شایع ترین علت انواع سردرد کودکان چیست؟

در حدود ۹۰ درصد از سردرد در کودکان ناشی از علل مهمی نیستند و نیاز به پیگیری ندارند. علل شایع تر این بیماری در کودکان شامل کم خوابی، گرسنگی یا تشنگی، ضربه های کوچک به سر، تماشای بیش از حد تلویزیون یا بازی با کامپیوتر، ضعف بینایی یا بیماری آستیگماتیسم، فشارهای عصبی، تنش، اضطراب می باشند. گاهی هم برخی از عفونت‌ها مثل سرماخوردگی، عفونت‌های گوش یا سینوس‌ها و یا عفونت‌های ادراری، می‌تواند باعث ایجاد این بیماری در کودکان شود. ۱۰ درصد باقیمانده این علل شامل تومور داخل مغزی، افزایش فشار داخل مغزی و عفونت مغزی می باشند.

میزان شیوع انواع سردرد کودکان را می دانید؟

سردرد در کودکان بسیار شایع بوده، شایعترین علت مراجعه کودکان به پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان می باشد. میزان شیوع سردرد کودکان از ۴۰ تا ۸۰ درصد متفاوت است البته شیوع سردرد مداوم یا میگرن کودکان کمتر بوده و حدود ۲ تا ۱۵ درصد گزارش شده است.

انواع سردرد کودکان چه هستند؟

سردرد به سه نوع کلی اولیه، ثانویه و درد اعصاب مغزی تقسیم می شود. سردرد اولیه شامل میگرن و سندرم های دوران کودکی می باشد. علل بروز سردرد ثانویه عبارت است از: تروما به گردن، اختلالات عروقی گردن، بیماریهای غیر عروقی داخل مغزی، سوء مصرف مواد، انواع عفونت ها، بیماریهای خونی و اختلالات روحی روانی. وقتی در مسیر اعصاب مغزی بخصوص عصب شماره ۵ (عصب مربوط به حس صورت)، عصب شماره ۹ (عصب مربوط به حس زبان) و یا در مسیر اعصاب حسی پس سر التهابی اتفاق می افتد، درد اعصاب مغزی شروع می شود.

چه وقت گفته می شود سردرد حاد اتفاق افتاده است؟

بروز حاد سردرد در یک کودکی که قبلأ سالم بوده است عمدتأ بعلت آنفلوآنزا، عفونت تنفسی فوقانی و فارنژیت است. در یک بیمار با سردرد حاد معاینه عصبی بسیار مهم بوده بطوری که وجود همزمان علایم و نواقص عصبی تشخیص هایی مانند خونریزی داخل مغزی بعلت آنوریسم عروق مغزی، مالفورماسیون عروقی و اختلالات انعقادی خونی بیشتر مطرح می شود. یک تشخیص مهم در کودک مبتلا به سردرد حاد و تب، عفونت مغزی و مننژیت بوده که معاینه بالینی و آنالیز مایع مغزی نخاعی ضروری است.

کی سردرد حاد به طور راجعه اتفاق می افتد؟

اگر حملات سردرد حاد با فواصل بدون سردرد بروز کند، علل سردرد اولیه مانند میگرن یا سردرد ناشی از تنش عصبی بیشتر مطرح می باشد. البته تشنج از نوع تشنج ساده کمپلکس، سوء مصرف مواد و ضربه یا ترومای مداوم به سرهم می توانند این نوع  سردرد را ایجاد نمایند.

سردرد مزمن و پیشرونده چه علتی می تواند داشته باشد؟

سردرد مزمن که به تدریج شدت و دفعات آن بیشتر می شود، اغلب بعلت افزایش فشار داخل مغزی ایجاد می شود. افزایش فشار داخل مغزی نیز در زمینه  تومور مغزی، مننژیت مزمن، آبسه مغزی و هماتوم ساب دورال بروز می کند.

