتر باشد دور سر نوزاد نارس نیز کمتر خواهد بود.

رشد طبیعی دور سر نوزاد بعد از تولد چگونه است؟

بیشترین میزان رشد دور سر کودک بعد از تولد و در یک سال اول عمر اتفاق می افتد که حدود ۱۲ سانتیمتر می باشد. دور سر نوزاد در طی سه ماه اول تولد هر ماه ۲ سانتیمتر به میزان ۶ سانتیمتر و در سه ماه دوم هر ماه یک سانتیمتر رشد می کند. یعنی نوزادی با دور سر تولد ۳۵ سانتیمتری در شش ماهگی دور سر حدود ۴۴ سانتیمتر خواهد داشت. در شش ماه دوم سال اول عمر نیز دور سر کودک در هر ماه نیم سانتیمتر رشد می کند. در سال دوم حدود ۲ سانتیمتر رشد دور سر کودک ادامه می یابد.

علت رشد نکردن دور سر نوزاد چیست؟

وقتی دور سر کودک از پایین ترین حد استاندارد نمودار رشد دور سر کمتر باشد، به آن دور سر کوچک یا میکروسفالی گفته می شود. علت رشد نکردن دور سر نوزاد به چند دسته طبقه بندی می شود. گاه دور سر والدین با عملکرد مغزی طبیعی و نرمال کوچکتر از حد استاندارد است و این ویژگی به فرزندشان به ارث می رسد. در این نوع کودکان عملکرد مغزی و تکامل کودک کاملاً طبیعی است و تنها دور سر کوچکتر از حد طبیعی دارند. این نوع از میکروسفالی پاتولوژیک و بیماری محسوب نمی شود.

علت دیگر رشد نکردن دور سر نوزاد وجود انواع سندرم های ژنتیکی است. مهمترین و شایعترین سندرمها عبارت است از: سندرم داون یا تریزومی کروموزوم ۲۱، سندرم فریاد گربه، تریزومی کروموزوم ۱۸ و سندرم روبین اشتاین طیبی. میکروسفالی می تواند به علت جهش های ژنتیک بروز کند که این نوع از علت رشد نکردن دور سر نوزاد بیشتر در فرزندان والدینی اتفاق می افتد که با هم نسبت فامیلی دارند.

گاه به علل اکتسابی دور سر نوزاد رشد مناسبی ندارد. شایعترین علل از این نوع شامل عفونت های مادر در دوران بارداری مانند عفونت TORCH ویروس سایتومگالو ویروس و غیره، مصرف الکل یا داروهایی مانند فنی توئین در دوران بارداری، کم کاری تیروئیدی، بیماری های متابولیک بخصوص بیماری فنیل کتونوری، عوارض اکسیژن رسانی به مغز جنین به علت نارسایی جفتی حین بارداری و یا حین تولد، سوءتغذیه بعد از تولد، عفونت های داخل مغزی مانند مننژیت، ضربه مغزی و سکته مغزی می باشند.

علائم میکروسفالی چیست؟

در انواع میکروسفالی ژنتیک و انواعی که بعد از تولد و به علت علل اکتسابی بروز می کند، علائم واضح اختلال عملکرد مغزی مشهود است. شایعترین علائم رشد کم دور سر یا میکروسفالی عبارت است از: تشنج و صرع، عقب ماندگی ذهنی، اختلال یادگیری، بیش فعالی، تأخیر تکامل ذهنی و حرکتی.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان

اشکال و دسته دارویی

دیازپام جز دسته داروهای مسکن و خواب آور محسوب می شود. معمولا این دارو توسط پزشک مغز و اعصاب کودکان به عنوان ضد اضطراب، ضد تشنج و حمله صرع یا شل کننده عضلانی برای کودکان تجویز می گردد. دیازپام برای درمان اختلالات خواب، سرگیجه، کزاز هم کاربرد دارد. دیازپام به شکل قرص ۲، ۵ و ۱۰ میلی گرم، شربت ۵ میلی گرم، ویال تزریقی ۱۰ میلی گرم و شیاف ۵ میلی گرم عرضه می شود. نام تجاری این دارو، زپادیک می باشد.