سردرد مزمن غیر پیشرونده یا میگرن در کودکان چه تعریفی دارد؟

میگرن یعنی سردردی که تکرار شونده و مزمن باشد. سردرد در میگرن کودکان اغلب یک‌طرفه بوده و کودک در سر خود احساس ضربانی شبیه کوبیدن چکش می‌کند و برخی علایم مثل سرگیجه، دل‌درد، تهوع و استفراغ، دیدن جرقه‌های نورانی و یا حساسیت به نور و بو هم ممکن است وجود داشته باشند.
تعریف علمی میگرن کودکان چیست؟

• تعداد حملات سردرد: حداقل پنج حمله سردرد
• طول هر حمله سردرد: بمدت یکساعت و گاهی تا ۲ روز
• وجود حداقل دو علامت از: سردرد یکطرفه، ضرباندار، شدت متوسط تا شدید، تشدید با راه رفتن یا بالا رفتن از پله
• وجود حداقل دو علامت از: تهوع یا استفراغ، ترس از نور یا فتوفوبیا، ترس از صدا یا فنوفوبیا، سرگیجه

در میگرن اغلب یک عامل محرک مثل خستگی، فعالیت بیش از حد بدنی، کمبود خواب، استرس و یا حتی خوردن برخی مواد غذایی وجود دارد به طوری که هر فردی نسبت به یکی از این عوامل حساس است و وقتی در آن شرایط قرار می‌گیرد دچار سردرد می‌شود.

انواع میگرن کودکان را می دانید؟

انواع میگرن در کودکان را بر اساس مشخصات سردرد به دو نوع میگرن بدون اورا و میگرن با اورا طبقه بندی می کنند.

میگرن بدون اورا یا میگرن شایع بیش از ۹۰ درصد موارد را شامل می شود. در میگرن بدون اورا به عنوان شایع ترین انواع میگرن در کودکان، شامل بیش از ۵ حمله سردرد بیش از یک ساعت به همراه دو علامت از موارد تهوع، استفراغ، سرگیجه، ترس از نور، ترس از صدا،  سردرد ضربان دار، سردرد یکطرفه و سردرد دوطرفه گیجگاهیتعریف می شود.  میگرن بدون اورا در دوران کودکی با شیوع بیشتری دو طرفه است و بیشتر در ناحیه پیشانی یا گیجگاهی دو طرف حس می شود اگرچه در کودکان ۳۵ درصد موارد یک طرفه است در صورتی که در بزرگسالان در ۶۰ درصد موارد یک طرفه می باشد. این نوع از میگرن نسبت به بزرگسالان در کودکان با شیوع بیشتری حساسیت به نور و صدا را به عنوان تنها علامت میگرن می بینیم.

در بیماری کمتر شایع از انواع میگرن در کودکان، میگرن با اورا است که در حدود ۱۰ درصد کودکان یک شروع تدریجی از یک علامت عصبی به عنوان اورا را قبل از شروع سردرد ذکر می کنند. در کودکان مبتلا به میگرن با اورا شایع ترین نوع اورا به صورت اورای بینایی را قبل یا حین شروع سردرد ذکر می کنند. اورای بینایی به صورت نقطه هایرنگ، نور و جرقه توصیف شده و معمولاً در هر دو چشم به وجود می آید و تنها در ۷ درصد موارد تک چشمی است. اورا معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می کشد.

در سردرد کودکان چه وقت انجام تصویربرداری و ام آر آی مغزی لازم است ؟

وقتی کودکی با سردرد به فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه می کند، مهمترین اقدام معاینه بالینی دقیق کودک است. در سیر معاینه عصبی کودک وجود معیارهای زیر نشانه ضرورت نجام تصویربرداری و ام آر آی مغزی است:

• بروز یک حمله جدید سردرد شدید
• تغییر در نوع کیفیت حمله سردرد
• وجود نشانه ادم پاپی در معاینه ته چشم ( افزایش فشار داخل مغزی )
• وجود نقایص عصبی موضعی
• هر نوع سردرد در یک کودک کمتر از ۶ سال
• تغییر در سطح هوشیاری بیمار
• بروز همزمان تشنج و سردرد

تعریف انواع میگرن در کودکان را می دانید؟

در حدود ۹۰ درصد از سردرد در کودکان ناشی از علل مهمی نیستند و نیاز به پیگیری ندارند. علل شایع تر این بیماری در کودکان شامل کم خوابی، گرسنگی یا تشنگی، ضربه های کوچک به سر، تماشای بیش از حد تلویزیون یا بازی با کامپیوتر، ضعف بینایی یا بیماری آستیگماتیسم، فشارهای عصبی، تنش، اضطراب می باشند. گاهی هم برخی از عفونت‌ها مثل سرماخوردگی، عفونت‌های گوش یا سینوس‌ها و یا عفونت‌های ادراری، می‌تواند باعث ایجاد این بیماری در کودکان شود. ۱۰ درصد باقیمانده این علل شامل تومور داخل مغزی، افزایش فشار داخل مغزی و عفونت مغزی می باشند.

قبل از اینکه درباره انواع میگرن در کودکان توضیح دهیم، ابتدا لازم است تعریف دقیقی از سردرد های میگرنی ارائه کنیم. میگرن کودکان یعنی سردردی که تکرار شونده باشد. سردرد در میگرن کودکان اغلب یک‌طرفه بوده و کودک در سر خود احساس ضربانی شبیه کوبیدن چکش می‌کند و برخی علایم مثل سرگیجه، دل‌درد، تهوع و استفراغ، دیدن جرقه‌های نورانی و یا حساسیت به نور و بو هم ممکن است وجود داشته باشند. میگرن کودکان حداقل یک ساعت و  گاهی تا ۲ روز هم ادامه می‌یابد. در این سردردها اغلب یک عامل محرک مثل خستگی، فعالیت بیش از حد بدنی، کمبود خواب، استرس و یا حتی خوردن برخی مواد غذایی وجود دارد به طوری که هر فردی نسبت به یکی از این عوامل حساس است و وقتی در آن شرایط قرار می‌گیرد دچار سردرد می‌شود.

چند سردرد از انواع میگرن در کودکان را می شناسید؟

انواع میگرن در کودکان را بر اساس مشخصات سردرد به دو نوع میگرن بدون اورا و میگرن با اورا طبقه بندی می کنند.

میگرن بدون اورا یا میگرن شایع بیش از ۹۰ درصد موارد را شامل می شود. در میگرن بدون اورا به عنوان شایع ترین انواع میگرن در کودکان، شامل بیش از ۵ حمله سردرد بیش از یک ساعت به همراه دو علامت از موارد تهوع، استفراغ، سرگیجه، ترس از نور، ترس از صدا،  سردرد ضربان دار، سردرد یکطرفه و سردرد دوطرفه گیجگاهی تعریف می شود.  میگرن بدون اورا در دوران کودکی با شیوع بیشتری دو طرفه است و بیشتر در ناحیه پیشانی یا گیجگاهی دو طرف حس می شود اگرچه در کودکان ۳۵ درصد موارد یک طرفه است در صورتی که در بزرگسالان در ۶۰ درصد موارد یک طرفه می باشد. این نوع از میگرن نسبت به بزرگسالان در کودکان با شیوع بیشتری حساسیت به نور و صدا را به عنوان تنها علامت میگرن می بینیم.

در بیماری کمتر شایع از انواع میگرن در کودکان، میگرن با اورا است که در حدود ۱۰ درصد کودکان یک شروع تدریجی از یک علامت عصبی به عنوان اورا را قبل از شروع سردرد ذکر می کنند. در کودکان مبتلا به میگرن با اورا شایع ترین نوع اورا به صورت اورای بینایی را قبل یا حین شروع سردرد ذکر می کنند. اورای بینایی به صورت نقطه هایرنگ، نور و جرقه توصیف شده و معمولاً در هر دو چشم به وجود می آید و تنها در ۷ درصد موارد تک چشمی است. اورا معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می کشد.

علت تشنج در کودکان چیست؟

وقتی به هر علتی افزایش ناگهانی در انرژی الکتریکی سلول های خاکستری مغز اتفاق بیفتد، تشنج در کودکان رخ می دهد. گاه تشنج در کودکان به علت زمینه اختلال قبلی در کانال های یونی سلول های مغزی اتفاق می افتد که به این بیماری صرع گفته می شود. اگر زمینه بیماری صرع در مغز کودک وجود نداشته باشد، علت تشنج در کودکان ناشی از عواملی مانند تب، ضربه به سر، عفونت مغزی، تومور مغزی، سکته مغزی، اختلال الکترولیتی مانند کاهش قند و کلسیم خون می باشد.