راهنمایی های عمومی

در صورتی که بیمار به این دارو یا سایر بنزودیازپین ها، موارد دیگر از قبیل غذاها و رنگ ها حساسیت دارد باید با پزشک معالج مشورت شود.
در صورتی که بیمار سابقه مصرف داروهای دیگر به خصوص تضعیف کننده های سیستم عصبی مرکزی را داشته باشد باید حتما پزشک معالج را در جریان قرار داد.
در صورتی که بیمار سابقه تشنج یا حملات صرعی، اختلالات مغزی دارد باید حتما پیش از مصرف دارو، پزشک معالج مطلع گردد.
در صورتی که بیمار دچار انسداد مزمن و شدید تنفسی، نارسایی کلیوی و کبدی و آپنه تنفسی می باشد باید پزشک معالج را در جریان قرار داد.
دوره درمانی دارو به عنوان ضد تشنج حتما باید کامل شده و باید دقت شود که هیچ یک از نوبت های دارو فراموش نشود.
به منظور کاهش احتمال بروز عوارض مصرف این دارو باید به تدریج قطع شود.

تداخلات دارویی

در صورت مصرف همزمان دیازپام با داروهایی چون فلووکسامین، آنتی اسیدها، ضد افسردگی های سه حلقه ای، کاربامازپین، سایمتیدین، اریترومایسین، فلوکستین، امپرازول، رانتیتیدین، کلوزاپین، داروهای کاهنده فشار خون، لوودوپا، ریفامپین، زیدوودین تداخل دارویی ایجاد می شود.

عوارض جانبی دارو

تزریق این دارو می تواند باعث بروز ایجاد ایست قلبی، حالت خفگی در برخی بیماران خصوصا افراد سالخورده یا بیماران دارای نارسایی یا مشکلات قلبی عروقی شود. تتزریق این دارو جهت آندوسکوپی از دهان می تواند باعث بروز سرفه، دپرسیون تنفسی، تنگی نفس، دم و بازدم سریع، اسپاسم ناگهانی حنجره و درد در گلو و سینه شود.
عوارض این دارو عبارتند از: فراموشی، اضطراب، تیرگی شعور، دپرسیون مغزی، تاکی کاردی و تپس سریع قلب، خواب آلودگی، منگی و گیجی، آتاکسی، اختلال در تکلم، یبوست، اسهال، خشکی دهان، سردرد، اسپاسم عضلانی، تهوع و استفراغ، مشکل در ادرار، لرزش یا خستگی یا ضعف غیر معمول.
عوارضی به ندرت امکان دارد مشاهده شوند عبارتند از: افکار غیرعادی به صورت دل خوشی بی اساس، عدم درک موقعیت مکانی و زمانی، واکنش های آلرژیک، تغییر رفتاری، آنمی، حرکات غیرارادی بدن، نارسایی کبدی، ضعف عضلانی، رفتار تهاجمی، بی خوابی، هیجان غیرعادی و تشنج در صورت تزریق دارو.
عوارضی که ممکن است در صورت قطع دارو بروز کند عبارتند از: بی خوابی، عصبانیت، تیرگی شعور، افزایش تعرق، تهوع و استفراغ، افزایش حساسیت به درد و یا لمس، حساسیت به صدا، تاکی کاردی و لرزش.

مسمومیت دارویی

در صورت مصرف بیش از مقدار توصیه شده توسط پزشک و یا مشاهده هر چه سریع تر عوارض به شکل شدید و یا حالت کما، درمان متوقف و هر چه سریع تر مسموم را به بیمارستان رساند.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان 

کلینیک مغز و اعصاب کودکان دکتر محمدکاظم بخشنده