انواع تشنج در کودکان را می دانید؟

بیماری صرع: در بیماری صرع تمام یا قسمتی از مغز کار خود را به خوبی انجام نمی‌دهد و به جرقه یا طوفان الکتریکی در مغز تشبیه می شود. وقتی تشنج در کودکان بدون علت خاص (تب، مننژیت، افت قند خون، کاهش کلسیم خون، ضربه به سر، تومور مغزی و عفونت مغزی) بروز کند و دو بار یا بیشتر تکرار شود، به آن صرع گفته می شود. پس بروز یک حمله تشنج بدون علت خاص صرع نمی باشد و حداقل دو حمله لازم است تا بگوییم کودک بیماری صرع دارد.

بیماری تب و تشنج: وقتی کودک در محدوده سنی یک ماه تا ۷ سال به هر علتی دچار تب شده میزان تب نیز بیشتر از ۳۸ درجه سانتی گراد باشد و بعلت تب دچار تشنج می شود، درصورتی که عفونت مغزی مانند مننژیت نداشته باشد، میزان قند، کلسیم و الکترولیتهای خونی طبیعی باشد و سابقه تشنج بدون تب یا تشنج نوزادی نداشته باشد، به این حالت بیماری تب و تشنج گفته می شود.

اشتباهات تشخیصی تشنج در کودکان چه هستند؟

گاه حملاتی مشابه تشنج در کودکان اتفاق می افتد که به اشتباه به عنوان تشنج تشخیص داده می شود. از جمله این حملات که به هیچ وجه تشنج نیستند عبارت است از:

ریسه رفتن، ریسه رفتن در کودکان تشنج نبوده و بیشتر به علت کمبود آهن بدن بوده و به دو شکل دیده می‌شود بطوریکه در نوع اول آن که شایعتر است، وقتی وسیله ای مانند اسباب بازی که در دست کودک بوده را از او می گیریم بعد از گریه شدید تنفس کودک قطع و دور لب او سیاه می شود. نوع دوم  بعد از ضربه به سر کودک شدیداً گریه کرده و تنفس او قطع می شود که همراه با رنگ پریدگی کودک است.

پرش شبانه شیرخواران، وقتی کودک در هر سنی بخصوص در سنین شیرخوارگی در ابتدای خواب حمله های ناگهانی بصورت خم شدن دست ها و بازوها را داشته باشد و این حملات با بیدارکردن کودک خاتمه پیدا بکند، به آن پرش های شبانه شیرخواران گفته می شود.

آپنه شیرخواران، در شیرخواران نارس گاه وقفه در تنفس به مدت ۳ تا ۶ ثانیه بروز می کند که بعد از این حمله ۱۰ تا ۱۵ ثانیه تنفش تند حادث می شود که آپنه نامیده می شود.

لرزش اندام شیرخواران، در شیرخواران و نوزادانی که اشکال در اکسیژن رسانی به مغز حین تولد داشته اند یا از مادر معاتاد به مواد مخدر به دنیا آمده اند، گاه حین تماس بدنی والدین و یا بعد از سر و صدای محیط دچار لرزش اندام می شوند که جیترینس نامیده می شود.

لرزش سر شیرخواران، لرزش سر شیرخواران بصورت حمله های خم و راست شدن سر ظاهر می شود که در حد ثانیه ای طول می کشد و در بعضی موارد با باز شدن بازوها همراه است.اغلب والدین این حملات را به گونه ای توضیح می دهند که انگار در یک لحظه یخ به پشت کودک گذاشته اند.گاه این حملات روزی ده تا صد بار اتفاق می افتد.دراین حملات هیچگاه هوشیاری کودک مشکل پیدا نمی کند.

تشخیص تشنج در کودکان چگونه است؟

هر کودک مبتلا به تشنج باید توسط فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان معاینه شود. در معاینه اولیه شرح حال دوران بارداری و زایمان، سیر تکامل کودک و سابقه خانوادگی جهت تعیین دلایل  فامیلی و حین بارداری کسب می شود. نمونه خون جهت بررسی میزان قند، کلسیم و  منیزیم بررسی می شود. سایر روش های تشخیصی از جمله نوار مغز و تصویر برداری مغزی نیز طبق صلاحدید پزشک اعصاب کودکان انجام خواهد شد.

درمان تشنج در کودکان چیست؟

اگر تشنج در کودکان به علت خاص مانند (تب، مننژیت، افت قند خون، کاهش کلسیم خون، ضربه به سر، تومور مغزی و غیره) باشد، درمان تشنج با رفع و معالجه علت اولیه می باشد. در تشنج بدون علت اولیه که دو بار یا بیشتر اتفاق بیافتد، برخورد درمانی همانند بیماری صرع بوده که همه انواع صرع باید تحت درمان قرار گیرند. اصلی‌ترین درمان اختلال صرع دارویی است اما چنانچه علت زمینه‌ای وجود داشته باشد اول باید آن را بررسی کنیم. درمان صرع طولانی‌مدت، مداوم و منظم است. حداقل دو سال از آخرین حمله تشنج صرعی درمان ادامه می یابد و در برخی موارد با تشخیص پزشک اعصاب کودکان نیاز است که مدتهای طولانی تری یا حتی مادام العمر بیمار دارو استفاده نماید.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

عقب ماندگی ذهنی چیست؟

عقب ماندگی ذهنی  یکی از شایع ترین اختلالات روانی عصبی در کودکان است. میزان شیوع عقب ماندگی ذهنی در میان کودکان و نوجوانان از ۱ تا ۳ درصد گزارش شده است. میزان شیوع عقب ماندگی ذهنی در میان پسران به نسبت ۳/۱ تا ۹/۱ برابر بیشتر است. اولین علایم کودکان مبتلا به عقب ماندگی ذهنی شامل تأخیر تکلمی، اختلالات رفتاری و مشکلات یادگیری تحصیلی می باشد. معمولا تشخیص عقب ماندگی ذهنی  تا قبل از سن ۵ سالگی بسیار دشوار است و اغلب اصطلاحاتی مانند اختلال گفتاری، تاخیر تکاملی یا اختلال یادگیری برای کودکان کم سن مبتلا به کار برده می شود.

چگونه تشخیص داده می شود که بیماری به عقب ماندگی ذهنی مبتلا است؟

میزان هوش کودک اگر بیشتر از ۸۵ باشد، نرمال و طبیعی در نظر گرفته می شود و عدد هوش کودک بین ۷۱ تا ۸۴ به عنوان مرزی طبقه بندی می شود. معمولا بر اساس سه مشخصه اصلی عقب ماندگی ذهنی تشخیص داده می شود. ۱- شروع بیماری قبل از ۱۸ سالگی باشد، ۲- میزان هوش کودک کمتر از ۷۰ باشد و ۳- ضعف مهارت های انطباقی (شامل حداقل دو مهارت از موارد؛ برقراری ارتباط با دیگران، مراقبت از خود، مهارت های اجتماعی، عملکرد تحصیلی در مدرسه، حفظ بهداشت و ایمنی فردی و کار کردن).

علت عمده عقب ماندگی ذهنی چیست؟

با بررسی های بالینی و آزمایشگاهی می توان علت ۵۰ تا ۷۰ درصد موارد عقب ماندگی ذهنی  را تشخیص داد. علت بروز عقب ماندگی ذهنی نیز شامل موارد زیر می باشند:

علت قبل از تولد: اشکالات کروموزومی، سندرم های ژنتیکی، عفونت های داخل رحمی، مصرف دارو یا الکل توسط مادر، بیماری فنیل کتونوری مادر.

علت حین تولد: زایمان نارس یا طول کشیده و فلج مغزی

علت بعد از تولد: عفونت مغزی مانند مننژیت یا آنسفالیت، ضربه مغزی، مسمومیت با سرب و تشنج.

چند نوع عقب ماندگی ذهنی وجود دارد؟

بر اساس اینکه میزان هوش کودک چقدر باشد، چهار نوع عقب ماندگی ذهنی طبقه بندی می شود:

عقب ماندگی ذهنی خفیف : بهره هوشی یا IQ  از ۵۵-۵۰ تا ۷۰

عقب ماندگی ذهنی متوسط : بهره هوشی یا IQ  از ۴۰-۳۵ تا ۵۵-۵۰

عقب ماندگی ذهنی شدید : بهره هوشی یا IQ  از ۲۵-۲۰  تا ۴۰-۳۵

عقب ماندگی ذهنی بسیار شدید : بهره هوشی یا IQ  کمتر از ۲۵-۲۰  

تشخیص عقب ماندگی ذهنی چگونه انجام می شود؟

وقتی کودک با علایم تأخیر تکلمی، اختلالات رفتاری و یا مشکلات یادگیری تحصیلی مراجعه می کند، فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان متناسب با یافته های شرح بیماری، شرح حال فامیلی و معاینه بالینی علت اولیه بروز بیماری را تشخیص می دهد. با توجه به تشخیص اولیه بررسی های بیشتر ژنتیک، کاریوتیپ کروموزومی و تصویربرداری مغزی برای تشخیص دقیق لازم است.

درمان عقب ماندگی ذهنی را می دانید؟

آنچه در درمان عقب ماندگی ذهنی اهمیت دارد، راهکارهای مناسب برای پیشگیری از ابتلا به آن می باشد. امروزه با پیشرفت علم ژنتیک می‌توان در بسیاری از موارد از جمله ازدواج‌های فامیلی و با احتمال صد در صد از تولد نوزاد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی جلوگیری کرد. اقدامات درمانی لازم برای درمان عقب ماندگی ذهنی را باید در سه ماهه اول بارداری انجام داد.

در صورتی که اقدامات لازم برای پیشگیری از تولد کودک مبتلا به عقب ماندگی ذهنی مفید واقع نشود و کودک مبتلا به دنیا آمده باشد، برای کمک و درمان عقب ماندگی ذهنی به کودک جهت مقابله با ناتوانی های مورد نیاز، مشاوره مستمر مورد نیاز است.

والدین نوزادانی که از لحاظ ذهنی معلول هستند، باید یک طرح درمانی خانوادگی را داشته باشند که نیازهای فرزندشان را توصیف می کند. این طرح همچنین شامل خدماتی می شود که کودک برای توسعه و رشد نرمال به آن ها نیاز دارد. نیازهای خانواده نیز در این طرح در نظر گرفته شده است.

هدف اصلی درمان عقب ماندگی ذهنی، کمک به بیمار برای دستیابی به توانایی کامل خود در زمینه آموزش و پرورش و مهارت های اجتماعی و زندگی است. عموم درمان های مورد استفاده برای این بیماران عبارتند از:

رفتار درمانی

کار درمانی

مشاوره

دارودرمانی

همه کودکان مبتلا به عقب ماندگی ذهنی باید تحصیلات خود را در مراکز و مدارس مخصوص انجام می دهند. در ایران مدارس دولتی مخصوص این کودکان، آموزش های رایگان و مناسبی را برای کودکان مبتلا به عقب ماندگی ذهنی و سایر اختلالات رشدی فراهم می کنند.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار

نوروپاتی چیست؟

نورو به معنی نورون (عصب) و پاتی به معنی (آسیب)‌ است. وقتی به دلایل گوناگون رشته‌های عصبی بدن آسیب می‌بیند به این اختلال نوروپاتی گفته می شود. نوروپاتی نـوعی اختـلال عـصبـی اسـت کـه بـر روی مـیـزان حساسیت و تحریک پذیری اعصاب دست و پا تاثیر میگذارد. نوروپاتی بیماری اعصاب محیطی است؛ اعصابی که وارد نخاع و مغز شده (شامل خود مغز و ساقه آن است) یا از آنها خارج می‌شود. اعصابی را که وارد می‌شود، حسی و آنهایی را که خارج می‌شود، حرکتی می‌گوییم. هر کدام از اینها اگر به تنهایی یا باهم صدمه ببینند، می‌توانند در حس و حرکت بیمار اختلالاتی پدید آورند.

چه ساختمان عصبی در نوروپاتی آسیب می بیند؟

اعصاب ضخیم، دارای غلافی رویی به نام میلین و رشته‌ای عصبی به نام آکسون است که زیر میلین قرار دارد. گرفتاری ممکن است مربوط به میلین باشد که خوشبختانه در این موارد برگشت‌پذیر است؛ اما اگر آکسون گرفتار شود، ممکن است برگشت‌پذیری، کمی دیرتر و دشوارتر باشد. اتیولوژی بیماری نوروپاتی برای پزشکان از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا با اصلاح عامل به‌ وجودآورنده بیماری درمان خواهد شد.

علت بروز نوروپاتی چه می تواند باشد؟

نوروپاتی به دلایل گوناگون بروز می‌کند که مهم‌ترین آنها  بیماری متابولیک است و سردسته آنها بیماری دیابت نامیده می‌شود. از بیماری‌های دیگر می‌توان به کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های روماتیسمی، عروقی و کم‌خونی‌ها اشاره کرد. برخی ویروس‌ها نیز می‌تواند نوروپاتی  ایجاد کند. یکی از این ویروس‌های خطرناک زوناست. نوع دیگر سندرمی به نام سندرم گیلن باره است. علت این بیماری هنوز بدرستی مشخص نیست، ولی بیشتر بعد از ابتلا به آنفلوآنزا و سرماخوردگی آشکار می‌شود. در بیماری گیلن باره، سیستم ایمنی به اشتباه به اعصاب بدن حمله و آنها را خراب می‌کند. البته مواد شیمیایی مانند داروهای شیمی‌درمانی، بعضی داروهای بیماری سرطان، در بروز این بیماری دخیل است، اما باید گفت با همه امکانات و دانش پزشکی هنوز قادر نیستیم در بعضی موارد بدرستی پاسخ مناسبی برای دلیل بیماری ارائه کنیم.

علل عمده نوروپاتی موارد زیر می باشند:

دیابت ملیتوس ( دیابت شیرین یا DM )

نورالژی بعد از هرپس

کمبود ویتامین به ویژه کمبود ویتامین B12 و فولات

مصرف الکل

بیماری های خودایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا بیماری گیلن باره

بیماری های ارثی مانند بیماری شارکو ماری توث  و بیماری اِس اِم اِی

ایدز، سیفلیس و نارسایی کلیوی

قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین، ترکیبات طلا، سرب، آرسنیک، جیوه و آفت کش ارگانوفسفره

مصرف داروهایی مانند وین کریستین، مترونیدازول، ایزونیازید و یدوکینول

علایم عمده نوروپاتی چیست؟

علائم بیماری نوروپاتی، متفاوت و به درگیری نوع عصب وابسته است. اگر اعصاب حرکتی درگیر شده باشد بیمار دیگر قادر به انجام اعمال حرکتی خود نخواهد بود، یعنی قدرت عضلات کاهش می‌یابد و بیمار در راه رفتن مشکل پیدا می‌کند یا با دست نمی‌تواند شیء را بردارد و حتی گاهی نمی‌تواند دست را حرکت دهد. اختلال در اعصاب حسی به کاهش حس لمس منجر می‌شود و بیمار با شکایاتی از قبیل مورمورشدن یا گزگزشدن دست و پا مراجعه می‌کند و گاه بی‌حسی آنقدر شدید است که سوختن پا را متوجه نمی‌شود. این حالت را در بیماران دیابتی زیاد مشاهده می‌کنیم. اختلال در اعصاب اتونوم یا خود مختار باعث مشکلاتی در عملکرد قلب، مثانه و دستگاه گوارشی  خواهد شد.

یافته های نوروپاتی در معاینه پزشک مغز و اعصاب کودکان چیست؟

وقتی بیمار توسط فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان معاینه می شود، قدرت اندام‌های انتهایی دچار ضعف است و بیمار براحتی نمی‌تواند انگشت پزشک را فشار دهد. در این هنگام با بررسی رفلکس های وتری عمقی مشخص می شود که رفلکس‌های وتری کاهش یا از بین رفته است. در مواردی که اعصاب حسی درگیر است، تست حسی به عمل می‌آید. یک سوزن را به آرامی روی دست یا پای بیمار فشار می‌دهیم تا میزان حس او را مشاهده کنیم. در این بیماران واکنشی به تماس جسم نوک تیز دیده نمی‌شود.

تشخیص نوروپاتی چگونه انجام می شود؟

تشخیص بیماری نوروپاتی بر اساس علایم بالینی و کسب شرح حال دقیق بیماری فعلی، سابقه بیماری قبلی، سابقه فامیلی از بیماری مشابه در خانواده، شرح حال مواجهه با سموم و داروها و معاینه بالینی شامل بررسی رفلکس های وتری عمقی و معاینه حسی می باشد. اگرچه انجام نوار عصب و عضله و بررسی آزمایشگاهی برای تشخیص قطعی بیماری ضروری است.

دکتر محمدکاظم بخشنده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان فلوشیپ نوروماسکولار